Wspólnicy spółek cywilnych i jawnych często wykorzystują prywatne samochody osobowe w prowadzonej przez te spółki działalności gospodarczej. W spółkach osobowych w stosunku do tego rodzaju samochodów kwestiami wywołującymi wątpliwości są zarówno powstawanie przychodu z tytułu uzyskania nieodpłatnych świadczeń, jak i rozliczanie na gruncie pdof w kosztach uzyskania przychodów wydatków związanych z ich użytkowaniem.
W pdof użytkowanie przez przedsiębiorcę bez obowiązku zapłaty składników cudzego majątku generalnie skutkuje powstaniem przychodu z nieodpłatnych świadczeń (art. 14 ust. 2 pkt 8 ustawy o pdof). Dla celów podatkowych jako nieodpłatne świadczenie klasyfikowane jest każde zdarzenie prawne lub gospodarcze, którego skutkiem jest niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie w majątku podatnika, mające konkretny wymiar finansowy. Ma ono zatem miejsce wtedy, gdy jeden podmiot otrzymuje korzyść majątkową kosztem drugiego podmiotu.
W przypadku spółek osobowych zazwyczaj sama spółka nie ma żadnego tytułu prawnego do dysponowania pojazdami będącymi prywatną własnością wspólników. Spółka taka nie zawiera bowiem na korzystanie z nich umowy najmu, użyczenia lub innej umowy. Samochody te użytkowane są głównie na potrzeby dojazdów wspólników na spotkania z kontrahentami, odbywania podróży biznesowych, a także załatwiania spraw urzędowych oraz związanych z bieżącą działalnością spółki.
Jeżeli tryb używania na potrzeby spółki osobowej prywatnych aut wspólników jest taki, jak opisany wcześniej, to można się zastanawiać, czy wówczas powstanie u nich przychód z nieodpłatnych świadczeń, w tym czy przychód taki wygenerowany zostanie u wspólnika będącego właścicielem takiego samochodu.
Według resortu finansów skutki udostępniania samochodów prywatnych spółce niemającej osobowości prawnej uzależnione są od formy organizacyjnej spółki. W efekcie inne są tego konsekwencje w przypadku spółki cywilnej, a inne w przypadku spółek osobowych prawa handlowego.
Spółka cywilna nie jest odrębnym podmiotem prawa i stanowi wyłącznie stosunek zobowiązaniowy pomiędzy wspólnikami będącymi stronami umowy spółki cywilnej. To powoduje, że nie przysługuje jej zdolność do czynności prawnych, sądowa ani procesowa. Jeżeli zatem świadczenie na rzecz spółki cywilnej dokonane zostało przez wspólnika, to przysporzenie majątkowe z tego tytułu, zdaniem resortu, powstaje u pozostałych wspólników. Natomiast w sytuacji, gdy świadczenia dokonuje wspólnik spółki osobowej prawa handlowego, to w jego opinii przychód powstaje u wszystkich wspólników tej spółki.
Według Ministerstwa Finansów taka sama klasyfikacja w zakresie skutków otrzymania nieodpłatnych świadczeń przez spółki osobowe prawa handlowego oraz przez wspólników spółki cywilnej ma zastosowanie również do umowy użyczenia. Ponadto przychód z nieodpłatnych świadczeń wygenerowany zostaje także w przypadku, gdy wspólnik udostępniający takiej spółce prywatne auto osobowe otrzymuje wyłącznie zwrot wydatków eksploatacyjnych, ponieważ nie mieszczą one w sobie wynagrodzenia za prawo do używania/korzystania z samochodu.
Na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 125 ustawy o pdof ze zwolnienia od podatku dochodowego od osób fizycznych korzysta wartość świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń, otrzymanych od osób zaliczonych do I i II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów o podatku od spadków i darowizn (z nieistotnym tu zastrzeżeniem). W zakresie tego zagadnienia resort finansów stoi na stanowisku, że w przypadku gdy świadczenia dokonał wspólnik spółki cywilnej, przysporzenie z tego tytułu powstaje u pozostałych wspólników, a nie w samej spółce cywilnej, w związku z tym, że świadczenie otrzymują wspólnicy, a nie sama spółka cywilna. W stosunku do wspólnika - osoby fizycznej możliwe jest zastosowanie w odniesieniu do przychodów wygenerowanych u niego z tego tytułu zwolnienia określonego w analizowanym przepisie.
Jednak gdy świadczenia dokonuje wspólnik spółki osobowej prawa handlowego, to spółka osobowa będąca podmiotem stosunku prawnego, a nie jej wspólnicy, uzyskuje nieodpłatne świadczenie. W takim przypadku przychód na gruncie podatku dochodowego zostaje wygenerowany u wszystkich wspólników tej spółki. Ponieważ takiej sytuacji świadczenie nieodpłatne otrzymuje spółka osobowa prawa handlowego, a nie poszczególni wspólnicy, to w takich okolicznościach nie znajdzie zastosowania zwolnienie z podatku dochodowego określone w art. 21 ust. 1 pkt 125 ustawy o pdof.
W odniesieniu do rozliczania w kosztach uzyskania przychodów wydatków ponoszonych w związku z użytkowaniem na potrzeby spółki osobowej prywatnych aut jej wspólników, często nasuwa się pytanie, czy zaliczając je do tej kategorii podatkowej, należy obciążać nimi koszty w ramach limitu 20% wydatków wynikającego z art. 23 ust. 1 pkt 46 ustawy o pdof, czy limitu 75% wydatków tzw. eksploatacyjnych określonego w art. 23 ust. 1 pkt 46a ustawy o pdof.
W tej kwestii fiskus przyjmuje, że wspólnik spółki osobowej wykorzystujący swój prywatny samochód osobowy na potrzeby prowadzenia spraw spółki, ale nieoddany jej we władanie np. na podstawie umowy użyczenia, może zaliczyć do kosztów podatkowych związane z tym wydatki w ramach 20% limitu. W efekcie w takiej sytuacji każdy ze wspólników obciąża koszty podatkowe tylko wydatkami związanymi z używaniem własnego samochodu na potrzeby prowadzonej działalności. Natomiast jeśli wspólnik spółki oddaje spółce samochód osobowy w najem lub użyczenie i wydatki związane z używaniem tego samochodu ponosi spółka, wówczas, w opinii Ministerstwa Finansów, wydatki te mogą być zaliczone do firmowych kosztów podatkowych w ramach kosztowego limitu 75% wydatków.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 26.07.1991 r. o pdof (Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.)
| ||||||||||||
|
||||||||||||
