Obecnie trwają prace nad zmianami w systemie udzielania zamówień publicznych. Procedowana jest przede wszystkim nowa ustawa o certyfikacji zamówień publicznych. Z kolei jedna z nowelizacji ustawy - Prawo zamówień publicznych zakłada podniesienie progu kwotowego stosowania jej przepisów. Druga z nowelizacji dotyczy ograniczenia dopuszczania do krajowego rynku zamówień wykonawców z państw trzecich.
W Sejmie trwają prace nad rządowym projektem ustawy o certyfikacji wykonawców zamówień publicznych (druk nr 1184). Celem projektowanej ustawy jest uregulowanie na gruncie prawa polskiego procedury certyfikacji, która pozwoli wykonawcom ubiegać się w Polsce o udzielenie certyfikacji i wydanie certyfikatu potwierdzających ich sytuację podmiotową na potrzeby postępowań o udzielenie zamówienia, przeprowadzanych przez zamawiających z Unii Europejskiej. Certyfikacja będzie umożliwiała wykonawcy potwierdzenie, że nie podlega on wykluczeniu z postępowania o udzielenie zamówienia, w tym w związku z przeprowadzeniem self-cleaningu w ramach procedury certyfikacji. Ponadto będzie ona umożliwiała potwierdzenie, że wykonawca posiada zdolność do należytego wykonania zamówienia publicznego (np. określone doświadczenie, zasoby techniczne i organizacyjne, wykwalifikowaną kadrę) w zakresie objętym certyfikacją. Wykonawca będzie uprawniony do powoływania się na certyfikację i posługiwania się certyfikatem na potrzeby wielu różnych postępowań, bez konieczności każdorazowego gromadzenia i składania dokumentów (podmiotowych środków dowodowych). W obowiązującym stanie prawnym wykonawcy nie mają możliwości ubiegania się o certyfikację i wydanie takiego certyfikatu w Polsce. Natomiast wykonawcy mogą posługiwać się takim certyfikatem wydanym w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej.
Głównym założeniem certyfikacji wykonawców zamówień publicznych jest ograniczenie obowiązków, zarówno po stronie wykonawców, jak i zamawiających, związanych z weryfikacją podmiotową wykonawców. Chodzi o to, by weryfikacja dokonywana była jednokrotnie. Posługiwanie się certyfikatem ma przyczynić się do znacznego skrócenia czasu niezbędnego na przygotowanie oferty.
Wykonawca będzie mógł ubiegać się o certyfikację i posługiwać się nią w celu uzyskania zamówienia publicznego w rozumieniu Prawa zamówień publicznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 1320 ze zm.), w tym w postępowaniu o udzielenie zamówienia, na zasadzie dobrowolności. Pzp nie przewiduje zatem wprowadzenia obowiązku certyfikacji. To wykonawca będzie decydował o sposobie wykazania swojej sytuacji podmiotowej. Będzie mógł to zrobić w klasyczny sposób lub z wykorzystaniem certyfikatu. Oznacza to, że certyfikacja będzie rozwiązaniem dodatkowym, tj. funkcjonującym równolegle obok dotychczasowych rozwiązań.
Wykonawcy będą mogli złożyć certyfikat na potrzeby potwierdzenia swojej sytuacji podmiotowej w postępowaniu o udzielenie zamówienia klasycznego, zamówienia na usługi społeczne i inne szczególne usługi oraz zamówienia sektorowego. Ponadto będą mogli posłużyć się certyfikatem w procedurach udzielania zamówień nieobjętych stosowaniem Pzp, w tym również przy zamówieniach publicznych o wartości mniejszej niż 130.000 zł oraz innych zamówieniach, co do których wyłączono stosowanie przepisów ustawowych.
W przypadku zamówień w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa, o których mowa w art. 7 pkt 36 Pzp, w tym zamówień wyłączonych spod stosowania Pzp, projektowana ustawa nie przewiduje stosowania jej regulacji do potwierdzania sytuacji podmiotowej wykonawcy z użyciem certyfikatu.
Akredytację podmiotów udzielających certyfikacji wykonawców zamówień publicznych przeprowadzać będzie Polskie Centrum Akredytacji (PCA). Minister właściwy do spraw gospodarki będzie prowadził system teleinformatyczny, w którym będą gromadzone informacje o certyfikowanych wykonawcach, wydanych certyfikatach oraz podmiotach certyfikujących, zwany Bazą Danych o Certyfikacji Wykonawców Zamówień Publicznych.
Przewiduje się możliwość uzyskania dwóch rodzajów certyfikacji, tj. certyfikacji potwierdzającej niepodleganie przez wykonawcę wykluczeniu oraz certyfikacji potwierdzającej posiadanie zdolności do należytego wykonania zamówienia. Certyfikacja niepodlegania wykluczeniu ma umożliwić potwierdzenie tego, że nie zachodzą względem wykonawcy podstawy wykluczenia z postępowania o udzielenie zamówienia uregulowane w art. 108 i art. 109 Pzp. Ponadto w ramach tej procedury przewidziano możliwość przeprowadzenia self-cleaningu, którego wynik będzie wiążący dla wszystkich zamawiających. Certyfikacja zdolności wykonawcy ma umożliwić wykonawcy potwierdzenie jego zdolności do należytego wykonania zamówienia (ich zakresu, sposobu spełniania zdolności lub poziomu zdolności, np. posiadanego doświadczenia, kwalifikacji, uprawnień zawodowych), którą wykonawca następnie będzie wykorzystywał do wykazywania spełniania warunków udziału w konkretnym postępowaniu o udzielenie zamówienia.
Potwierdzenie niepodlegania wykluczeniu lub posiadania zdolności do należytego wykonania zamówienia będzie dokonywane przez podmiot w oparciu o oświadczenie wykonawcy w zakresie podstaw wykluczenia przez niego wskazanych lub podmiotowe środki dowodowe określone w przepisach rozporządzenia Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii w sprawie podmiotowych środków dowodowych oraz innych dokumentów lub oświadczeń, jakich może żądać zamawiający od wykonawcy (Dz. U. z 2020 r. poz. 2415). Ewentualnie może opierać się o dokumenty lub informacje związane z udowodnieniem spełniania przesłanek określonych w art. 22 ust. 1 projektu (self-cleaning), weryfikowanych w toku procedury certyfikacji.
Certyfikacja będzie udzielana na okres od roku do 3 lat, zgodnie z wyborem wykonawcy.
W przypadku udzielenia certyfikacji będzie obowiązywało domniemanie, że wykonawca nie podlega wykluczeniu z postępowania o udzielenie zamówienia, w tym w przypadku istnienia podstaw wykluczenia, że wykonawca dokonał skutecznego samooczyszczenia lub że wykonawca jest zdolny do należytego wykonania zamówienia publicznego, w zakresie potwierdzonym udzieloną certyfikacją, przez okres, na który certyfikacja została udzielona. Oczywiście takie domniemanie będzie mogło zostać obalone poprzez wykazanie, że wykonawca wprowadził podmiot certyfikujący w błąd, co mogło mieć istotny wpływ na udzielenie tej certyfikacji, lub wykonawca przestał spełniać warunki udzielenia certyfikacji. Obowiązek wykazania takich okoliczności będzie spoczywał na tym, kto kwestionuje niepodleganie wykonawcy wykluczeniu z postępowania o udzielenie zamówienia lub zdolność wykonawcy do należytego wykonania zamówienia publicznego w zakresie potwierdzonym certyfikacją.
W obowiązującym stanie prawnym minimalny próg stosowania Pzp oraz próg, od którego stosuje się przepisy ustawy o umowie koncesji na roboty budowlane lub usługi (Dz. U. z 2023 r. poz. 140 ze zm.), został określony na poziomie 130.000 zł. Zamawiający publiczni stosują przepisy tej ustawy do udzielania zamówień klasycznych oraz organizowania konkursów, których wartość jest równa lub przekracza kwotę 130.000 zł. Natomiast ustawa o umowie koncesji (...) w art. 4 stanowi, że jej przepisy stosuje się do umów koncesji, których szacunkowa wartość jest równa lub przekracza kwotę 130.000 zł.
Próg stosowania Pzp dotyczący udzielania zamówień klasycznych i konkursów oraz próg stosowania ustawy o umowie koncesji (...) dotyczący zawierania umów koncesji na roboty budowlane lub usługi obowiązuje od 2021 r. i nie był zmieniany na przestrzeni ostatnich lat, mimo znacznej skumulowanej inflacji w latach 2021-2023. Z uwagi na zmieniające się koszty realizacji robót budowlanych, dostaw oraz usług, poziom 130.000 zł, zarówno w przypadku zamówień klasycznych, jak i umów koncesji na roboty budowlane lub usługi, uznano za nieadekwatny i nieprzystający do realiów obrotu gospodarczego. W związku z tym projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo zamówień publicznych oraz niektórych innych ustaw (obecnie znajduje się w Sejmie - druk nr 1303) przewiduje podwyższenie minimalnego progu dla stosowania Pzp oraz progu stosowania ustawy o umowie koncesji (...) z obecnego poziomu 130.000 zł do poziomu 170. 000 zł.
Projektowana ustawa planowo ma wejść w życie z dniem 1 stycznia 2026 r.
Ostatni z omawianych projektów, którego wnioskodawcą jest Prezes Urzędu Zamówień Publicznych, służy uwzględnieniu w prawie polskim skutków wyroków Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej i ma na celu wdrożenie dyrektyw unijnych do naszego porządku krajowego. Ustawa o zmianie ustawy - Prawo zamówień publicznych oraz ustawy o umowie koncesji na roboty budowlane lub usługi obecnie znajduje się w Sejmie (druk nr 1302).
W myśl wspomnianych wyroków wykonawcy z państw trzecich niezwiązanych z Unią Europejską żadną umową międzynarodową gwarantującą na zasadzie wzajemności i równości dostęp do rynku zamówień publicznych nie mają zapewnionego dostępu do unijnego rynku zamówień publicznych, a decyzja w zakresie dopuszczenia i zasad udziału w postępowaniu należy do zamawiającego.
Projekt przewiduje, że zamawiający w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego ma obowiązek zapewnienia takiego samego traktowania jak traktowanie wykonawców pochodzących z państw członkowskich UE oraz robót budowlanych, dostaw i usług pochodzących z UE jedynie wykonawcom z państw trzecich będących stronami Porozumienia Światowej Organizacji Handlu w sprawie zamówień rządowych lub innych umów międzynarodowych gwarantujących na zasadzie wzajemności i równości dostęp do rynku zamówień publicznych, których stroną jest UE, oraz robotom budowlanym, dostawom i usługom pochodzącym z tych państw w zakresie objętym tym porozumieniem i tymi umowami międzynarodowymi. Natomiast wykonawcy z państw innych niż państwa członkowskie UE oraz państwa, z którymi UE zawarła Porozumienie Światowej Organizacji Handlu w sprawie zamówień rządowych lub inne umowy międzynarodowe gwarantujące na zasadzie wzajemności i równości dostęp do rynku zamówień publicznych nie mają zagwarantowanego dostępu do rynku zamówień publicznych i koncesji. Jednocześnie w projektowanych rozwiązaniach przyjmuje się, w ślad za orzecznictwem TSUE, że zamawiający są uprawnieni do wskazania, że o udzielenie zamówienia mogą ubiegać się również wykonawcy z państw trzecich niebędących stronami umów międzynarodowych. W przypadku dopuszczenia takich wykonawców, zamawiający są uprawnieni do zróżnicowania ich traktowania w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego w stosunku do pozostałych wykonawców.
Wykonawcy pochodzący z państw trzecich niebędących stronami umów międzynarodowych nie powinni być traktowani tak samo. Dlatego zamawiający w odniesieniu do nich będzie mógł np.:
Projektowane regulacje dotyczące korzystania ze środków ochrony prawnej stanowią, że środki ochrony prawnej określone w Dziale IX Pzp nie będą przysługiwały wykonawcom, uczestnikom konkursu oraz innym podmiotom z państw trzecich niebędących stronami umów międzynarodowych.
|
Wspólny certyfikat dla wykonawców Wykonawcy będą mogli wspólnie ubiegać się o udzielenie certyfikacji zdolności wykonawcy, ustanawiając pełnomocnika do reprezentowania ich w procedurze certyfikacji. Warunkiem udzielenia certyfikacji zdolności wykonawcy będzie posiadanie łącznie zdolności do należytego wykonania zamówienia wykazanej w zakresach wskazanych przez poszczególnych wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie certyfikacji. Wykonawcy, którym zostanie wspólnie udzielona certyfikacja zdolności, będą mogli powoływać się na udzieloną certyfikację oraz posługiwać się certyfikatem w postępowaniu o udzielenie zamówienia wyłącznie w przypadku, w którym wspólnie ubiegają się o udzielenie zamówienia. |
| ||||||||||||
|
||||||||||||
