Podatnik znajdujący się w trudnej sytuacji finansowej może zwrócić się do urzędu skarbowego z wnioskiem o umorzenie zaległości podatkowych w PIT, CIT czy VAT. Takie prawo nie przysługuje płatnikowi. Wniosek o przyznanie ulgi można złożyć w formie papierowej lub przesłać przez internet.
Zaległość podatkowa może zostać umorzona na wniosek podatnika (art. 67a § 1 pkt 3 Ordynacji podatkowej) albo z urzędu (art. 67d Ordynacji podatkowej).
Podatnik ma prawo złożyć wniosek o umorzenie zaległości podatkowej w całości lub w części. W wyniku przyznania tej ulgi umorzeniu podlegają również odsetki za zwłokę w całości lub w takiej części, w jakiej została umorzona zaległość podatkowa.
Prawo do złożenia wniosku o umorzenie zaległości podatkowej nie przysługuje płatnikowi podatku, np. podatku dochodowego od wynagrodzeń pracowników. Płatnik może ubiegać się wyłącznie o odroczenie lub rozłożenie na raty spłaty pobranych, a niewpłaconych podatków. Umorzenie przypadających od niego należności jest dozwolone tylko z urzędu w dwóch przypadkach wskazanych w art. 67d § 1 pkt 3 i pkt 4 Ordynacji podatkowej (patrz ramka - Przesłanki umorzenia... - pkt 3 i pkt 4).
|
Przesłanki umorzenia z urzędu zaległości podatkowej:
|
Wniosek o umorzenie zaległości podatkowej podatnik kieruje do właściwego dla niego urzędu skarbowego - także w przypadku, gdy zobowiązanie z tytułu podatków określił lub ustalił naczelnik urzędu celno-skarbowego.
Wniosek powinien zawierać opis sytuacji podatnika i uzasadnienie potrzeby umorzenia zaległości podatkowej. Podatnik musi wykazać, że za przyznaniem ulgi przemawia jego ważny interes lub interes publiczny, np. brak możliwości uiszczenia zaległości podatkowej wynika z nadzwyczajnej sytuacji losowej. Konieczne jest wykazanie istnienia przynajmniej jednej z tych przesłanek. Urzędy skarbowe zalecają dołączenie do wniosku dokumentów potwierdzających sytuację wnioskodawcy, np.: oświadczenia o sytuacji finansowej, rodzinnej i majątkowej (urzędy skarbowe udostępniają wzór oświadczenia), kserokopie dokumentów potwierdzających obecną sytuację finansową (w tym dokumenty odzwierciedlające ponoszone wydatki), oświadczenie o posiadanych nieruchomościach i prawach majątkowych mogących być przedmiotem hipoteki przymusowej oraz o rzeczach ruchomych oraz zbywalnych prawach majątkowych, które mogą być przedmiotem zastawu skarbowego (ORD-HZ).
Podmioty i osoby prowadzące działalność gospodarczą - poza wykazaniem istnienia ich ważnego interesu lub interesu publicznego w przyznaniu ulgi - są zobligowane do spełnienia dodatkowych wymogów. W ich przypadku brane są pod uwagę również regulacje dotyczące pomocy publicznej. Mogą otrzymać ulgę: niebędącą pomocą publiczną, stanowiącą pomoc de minimis (w zakresie i na zasadach określonych w bezpośrednio obowiązujących aktach prawa wspólnotowego dotyczących pomocy w ramach zasady de minimis) lub stanowiącą pomoc publiczną na cele wskazane w art. 67b § 1 pkt 3 Ordynacji podatkowej. Przedsiębiorca musi określić we wniosku, o jaką ulgę się ubiega, a także przedłożyć wymagane w związku z tym dokumenty.
Wniosek (wraz załącznikami) można złożyć w urzędzie skarbowym w formie papierowej albo przesłać przez internet (m.in. z konta w e-Urzędzie Skarbowym). Urząd skarbowy może wezwać podatnika do uzupełnienia wniosku, złożenia wyjaśnień lub przedłożenia dodatkowych dokumentów.
Decyzja w sprawie umorzenia zaległości podatkowej zapada w ramach tzw. uznania administracyjnego. Oznacza to, że urząd skarbowy po stwierdzeniu istnienia ważnego interesu podatnika lub interesu publicznego decyduje, czy zastosuje ulgę, czy odmówi jej przyznania. Dokonując wyboru, może przyjąć różne kryteria, np. okoliczności społeczne, dotychczasową postawę podatnika w zakresie wywiązywania się z obowiązków podatkowych, okoliczności powstania zaległości podatkowej, zakres wnioskowanej ulgi (por. wyrok NSA z dnia 2 lutego 2024 r., sygn. akt III FSK 4194/21).
Od decyzji urzędu skarbowego przysługuje odwołanie do dyrektora izby administracji skarbowej, a jeżeli nie przyniesie to zmiany stanowiska organów podatkowych, można wnieść skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego. Kontroli sądowej nie podlega jednak uznanie administracyjne samo w sobie, ale to, czy decyzję podjęto zgodnie z podstawowymi regułami postępowania podatkowego, w jaki sposób został zebrany i rozpatrzony materiał dowodowy oraz czy swobodne uznanie organu podatkowego nie przekształciło się w uznanie dowolne (por. wyrok NSA z dnia 24 stycznia 2024 r., sygn. akt III FSK 3517/21). W sprawach dotyczących przyznania ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych nie obowiązuje zasada powagi rzeczy osądzonej zamykająca drogę do ponownego rozpoznawania sprawy zakończonej ostateczną decyzją. Oznacza to, że jeżeli po wcześniejszej odmowie umorzenia zaległości podatkowej zmieni się sytuacja podatnika (przede wszystkim materialna), może on wystąpić do urzędu skarbowego z ponownym wnioskiem o udzielenie ulgi. Przyznania ulgi w spłacie zaległości podatkowej można domagać się, dopóki ta zaległość podatkowa istnieje (por. wyrok NSA z dnia 27 października 2023 r., sygn. akt III FSK 4177/21).
|
Planowane zmiany w zakresie umarzania zobowiązań podatkowych Podatnicy będą mogli ubiegać się o umorzenie nie tylko zaległości podatkowych, ale również podatków. Taka propozycja znalazła się w projekcie z dnia 26 marca 2025 r. ustawy zmieniającej Ordynację podatkową (druk nr UD196 z wykazu RCL). Obecnie umorzeniem mogą być objęte w całości lub w części zaległości podatkowe, odsetki za zwłokę lub opłata prolongacyjna. Wniosek o umorzenie zaległości podatkowej można złożyć najwcześniej dzień po upływie terminu płatności podatku - wówczas bowiem podatek jest już zaległością podatkową. Nowelizacja Ordynacji podatkowej przewiduje możliwość umorzenia podatku (tj. zanim przekształci się on w zaległość podatkową), np. podatnik mógłby przed upływem terminu płatności podatku dochodowego za dany rok podatkowy złożyć wraz z rocznym zeznaniem podatkowym wniosek o umorzenie wykazanego w nim podatku do zapłaty. Ulga ta będzie dostępna na takich samych zasadach, jakie obowiązują obecnie przy umorzeniu zaległości podatkowej. Projekt nowelizacji Ordynacji podatkowej jest na etapie prac rządowych. |
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 29.08.1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.)
| ||||||||||||
|
||||||||||||
