Z początkiem 2024 r. do obiegu prawnego wejdzie nowe świadczenie dla osób niepełnosprawnych, tj. świadczenie wspierające. Jednocześnie zostaną uchylone przepisy w zakresie specjalnego zasiłku opiekuńczego oraz w istotny sposób zmienią się zasady przyznawania świadczenia pielęgnacyjnego. Przy czym nadal z tych świadczeń na dotychczasowych zasadach będą mogły korzystać osoby, które uzyskały/uzyskają do nich prawo przed 1 stycznia 2024 r.
Obecnie w koszyku świadczeń opiekuńczych, określonych w ustawie o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2023 r. poz. 390 ze zm.), znajdują się m.in. specjalny zasiłek opiekuńczy i świadczenie pielęgnacyjne, przyznawane na zasadach określonych odpowiednio w art. 16a i art. 17 tej ustawy.
Podstawowym warunkiem uzyskania tych świadczeń jest niepodejmowanie lub rezygnacja z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.
Przeszkodą w uzyskaniu tych świadczeń opiekuńczych jest posiadanie uprawnień do wskazanych przez ustawodawcę innych świadczeń, w tym do:
Ponadto specjalny zasiłek opiekuńczy przyznawany jest po spełnieniu kryterium dochodowego, a wysokość tego świadczenia, wynosząca 620 zł, jest znacznie niższa od świadczenia pielęgnacyjnego, wypłacanego obecnie (w 2023 r.) w wysokości 2.458 zł.
Oba świadczenia można jednak pobierać bez względu na wiek osoby wymagającej opieki.
Za sprawą ustawy z dnia 7 lipca 2023 r. o świadczeniu wspierającym (Dz. U. poz. 1429), począwszy od 1 stycznia 2024 r. zostanie uchylony przepis art. 16a ustawy o świadczeniach rodzinnych, co oznacza, że specjalny zasiłek opiekuńczy nie będzie już przyznawany.
Ponadto nastąpi istotna zmiana art. 17 ustawy o świadczeniach rodzinnych (patrz tabela) skutkująca m.in. możliwością przyznania świadczenia pielęgnacyjnego bez konieczności rezygnowania z aktywności zawodowej dla osób sprawujących opiekę nad osobą legitymującą się takim samym jak obecnie wymaganym orzeczeniem, ale tylko w wieku do ukończenia 18. roku życia.
Przy czym, w razie opieki nad więcej niż jedną osobą w wieku do ukończenia 18. roku życia legitymującą się ww. orzeczeniem, wysokość świadczenia pielęgnacyjnego będzie ulegała podwyższeniu o 100% na drugą i każdą kolejną osobę, nad którą sprawowana jest opieka.
Przy ustalaniu uprawnień do świadczenia pielęgnacyjnego od nowego roku nie będzie także miało już znaczenia, czy osoba sprawująca opiekę ma przyznane świadczenie emerytalno-rentowe.
Wprowadzając te zmiany ustawodawca jednocześnie zastrzegł, w art. 63 ustawy o świadczeniu wspierającym, iż:
Co więcej, prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego będzie przysługiwało również po upływie okresu zasiłkowego, na który prawo zostanie przyznane, jeżeli wniosek o ustalenie prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego na nowy okres zasiłkowy zostanie złożony w terminie 3 miesięcy od dnia następującego po dniu, w którym zakończy się dotychczasowy okres zasiłkowy. Przypomnijmy, iż okres zasiłkowy dla specjalnego zasiłku opiekuńczego obejmuje okres od 1 listopada do 31 października następnego roku kalendarzowego.
Kwoty przysługującego na podstawie przepisów dotychczasowych:
Jednak oba omawiane świadczenia, tj. zarówno świadczenie pielęgnacyjne, jak i specjalny zasiłek opiekuńczy, nie będą należne, jeżeli osobie wymagającej opieki zostanie przyznane prawo do świadczenia wspierającego.
O zmianach w zasadach dotyczących uprawnień do omawianych świadczeń opiekuńczych osoby do nich uprawnione powinny zostać powiadomione przez organ wypłacający te świadczenia.
| Tak jest (do 31 grudnia 2023 r.) | Tak będzie (od 1 stycznia 2024 r.) |
| Możliwość zatrudnienia lub wykonywania innej pracy zarobkowej przez osobę uprawnioną do świadczenia | |
| NIE - wymagane jest niepodejmowanie lub rezygnacja z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej | TAK |
| Ograniczenie wieku osoby niepełnosprawnej wymagającej opieki | |
| NIE | TAK - do 18. roku życia |
| Prawo do świadczenia w razie posiadania przez osobę sprawującą opiekę uprawnień do świadczeń emerytalno-rentowych | |
| nie przysługuje1) | przysługuje |
| Uzależnienie wysokości świadczenia od ilości osób, nad którymi sprawowana jest opieka | |
| NIE | TAK - wysokość świadczenia podwyższa się o 100% na drugą i każdą kolejną osobę niepełnosprawną, nad którą sprawowana jest opieka2) |
| Zachowanie prawa do świadczenia w razie śmierci osoby wymagającej opieki | |
| jedynie do dnia zgonu osoby wymagającej opieki | do ostatniego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpił zgon osoby wymagającej opieki |
| 1) | Z zastrzeżeniem dotyczącym renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy (wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 26 czerwca 2019 r., sygn. akt SK 2/17). |
| 2) | Wyłącznie w przypadku, gdy świadczenie należne jest matce albo ojcu, innym osobom, na których zgodnie z przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego ciąży obowiązek alimentacyjny, małżonkom, opiekunowi faktycznemu dziecka, rodzinie zastępczej lub osobie prowadzącej rodzinny dom dziecka sprawującym opiekę nad więcej niż jedną osobą w wieku do ukończenia 18. roku życia legitymującą się wymaganym orzeczeniem. |
| ||||||||||||
|
||||||||||||
