Powrót pracownicy po urodzeniu dziecka a prawo pracodawcy do ulg w składkach

Zasadniczo płatnik jest zobowiązany opłacać za zatrudnione osoby (np. pracowników) m.in. składki na FP, FS i FGŚP. Nalicza je od kwoty stanowiącej podstawę wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalno-rentowe. Jednak za niektórych ubezpieczonych jest zwolniony z opłacania składek na te fundusze.

Za kogo ulga?

Składek na FP (w tym FS) pracodawca nie opłaca za pracowników powracających z urlopu macierzyńskiego, uzupełniającego urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego lub urlopu wychowawczego. Z preferencji tej pracodawca może korzystać w okresie 36 miesięcy począwszy od pierwszego miesiąca po powrocie pracownika z takiego urlopu. Taki zapis zawiera art. 263 ustawy o rynku pracy i służbach zatrudnienia (Dz. U. z 2025 r. poz. 620). Akt ten zastąpił od 1 czerwca br. ustawę o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. To samo zwolnienie dotyczy składki na FGŚP, o czym mowa w art. 9a ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (Dz. U. z 2025 r. poz. 433).

Warto dodać, że zwolnienie to dotyczy składek na FP, FS i FGŚP naliczonych od kwot stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (bez stosowania jej rocznego limitu) wypłaconych lub postawionych do dyspozycji pracownika w okresie jego obowiązywania. Bez znaczenia jest, za jaki okres są one należne.

Czas trwania ulgi

Okres omawianej preferencji w opłacaniu składek na FP, FS i FGŚP wynosi 36-miesięcy. Liczy się go od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiło zakończenie urlopu związanego z rodzicielstwem. Dotyczy to również przypadku, gdy pracownik bezpośrednio po powrocie z urlopu macierzyńskiego korzysta np. z:

• urlopu wypoczynkowego,
• dni wolnych od pracy z tytułu opieki nad członkiem rodziny lub zasiłku opiekuńczego albo
• świadczenia chorobowego.

W tych przypadkach uznaje się, że powrót pracownika do pracy nastąpił po zakończeniu urlopów z tytułu urodzenia dziecka, a nie od dnia faktycznego podjęcia pracy np. po zakończonym urlopie wypoczynkowym (przykład).

Jeżeli pracodawca po powrocie pracownicy np. z urlopu rodzicielskiego po urodzeniu dziecka, wykorzystał w całości 36-miesięczny okres zwolnienia z opłacania składek na FP, FS i FGŚP, a następnie udzieli pracownicy na to samo dziecko urlopu wychowawczego, wtedy powinien pamiętać, że nie ma prawa do kolejnego 36-miesięcznego zwolnienia z opłacania ww. składek po zakończeniu urlopu wychowawczego.

Zatrudnienie z przerwą

Zdarza się, że z pracownikiem, w stosunku do którego pracodawca nabył prawo do 36-miesięcznego zwolnienia z obowiązku opłacania składek na FP, FS i FGŚP w związku z powrotem z urlopu związanego z rodzicielstwem, pracodawca rozwiązuje umowę o pracę i następuje to przed wykorzystaniem pełnego okresu 3-letniej preferencji w tych składkach, a po pewnym czasie ponownie zawiera z tą osobą umowę o pracę. Często pracodawca w takim przypadku uważa, że ma prawo do kontynuowania niewykorzystanego wcześniej okresu zwolnienia z opłacania składek na FP, FS i FGŚP. Niestety taka sytuacja nie uprawnia go do kontynuowania wspomnianej ulgi. Nie zostanie tu bowiem spełniony podstawowy warunek, tj. nie nastąpił powrót pracownika z urlopu związanego z rodzicielstwem w momencie zawarcia kolejnej umowy o pracę.

Inaczej byłoby w sytuacji gdyby kolejna umowa o pracę została zawarta bezpośrednio po zakończeniu poprzedniej (bez dnia przerwy w zatrudnieniu). Wtedy pracodawca mógłby korzystać z takiego zwolnienia, aż do momentu wyczerpania 36-miesięcznego okresu ulgi.

Ulga dla pracodawcy ojca dziecka

Ze zwolnienia z opłacania składek na FP, FS i FGŚP może skorzystać także pracodawca ojca dziecka, który wrócił do pracy po skorzystaniu z jednego z urlopów związanych z rodzicielstwem. Jednak dla celów skorzystania z takiej preferencji wymagane jest spełnienie poniższych warunków, tj.:

• pracodawca pracownicy - matki dziecka nie nabył uprawnienia do skorzystania z takiego zwolnienia, np. gdy matka nie powróciła do pracy,
• na dzień powrotu pracownika - ojca dziecka - z jednego z takich urlopów, stosunek pracy łączący pracodawcę z pracownicą - matką dziecka - już wygasł.

Sytuacje pozbawiające prawa do ulgi

Nie zawsze powrót pracownika do pracy po urlopie z tytułu urodzenia dziecka uprawnia płatnika do zwolnienia z opłacania składek na FP, FS i FGŚP. Nie będzie miał do niego prawa pracodawca za pracownika, który wrócił do pracy po urlopie ojcowskim - urlop taki - w świetle przepisów Kodeksu pracy - jest urlopem regulowanym odrębnymi przepisami.

Ponadto z takiego zwolnienia nie może skorzystać pracodawca za pracownika, który dodatkowo w jego firmie wykonuje umowę zlecenia. Omawiane zwolnienie przysługuje bowiem pracodawcy tylko w stosunku do pracowników, tj. osób zatrudnionych na podstawie: umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę. Nie można go zastosować do osób wykonujących m.in. umowę zlecenia (niezależnie od tego, czy jest ona zawarta z własnym czy obcym pracodawcą). To oznacza, że jeśli pracodawca ma zawartą umowę zlecenia z własnym pracownikiem, za którego korzysta z ulgi w składkach na FP, FS i FGŚP, zwolnienie to nie obejmuje przychodu uzyskanego przez taką osobę ze zlecenia, a jedynie ze stosunku pracy.