Ogólne zasady ujmowania kosztów wynagrodzeń |
Zgodnie z ustawą o rachunkowości, do ksiąg rachunkowych okresu sprawozdawczego należy wprowadzić w postaci zapisu, każde zdarzenie, które nastąpiło w tym okresie sprawozdawczym. Księgi rachunkowe powinny być prowadzone w taki sposób, aby dokonane w nich zapisy odzwierciedlały stan rzeczywisty. Przy ich prowadzeniu obowiązuje m.in. zasada memoriału, zdefiniowana w art. 6 ust. 1 ustawy o rachunkowości. Zasada ta wymaga ujęcia w księgach rachunkowych jednostki wszystkich osiągniętych, przypadających na jej rzecz przychodów i obciążających ją kosztów związanych z tymi przychodami dotyczących danego roku obrotowego, niezależnie od terminu ich zapłaty. Jeżeli zatem wynagrodzenie dotyczy np. listopada 2016 r., to - mimo braku wypłaty - ujmuje się je w księgach tego właśnie miesiąca. Ta sama reguła dotyczy składek ZUS.
Wynagrodzenia wraz z obciążającymi pracodawcę składkami ZUS zalicza się do kosztów podstawowej działalności operacyjnej.
Koszty wynagrodzeń ewidencjonuje się - na podstawie list płac - na koncie 40-4 "Wynagrodzenia" lub odpowiednim koncie zespołu 5, zapisem:
- Wn konto 40-4 "Wynagrodzenia" lub konto zespołu 5, - Ma konto 23-0 "Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń". |
Składki ZUS obciążające pracodawcę księguje się natomiast na koncie 40-5 "Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia" lub odpowiednim koncie zespołu 5, zapisem:
- Wn konto 40-5 "Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia" lub konto zespołu 5, - Ma konto 22 "Rozrachunki publicznoprawne". |
Wynagrodzenia jako koszt wytworzenia produktów |
Jeżeli wynagrodzenia dotyczą pracowników produkcyjnych, to ich wartość zalicza się do kosztu wytworzenia produktu. W myśl bowiem art. 28 ust. 3 ustawy o rachunkowości generalną zasadą jest ustalanie kosztu wytworzenia produktu poprzez przypisanie danemu produktowi kosztów pozostających w bezpośrednim związku z nim oraz uzasadnionej części kosztów pośrednio związanych z wytworzeniem tego produktu. Do kosztu wytworzenia produktu zalicza się koszty poniesione w związku z doprowadzeniem produktu do postaci i miejsca, w jakim znajduje się w dniu wyceny. Koszty bezpośrednie obejmują koszty pozostające w bezpośrednim związku z danym produktem, takie jak wartość zużycia materiałów bezpośrednich i płacy bezpośredniej z pochodnymi. Składają się na nie także inne koszty wytworzenia produktu - np. wartość zużycia energii, paliw i narzędzi produkcyjnych - jeżeli, zgodnie z przyjętymi przez jednostkę rozwiązaniami rachunku kosztów, następuje ich bezpośrednie powiązanie z jednostką produktu.
Koszty związane z wynagrodzeniem wypłacanym pracownikom, którzy wykonują prace związane bezpośrednio z wytwarzanymi przez jednostkę produktami, są aktywowane w koszcie wytworzenia na koncie 60 "Produkty gotowe i półprodukty" i dopiero w momencie sprzedaży tych produktów wpływają na wynik finansowy, tj. w momencie uzyskania przychodu. |
Wartość sprzedanych produktów według ich kosztu wytworzenia odnosi się w ciężar kosztów sprzedanych produktów, zapisem:
- Wn konto 70-1 "Koszt sprzedanych produktów", - Ma konto 60 "Produkty gotowe i półprodukty". |
Wynagrodzenia jako koszt wytworzenia środka trwałego |
Wynagrodzenie pracownika zatrudnionego przy budowie środka trwałego, wraz z naliczonymi od tego wynagrodzenia składkami ZUS finansowanymi przez pracodawcę, zalicza się do kosztów wytworzenia tego środka trwałego. |
W świetle art. 28 ust. 8 ustawy o rachunkowości, koszt wytworzenia środków trwałych w budowie obejmuje ogół ich kosztów poniesionych przez jednostkę za okres budowy do dnia bilansowego lub przyjęcia do używania, w tym również niepodlegający odliczeniu podatek od towarów i usług oraz podatek akcyzowy, koszt obsługi zobowiązań zaciągniętych w celu ich sfinansowania i związane z nim różnice kursowe, pomniejszony o przychody z tego tytułu. Spośród ogółu kosztów budowy środków trwałych wyodrębnia się m.in. wartość robocizny, tzn. wynagrodzeń - wraz ze związanymi z nimi składkami na ubezpieczenia społeczne.
W księgach rachunkowych wynagrodzenie należne pracownikowi za wykonane przez niego prace związane z budową środka trwałego w kwocie brutto można ująć na koncie 08, zapisem:
- Wn konto 08 "Środki trwałe w budowie", - Ma konto 23-0 "Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń". |
Natomiast wartość składek ZUS finansowanych przez pracodawcę można zaewidencjonować zapisem:
- Wn konto 08 "Środki trwałe w budowie", - Ma konto 22 "Rozrachunki publicznoprawne". |
Dopiero po zakończeniu budowy środka trwałego, koszt wynagrodzenia pracownika zatrudnionego przy tej budowie i naliczonych od tego wynagrodzenia składek ZUS, wraz z innymi kosztami związanymi z budową, zgromadzonymi na koncie 08 odnosi się na konto 01 "Środki trwałe", zapisem: Wn konto 01, Ma konto 08.
Koszt wynagrodzenia pracownika zatrudnionego przy budowie środka trwałego i naliczonych od tego wynagrodzenia składek ZUS będzie rozliczany w kosztach poprzez odpisy amortyzacyjne. |
Przepisy ustaw o podatku dochodowym zawierają szczegółowe umocowania odnośnie potrącalności wynagrodzeń pracowników. W świetle art. 15 ust. 4g updop i art. 22 ust. 6ba updof, należności ze stosunku pracy oraz zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, wypłacane przez przedsiębiorcę pracownikom, podlegają zaliczeniu do kosztów miesiąca, za który są należne, pod warunkiem że zostały wypłacone lub postawione do dyspozycji pracownika w terminie wynikającym z przepisów prawa pracy, umowy lub innego stosunku prawnego łączącego strony. Dotyczy to również składek na ubezpieczenia społeczne naliczanych od tych wynagrodzeń, w części finansowanej przez pracownika, gdyż stanowią one element wynagrodzenia za pracę.
Natomiast w sytuacji, gdy pracodawca spóźni się z wypłatą wynagrodzeń, zalicza je do kosztów uzyskania przychodów zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 57 updop i art. 23 ust. 1 pkt 55 updof - czyli dopiero w momencie faktycznej ich zapłaty.
Składki na ubezpieczenia społeczne od należności pracowniczych, w części finansowanej przez płatnika składek, składki na Fundusz Pracy oraz Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, stanowią koszty uzyskania przychodów w miesiącu, za który należności te są należne, pod warunkiem, że składki zostaną opłacone:
1) z tytułu należności wypłacanych (postawionych do dyspozycji) w miesiącu, za który są należne - w terminie wynikającym z odrębnych przepisów,
2) z tytułu należności wypłacanych (postawionych do dyspozycji) w miesiącu następnym, w terminie wynikającym z przepisów prawa pracy, umowy lub innego stosunku prawnego łączącego strony - nie później niż do 15 dnia tego miesiąca (tj. miesiąca, w którym są wypłacane lub postawione do dyspozycji).
W przypadku uchybienia tym terminom, składki te stanowią koszty uzyskania przychodów z chwilą ich zapłaty. Tak wynika z art. 15 ust. 4h, art. 16 ust. 1 pkt 57a i ust. 7d updop oraz art. 22 ust. 6bb, art. 23 ust. 1 pkt 55a i ust. 3d updof.
Zasady te nie dotyczą składek na Fundusz Emerytur Pomostowych. Zarachowuje się je w koszty podatkowe na ogólnie obowiązujących zasadach, tj. zgodnie z art. 15 ust. 4-4e updop i art. 22 ust. 4-6b updof.
Według opinii organów podatkowych uregulowania zawarte w art. 15 ust. 4g i 4h updop oraz art. 22 ust. 6ba i 6bb updof - w odniesieniu do należności związanych ze stosunkiem pracy (tj. wynagrodzeń pracowniczych i składek ZUS od wypłacanych pracownikom wynagrodzeń w części finansowanej przez płatnika składek) modyfikują ogólne zasady zaliczania wydatków do bezpośrednich i pośrednich kosztów uzyskania przychodów, wynikające z art. 15 ust. 4, 4b-4d updop oraz art. 22 ust. 5, 5a-5c updof, dotyczące momentu potrącenia kosztów bezpośrednich i pośrednich.
Oznacza to, że pracodawcy, którzy terminowo wypłacają ww. należności mogą je zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów już w miesiącu, za który są należne (czyli na zasadzie memoriałowej). Dopiero w przypadku niedotrzymania terminu wypłaty wynagrodzenia regulacja prawna odsyła do art. 16 ust. 1 pkt 57 updop i art. 23 ust. 1 pkt 55 updof.
Pracodawca, który terminowo wypłaca należności z tytułu wynagrodzeń pracownikom, może ująć je w kosztach podatkowych już w miesiącu, za który są należne, bez względu na ich charakter (powiązanie) z przychodami. |
Stanowisko to znajduje potwierdzenie w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 20 maja 2016 r., nr IPPB6/4510-138/16-2/AZ, w której czytamy, że: "(...) W odniesieniu (...) do wynagrodzeń oraz innych świadczeń pracowniczych otrzymanych od pracodawcy, regulacje zawarte w art. 15 ust. 4g i art. 16 ust. 1 pkt 57 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych mają charakter szczególny i przewidują kwalifikowanie tych pozycji jako koszty uzyskania przychodów w oparciu, m.in. o kryteria faktycznego wypłacenia, postawienia do dyspozycji czy dokonania, a nie w oparciu o kryteria bezpośredniego związku z przychodami lub związku innego niż bezpośredni z przychodami (...)".
Zasada rozliczania kosztów wynagrodzeń, określona w art. 15 ust. 4g updop i art. 22 ust. 6ba updof, nie ma jednak zastosowania do wynagrodzeń pracowników bezpośrednio zaangażowanych w budowę środka trwałego. W tym bowiem przypadku ma zastosowanie art. 16g ust 4 updop i art. 22g ust 4 updof.
Obszerna baza interpretacji urzędowych dostępna jest w serwisie www.interpretacje.gofin.pl |
Wartość początkową środka trwałego, w razie jego wytworzenia we własnym zakresie - w świetle art. 16g ust. 1 pkt 2 updop i art. 22 ust. 1 pkt 2 updof - ustala się według kosztu wytworzenia. Zgodnie z treścią art. 16g ust. 4 updop i art. 22g ust. 4 updof, za koszt wytworzenia uważa się wartość, w cenie nabycia, zużytych do wytworzenia środków trwałych: rzeczowych składników majątku i wykorzystanych usług obcych, kosztów wynagrodzeń za prace wraz z pochodnymi, i inne koszty dające się zaliczyć do wartości wytworzonych środków trwałych. Do kosztu wytworzenia nie zalicza się: kosztów ogólnych zarządu, kosztów sprzedaży oraz pozostałych kosztów operacyjnych i kosztów operacji finansowych, w szczególności odsetek od pożyczek (kredytów) i prowizji, z wyłączeniem odsetek i prowizji naliczonych do dnia przekazania środka trwałego do używania.
Jeżeli koszty wynagrodzeń za pracę oraz składki na ubezpieczenia społeczne naliczone od tych wynagrodzeń dotyczą pracowników bezpośrednio zaangażowanych w proces wytworzenia środka trwałego, to stanowią one część składową wartości początkowej tego środka trwałego. |
Stanowisko to znajduje potwierdzenie w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 3 września 2014 r., nr ITPB3/423-252/14/PS.
Przykład
I. Założenia:
a) amortyzacja: 40.000 zł,
b) wartość zużytych materiałów: 35.000 zł,
c) wartość zużytej energii: 15.000 zł,
d) wynagrodzenia i składki ZUS obciążające pracodawcę: 180.915 zł,
e) pozostałe koszty: 19.085 zł.
II. Dekretacja:
Opis operacji | Kwota | Konto | |
Wn | Ma | ||
1. Zarachowanie kosztów wytworzenia wyrobów na podstawie dowodów źródłowych: | |||
a) amortyzacja | 40.000 zł | 40-0 | 07-1 |
b) zużycie materiałów | 35.000 zł | 40-1 | 31 |
c) zużycie energii | 15.000 zł | 40-1 | 30 |
d) wynagrodzenia | 150.000 zł | 40-4 | 23-0 |
e) składki ZUS obciążające pracodawcę | 30.915 zł | 40-5 | 22 |
f) pozostałe koszty | 19.085 zł | 40-6 | 30 |
2. PK - przeniesienie kosztów wytworzenia na konto zespołu 5 | 290.000 zł | 50 | 49 |
3. PW - przyjęcie wyprodukowanych w listopadzie wyrobów do magazynu według kosztu wytworzenia (z pominięciem konta 58) | 290.000 zł | 60-0 | 50-0 |
4. FS - sprzedaż wyrobów: | |||
a) przychód ze sprzedaży | 209.000 zł | 70-0 | |
b) VAT należny według stawki 23% | 48.070 zł | 22-2 | |
c) należność za sprzedane wyroby | 257.070 zł | 20 | |
5. WZ - wydanie sprzedanych wyrobów z magazynu | 174.000 zł | 70-1 | 60 |
III. Księgowania:
IV. Ustalenie kosztów podatkowych za listopad 2016 r.:
Z założeń do przykładu wynika, iż spółka z o.o. sprzedała w listopadzie 60% wytworzonych w tym miesiącu wyrobów. Oznacza to, że kwota wynagrodzeń i składek ZUS w koszcie wytworzenia wyrobów pozostających na stanie wynosi: 180.915 zł × 40% = 72.366 zł. Koszt bilansowy sprzedanych wyrobów wynosi: 174.000 zł, w tym wynagrodzenia i składki ZUS: 108.549 zł (tj. 180.915 zł × 60%). Natomiast koszty podatkowe za listopad 2016 r. wynoszą: 174.000 zł + 72.366 zł = 246.366 zł. W kwocie tej ujęto wynagrodzenia i składki ZUS obciążające pracodawcę w pełnej wysokości dotyczącej zarówno wyrobów sprzedanych, jak i pozostających w magazynie: 108.549 zł + 72.366 zł = 180.915 zł.
Przykład
I. Założenia:
a) kwota wynagrodzenia brutto: 2.500 zł,
b) składki ZUS finansowane przez pracownika: 536,90 zł, w tym składka na ubezpieczenia społeczne: 342,75 zł oraz ubezpieczenie zdrowotne: 194,15 zł,
c) zaliczka na podatek dochodowy: 155 zł,
d) składki ZUS obciążające pracodawcę (tj. składki na ubezpieczenia społeczne, FP i FGŚP): 515,25 zł.
II. Dekretacja:
Opis operacji | Kwota | Konto | |
Wn | Ma | ||
1. LP - pracownika zatrudnionego przy budowie środka trwałego: | |||
a) wynagrodzenie brutto | 2.500,00 zł | 08 | 23-0 |
b) składki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez pracownika | 342,75 zł | 23-0 | 22 |
c) składka na ubezpieczenie zdrowotne | 194,15 zł | 23-0 | 22 |
d) zaliczka na podatek dochodowy | 155,00 zł | 23-0 | 22 |
e) składki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez pracodawcę | 515,25 zł | 08 | 22 |
2. WB - wypłata wynagrodzenia | 1.808,10 zł | 23-0 | 13-0 |
III. Księgowania:
|