W świetle przepisów ustawy o VAT, zarówno oddanie gruntów w użytkowanie wieczyste, jak i zbycie prawa wieczystego użytkowania gruntów uznane jest za dostawę towarów podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT.
Na podstawie art. 29a ust. 1 ustawy o VAT, podstawą opodatkowania, z zastrzeżeniem art. 29a ust. 2-5, art. 30a-30c, art. 32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5, jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika.
Jak stanowi art. 29a ust. 8 ustawy, w przypadku dostawy budynków lub budowli trwale z gruntem związanych albo części takich budynków lub budowli z podstawy opodatkowania nie wyodrębnia się wartości gruntu.
Przepisu art. 29a ust. 8 nie stosuje się do czynności oddania w użytkowanie wieczyste gruntu, dokonywanego z równoczesną dostawą budynków lub budowli trwale z gruntem związanych albo części takich budynków lub budowli (art. 29a ust 9 ustawy).
Podatnicy dokonujący zbycia prawa wieczystego użytkowania gruntów, na których posadowione zostały budynki czy budowle, mogą mieć wątpliwości co do właściwej stawki VAT jaką powinno się zastosować przy tego rodzaju transakcji. Przypomnijmy, iż na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy, zwalnia się od podatku dostawę budynków, budowli lub ich części, z wyjątkiem gdy:
a) dostawa jest dokonywana w ramach pierwszego zasiedlenia lub przed nim,
b) pomiędzy pierwszym zasiedleniem a dostawą budynku, budowli lub ich części upłynął okres krótszy niż 2 lata.
Przepis art. 43 ust. 1 pkt 10a ustawy o VAT, zwalnia z kolei od podatku dostawę budynków, budowli lub ich części nieobjętą zwolnieniem, o którym mowa w pkt 10, pod warunkiem, że:
a) w stosunku do tych obiektów nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego,
b) dokonujący ich dostawy nie ponosił wydatków na ich ulepszenie, w stosunku do których miał prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, a jeżeli ponosił takie wydatki, to były one niższe niż 30% wartości początkowej tych obiektów.
Na temat zasad opodatkowania zbycia prawa wieczystego użytkowania gruntu wraz z posadowionym na tym gruncie budynkiem, wypowiedział się Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku, w wyroku z dnia 4 lipca 2017 r., sygn. akt I SA/Gd 555/17 (orzeczenie prawomocne), w którym orzekł, iż:
Przez dostawę towarów należy rozumieć nie tylko oddanie gruntów w użytkowanie wieczyste ale również zbycie tego prawa. Zatem zasadne jest rozumienie przepisu art. 29a ust. 8 ustawy o VAT w ten sposób, że grunt jako towar przyjmuje stawkę podatku obowiązującą dla budynku, bez względu na to czy sprzedaż dotyczy prawa własności tego gruntu czy też prawa użytkowania wieczystego. |
W rozpatrywanym stanie faktycznym podatnik prowadzący działalność gospodarczą m.in. w zakresie wynajmu i zarządzania nieruchomościami własnymi i dzierżawionymi, kupna i sprzedaży nieruchomości na własny rachunek, zarządzania nieruchomościami wykonywanymi na zlecenie, nabył od spółki prawo wieczystego użytkowania działki i stanowiący odrębną nieruchomość budynek położony na tej działce.
Zbywca prawo wieczystego użytkowania gruntu oraz stanowiący odrębną nieruchomość budynek nabył w 2005 r. od Skarbu Państwa w drodze umowy oddania gruntu w użytkowanie wieczyste i przeniesienia własności nieruchomości. Użytkowanie wieczyste ustanowione zostało do 2091 r.
Zbywcy nie przysługiwało w stosunku do budynku znajdującego się na przedmiotowej nieruchomości prawo do obniżenia kwoty należnego podatku od towarów i usług o kwotę podatku naliczonego. Nie ponosił on też wydatków na jego ulepszenie, przekraczających 30% wartości początkowej tego budynku, w stosunku do których miał prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Uznał zatem, że sprzedaż tego budynku jest zwolniona z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10a ustawy, jak również zwolniona z podatku jest sprzedaż prawa użytkowania wieczystego działki zabudowanej tym budynkiem, zgodnie z art. 29a ust. 8 ustawy o VAT.
Baza orzeczeń wydawanych m.in. przez sądy administracyjne dostępna jest w serwisie www.orzecznictwo.gofin.pl |
Nabywca nie zgodził się z przyjętym sposobem opodatkowania transakcji, w zakresie zbycia prawa wieczystego użytkowania gruntu. Jego zdaniem ewentualna sprzedaż prawa wieczystego użytkowania gruntów będzie stanowiła dostawę towaru podlegającą opodatkowaniu według podstawowej 23% stawki VAT. Z art. 7 ust. 1 pkt 6 i pkt 7 ustawy o VAT wynika, że ustawodawca rozróżnia jako dwa odrębne niezależne od siebie towary w rozumieniu art. 2 pkt 6 ww. ustawy: oddanie gruntów w użytkowanie wieczyste i zbycie tego prawa. Uznał, że prawo wieczystego użytkowania gruntu będąc prawem rzeczowym nie jest częścią powierzchni ziemskiej stanowiącej odrębny przedmiot własności tzn. że nie jest gruntem.
Uzasadniając swoje stanowisko nabywca będący stroną skarżącą stwierdził, iż: "(...) ustawodawca rozróżnia grunt i wieczyste użytkowanie, jako odrębne przedmioty czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT. Ma to istotne znaczenie w niniejszej sprawie. W tym przypadku bowiem zbycie wieczystego użytkowania gruntu będącego towarem, nie stanowi zbycia towaru, jakim jest grunt (tj. nieruchomość gruntowa w rozumieniu Kodeksu cywilnego), jak również nie jest towarem rozumianym jako »oddanie gruntu w wieczyste użytkowanie«. Z łącznego odczytania ust. 8 i ust. 9 art. 29a w związku z art. 7 ust. 1 pkt 6 i pkt 7 ww. ustawy o VAT wypływa wniosek, że zbycie prawa wieczystego użytkowania gruntu, bez względu na to kiedy po raz pierwszy grunt oddano w wieczyste użytkowanie - podlega opodatkowaniu podstawową 23% stawką podatku VAT. (...)"
Dyrektor Izby Skarbowej w indywidualnej interpretacji w tej sprawie nie zgodził się z tym stanowiskiem, a ostatecznie sprawa trafiła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, który w wydanym wyroku nie uznał zasadności skargi podatnika.
W uzasadnieniu wyroku Sąd podkreślił, iż użytkowanie wieczyste gruntu nie może być przedmiotem obrotu prawnego odrębnym od prawa własności budynków wzniesionych na tym gruncie, i odwrotnie, to ostatnie prawo nie może być przedmiotem obrotu prawnego odrębnym od prawa użytkowania wieczystego.
Powołał przy tym przepis art. 233 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2017 r. poz. 459 ze zm.), zgodnie z którym w granicach, określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego oraz przez umowę o oddanie gruntu Skarbu Państwa lub gruntu należącego do jednostek samorządu terytorialnego bądź ich związków w użytkowanie wieczyste, użytkownik może korzystać z gruntu z wyłączeniem innych osób. W tych samych granicach użytkownik wieczysty może swoim prawem rozporządzać. Z kolei przepisy art. 235 K.c., które mają charakter przepisów bezwzględnie obowiązujących, a więc nie mogą być zmieniane wolą stron, stanowią, że właścicielem budynków i innych urządzeń na gruncie oddanym w wieczyste użytkowanie jest użytkownik wieczysty oraz że własność tych budynków i urządzeń jest prawem związanym z użytkowaniem wieczystym.
Sąd na podstawie powołanych przepisów jednoznacznie wskazał, iż prawo własności budynków dzieli los prawny użytkowania wieczystego. Zbycie więc tego prawa odnosi się także do budynków, sama zaś własność budynków nie może być przeniesiona na inną osobę bez przeniesienia użytkowania wieczystego. Należy również pamiętać, iż umowa przeniesienia prawa wieczystego użytkowania gruntu zabudowanego, niezawierająca postanowień o przeniesieniu także prawa własności budynków, jest nieważna (art. 58 § 1 K.c.). W uzasadnieniu czytamy: "(...) Zatem umowa »sprzedaży prawa użytkowania wieczystego«, na podstawie której użytkownik wieczysty »sprzedaje prawo użytkowania wieczystego«, niezawierająca postanowień o przeniesieniu własności znajdujących się na tych działkach budynków, nie może stanowić podstawy wpisu w księdze wieczystej wynikającego z niej prawa wieczystego użytkowania jedynie w odniesieniu do samego gruntu. (...)"
W konsekwencji Sąd uznał, że w przypadku zbycia prawa wieczystego użytkowania gruntu wraz z budynkiem posadowionym na tym gruncie i trwale z nim związanym, zwolnienie z podatku VAT dostawy budynku jest równoznaczne z zastosowaniem tego zwolnienia w odniesieniu do zbycia prawa wieczystego użytkowania gruntu.
|