Jesteśmy jednostką samorządu terytorialnego. Prowadzimy specjalistyczny ośrodek wsparcia, w którym przebywają ofiary przemocy w rodzinie. Na konto naszego ośrodka wpływają kwoty potrącone, na podstawie orzeczenia sądu, z wynagrodzenia sprawcy przemocy. W jakim paragrafie dochodów powinny być klasyfikowane wpływy z tytułu zasądzonych kwot, wpłacanych przez pracodawców zatrudniających sprawców przemocy - w paragrafie 097, czy 057?
Paragrafem właściwym do ujęcia kwot zasądzonych od sprawców przemocy i pobieranych przez jednostkę samorządu terytorialnego jest paragraf 097 "Wpływy z różnych dochodów". |
Organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa (por. art. 7 Konstytucji). Dotyczy to również jednostek samorządu terytorialnego. Skoro tak, to taka jednostka powinna interpretować daną normę prawną przede wszystkim przy pomocy wykładni językowej, która ma priorytet m.in. przy analizie regulacji prawnych dotyczących sposobu gospodarowania finansami wspomnianej jednostki.
W orzecznictwie sądowym akcentuje się przy tym, że wykładnia celowościowa może mieć, co prawda, zastosowanie w interpretacji normy prawnej, lecz tylko w sytuacjach wyjątkowych (por. np. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z 13 października 2017 r., sygn. akt I SA/Kr 688/17 oraz wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z 18 kwietnia 2012 r., sygn. akt I SA/Bk 61/12). Założenia te mają zaś znaczenie m.in. dla ustalenia właściwej klasyfikacji budżetowej wskazanych w pytaniu świadczeń. Ponadto, w pytaniu jest mowa o potrąceniach z wynagrodzenia na podstawie wyroku sądu. Zakładamy, iż chodzi tu o sytuacje wskazane w art. 34 § 1a ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz. U. z 2018 r. poz. 1600 ze zm.). W przepisie tym postanowiono, że kara ograniczenia wolności polega na:
Pytająca jednostka rozważa możliwość ujęcia wpływów z tytułu kwot zasądzonych od sprawców przemocy w paragrafie 097 "Wpływy z różnych dochodów" lub 057 "Wpływy z tytułu grzywien, mandatów i innych kar pieniężnych od osób fizycznych". W opisie do paragrafu 057 wskazano, że paragraf ten obejmuje wpływy z tytułu grzywien oraz kar od osób fizycznych, wymierzanych i pobieranych przez sądy oraz właściwe organy administracji publicznej, m.in. z tytułu grzywien nakładanych w formie mandatu karnego oraz grzywien i kar pieniężnych wymierzanych na podstawie ustawy - Kodeks karny skarbowy. Z kolei w opisie do paragrafu 097 wskazano, że paragraf ten obejmuje wszystkie pozostałe dochody nieobjęte poszczególnymi paragrafami, w szczególności dotyczące stypendiów i zasiłków zwrotnych wypłaconych w okresie studiów, zwrot kosztów kształcenia w razie niepodjęcia przez absolwenta pracy itp., zwrot kosztów szkolenia pracowników, wpływy z tytułu wynagrodzenia dla płatnika z tytułu wykonywania zadań określanych przepisami prawa, wpływy za czynności polegające na zapewnieniu bezpieczeństwa imprez masowych i inne dochody wymienione enumeratywnie.
W kontekście wspomnianych początkowo zasad obowiązujących w sferze administracji publicznej oraz wymienionych przepisów Kodeksu karnego trudno więc uznać, aby adekwatnym paragrafem dochodów był w opisanej sytuacji paragraf 057. Po pierwsze, w tym paragrafie ustawodawca posługuje się wyrażeniami typu grzywna, mandat karny i inne kary pieniężne. Każde z tych określeń występuje w różnych regulacjach prawnych. Co jednak istotne, potrącenie - o którym mowa w pytaniu (zapewne dokonywane na podstawie orzeczenia sądu wydanego w oparciu o art. 34 Kodeksu karnego) - jest instytucją autonomiczną i niezależną od wspomnianych trzech typów świadczeń. Nie można go bowiem zaliczyć ani do kategorii grzywny, ani do mandatów karnych, ani innych kar pieniężnych. Potrącenie to - mimo że ma charakter świadczenia pieniężnego - jest niejako surogatem (sposobem) realizacji orzeczonej przez sąd kary ograniczenia wolności. Nie jest to więc kara pieniężna w rozumieniu przepisów Kodeksu karnego. Mając zaś na względzie zasady wykładni prawa i prymat wykładni gramatycznej, nie można poprzez wykładnię celowościową rozszerzać tych kategorii o potrącenia wskazane w pytaniu.
Po drugie, abstrahując od kwestii stricte wykładniczych, o których wyżej wspomniano, na uwagę zasługuje fakt, że sposób sformułowania opisu do paragrafu 057 wskazuje na jego nieadekwatność do ujmowania dochodów z ww. potrąceń. Jak bowiem wyrażono w owym opisie - paragraf obejmuje wpływy z tytułu grzywien i kar od osób fizycznych, ale wymierzanych i pobieranych przez sądy oraz właściwe organy administracji publicznej. Natomiast w odniesieniu do potrąceń wskazanych w pytaniu, co prawda, świadczenie jest wymierzane przez sąd, lecz nie jest pobierane przez ten sąd. Podobnie jest w przypadku organów administracji publicznej, bowiem organy te (np. jednostki samorządu terytorialnego) nie wymierzają żadnego świadczenia (kary itp.) w kontekście ww. potrąceń, lecz tylko je pobierają jako dochód. Z tych właśnie przyczyn, również nie wydaje się właściwe zastosowanie paragrafu 057. Naszym zdaniem odpowiedni do ujęcia dochodu z tytułu kwot zasądzonych od sprawców przemocy jest paragraf 097, m.in. dlatego, że zawiera otwarty katalog przypadków, które mogą zostać objęte tą jednostką klasyfikacyjną.
Końcowo warto jednak dodać, że jednostka samorządowa ma możliwość zwrócenia się do właściwej miejscowo regionalnej izby obrachunkowej o zajęcie stanowiska w podanym zakresie przedmiotowym. Z racji faktu, że izby w swojej działalności są niezależne i samodzielne, można rozważyć skierowanie zapytania do takiego podmiotu, tym bardziej, że materia ta może zostać objęta kontrolą ze strony danej izby, co uchroni przed ewentualnym zarzutem w tym zakresie.
|