Pracownik samorządowy urodzony w 1974 r., legitymujący się blisko 20-letnim okresem zatrudnienia poinformował nas, że wcześniej przez ponad 6 lat pracował w gospodarstwie rolnym rodziców, jednocześnie pobierając naukę. Mieszkał wówczas w domu, dojeżdżając codziennie na zajęcia szkolne. Czy okres ten zalicza się do stażu jubileuszowego, a jeżeli tak, to jakiego stopnia nagrodę wypłacić pracownikowi? Czy nagroda w tych okolicznościach podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru składek ZUS?
W myśl art. 36 ust. 2 i art. 38 ust. 2 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz. U. z 2016 r. poz. 902), za wieloletnią pracę pracownikowi samorządowemu przysługuje nagroda jubileuszowa. Pierwsza, po 20 latach pracy, w wysokości 75% wynagrodzenia miesięcznego, a kolejne co 5 lat, aż do osiągnięcia 45 lat pracy, we wzrastających stawkach procentowych wynagrodzenia. Przy czym do stażu jubileuszowego wlicza się wszystkie poprzednio zakończone okresy zatrudnienia oraz inne okresy, jeżeli z mocy odrębnych przepisów podlegają one wliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze (art. 38 ust. 5 ww. ustawy).
Stosownie do art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 20 lipca 1990 r. o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy (Dz. U. nr 54, poz. 310), ilekroć przepisy prawa lub postanowienia układu zbiorowego pracy albo porozumienia w sprawie zakładowego systemu wynagradzania przewidują wliczanie do stażu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownika wynikające ze stosunku pracy, okresów zatrudnienia w innych zakładach, do stażu tego wlicza się także:
Z informacji zawartych w pytaniu wynika, że w rozpatrywanym przypadku mogła wystąpić trzecia ze wskazanych wyżej okoliczności. Wyjaśniamy, że fakt pobierania nauki nie wyklucza zaliczenia tego okresu, chyba że pracownik uczył się w szkole oddalonej od miejsca zamieszkania w odległości uniemożliwiającej codzienny powrót do domu i mieszkał w internacie czy akademiku (por. E. Szemplińska, PiZS z 1998 r. nr 6, str. 32). Zaliczenie pracy w gospodarstwie do stażu jubileuszowego wymaga jednak przedłożenia zaświadczenia wydanego przez urząd gminy.
Kwestie opóźnionego dokumentowania okresów zaliczanych reguluje § 8 ust. 11 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 marca 2009 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (Dz. U. z 2014 r. poz. 1786), dalej rozporządzenia. W myśl tego przepisu, w razie gdy w dniu, w którym pracownik samorządowy udokumentował swoje prawo do nagrody jubileuszowej, jest uprawniony do nagrody wyższego stopnia oraz w razie gdy pracownik prawo to nabędzie w ciągu 12 miesięcy od tego dnia, stosuje się odpowiednio § 8 ust. 9-10 tego aktu. Należy zauważyć, że regulacja ta rozróżnia udokumentowanie od nabycia prawa do świadczenia. Dla omawianej sytuacji ważny jest dzień nabycia prawa.
Zwracamy uwagę! W myśl przepisów § 8 ust. 9-10 rozporządzenia, stosowanych w omawianym przypadku odpowiednio, jeżeli w dniu wejścia w życie przepisów wprowadzających zaliczalność do okresów uprawniających do świadczeń pracowniczych okresów niepodlegających dotychczas wliczeniu upływa okres uprawniający pracownika samorządowego do dwóch lub więcej nagród jubileuszowych, wypłaca mu się tylko jedną nagrodę - najwyższą. Pracownikowi samorządowemu, który w dniu wejścia w życie tych przepisów ma okres zatrudnienia, wraz z innymi okresami wliczanymi do tego okresu, dłuższy niż wymagany do nagrody jubileuszowej danego stopnia, a w ciągu 12 miesięcy od tego dnia upłynie okres uprawniający go do nabycia nagrody jubileuszowej wyższego stopnia, nagrodę niższą wypłaca się w pełnej wysokości, a w dniu nabycia prawa do nagrody wyższej - różnicę między kwotą nagrody wyższej a kwotą nagrody niższej.
Biorąc powyższe pod uwagę, w sytuacji gdy po ustaleniu prawa do nagrody jubileuszowej pracownik udowadnia dodatkowy okres zaliczalny (dotychczas nieudokumentowany) wpływający na wysokość nagrody, to od długości tego okresu zależy, czy nagroda wyższego stopnia przysługuje w pełnej wysokości, czy tylko jako różnica między kwotą nagrody wyższej a wypłaconą kwotą nagrody niższej. Gdy pracownik dokumentuje okres nie dłuższy niż 4 lata, to ma prawo do pełnej nagrody. W razie udowodnienia okresu dłuższego, ma prawo tylko do różnicy pomiędzy nagrodami - i to bez względu na to kiedy ten fakt udokumentuje.
Przykład |
Przyjmujemy, że pracownik, o którym mowa pytaniu, osiągnie 20-letni staż pracy w urzędzie 15 grudnia 2016 r., a ponadto dostarczy zaświadczenie urzędu gminy dokumentujące okres pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym w charakterze domownika po 1982 r. wynoszący 6 lat i 5 miesięcy. Jeżeli przedłoży dokument do 15 grudnia 2016 r., to nabędzie prawo od razu do nagrody wyższego stopnia - za 25 lat. Ponieważ staż 30-letni osiągnie po upływie 12 miesięcy, nabędzie wówczas prawo do pełnej nagrody za 30 lat pracy.
Zbliżone efekty wywrze dostarczenie zaświadczenia po 15 grudnia 2016 r. Pracownik nabędzie w tym dniu prawo do różnicy między nagrodami (za 25 i 20 lat pracy), przy czym wcześniej, bo 15 grudnia 2016 r., zostanie mu wypłacona nagroda za 20-lecie. Z osiągnięciem 30-letniego stażu pracy nabędzie prawo do pełnej nagrody z tego tytułu.
Przechodząc do ostatniego pytania, przypomnieć należy, że w myśl § 2 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. z 2015 r. poz. 2236 ze zm.), dalej rozporządzenia składkowego, z podstawy wymiaru składek wyłączone są nagrody jubileuszowe (gratyfikacje), które według zasad określających warunki ich przyznawania przysługują pracownikowi nie częściej niż co 5 lat. Nagroda jubileuszowa przyznana pracownikowi w okresie krótszym niż 5 lat podlega oskładkowaniu, z pewnymi wyjątkami. Wyłączeniu z oskładkowania podlegają bowiem także nagrody jubileuszowe wypłacone m.in. wówczas, gdy pracownik nabywa prawo do nagrody w okresie krótszym niż 5 lat od nabycia prawa do poprzedniej nagrody, z uwagi na fakt, że w czasie 5-letniego okresu oczekiwania na następną nagrodę, przedstawi dokumenty potwierdzające zatrudnienie, które wcześniej nie były uwzględnione przy ustalaniu prawa do nagrody.
Jak wskazał ZUS m.in. w interpretacji indywidualnej z 18 sierpnia 2016 r. (znak DI/100000/43/744/2016): "(...) decydujące znaczenie w kontekście zwolnienia tego typu świadczeń pieniężnych z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne ustawodawca przypisał periodycznemu (nie częstszemu niż co 5 lat) nabywaniu przez pracownika prawa do ich uzyskania na podstawie wewnętrznych przepisów obowiązujących u pracodawcy (kluczowe są zapisy zawarte w przepisach wewnętrznych pracodawcy). Bez znaczenia prawnego pozostaje natomiast fakt daty wypłacenia tych świadczeń pracownikowi (wypłata tych świadczeń może nastąpić więc w okresie krótszym niż 5 lat od dnia uzyskania przez pracownika poprzedniej nagrody jubileuszowej). (...)".
|