Składka zdrowotna przy sprzedaży środków trwałych

Na łamach naszego czasopisma wielokrotnie informowaliśmy o problemach z ustalaniem podstawy wymiaru składki zdrowotnej w sytuacji sprzedaży środka trwałego przez przedsiębiorcę opodatkowanego według skali podatkowej lub podatkiem liniowym. Stosowanie w praktyce przepisów dotyczących ustalania podstawy wymiaru tej składki przy sprzedaży firmowych składników majątku prowadziło do odmiennych wniosków, natomiast ZUS - jak dotąd - nie zajmował jednolitego stanowiska w tej sprawie.

Z przepisów odnoszących się do zasad ustalania podstawy wymiaru składki zdrowotnej wynika, że przy ustalaniu dochodu dla celów tej składki - co do zasady - należy stosować regulacje podatkowe dotyczące sprzedaży środków trwałych (określone w art. 24 ust. 1-2b ustawy o PDOF). Zgodnie z tymi przepisami, w przypadku sprzedaży m.in. środków trwałych dochodem lub stratą jest różnica między przychodem z odpłatnego zbycia a wartością początkową wykazaną w ewidencji środków trwałych, powiększona o sumę odpisów amortyzacyjnych dokonanych od tych środków. W uproszczeniu dla celów podatkowych wykazuje się przychód ze sprzedaży środka trwałego, a w kosztach podatkowych uwzględnia się niezamortyzowaną jego wartość.

Przy czym w praktyce nie ustala się odrębnie dochodu ze sprzedaży środków trwałych i dochodu z "pozostałej" działalności (przychody i koszty ustala się w rachunku podatkowym narastająco).

Dla celów składki zdrowotnej wprowadzono dodatkowe regulacje, zgodnie z którymi w przypadku ustalania dochodu na potrzeby tej składki przy sprzedaży m.in. środków trwałych, dochód nie jest powiększany o odpisy amortyzacyjne zaliczone do kosztów uzyskania przychodów przed dniem 1 stycznia 2022 r. (art. 35 ustawy zmieniającej z dnia 9 lutego 2022 r., Dz. U. poz. 807 ze zm.). Oznacza to, że odpisy te pomniejszają dochód stanowiący podstawę wymiaru składki zdrowotnej. Zasadniczo takie regulacje w praktyce powodowały, że podatnicy odrębnie ustalali wynik ze sprzedaży środka trwałego na potrzeby składki zdrowotnej. W tym celu można było zastosować następujący wzór:

D = P - Wp + A

gdzie poszczególne litery oznaczają:

Pojawiły się wątpliwości, czy o ww. "stratę" dla celów składki zdrowotnej można pomniejszyć dochód z "podstawowej" (pozostałej) działalności gospodarczej.

ZUS w piśmie z 9 marca 2023 r. stanowiącym odpowiedź na pytanie naszego Wydawnictwa wskazał, że takiego pomniejszenia należy dokonać. Z pisma tego wynika ponadto, że podobnie należy postąpić w sytuacji, gdy środek trwały nie został w pełni zamortyzowany.

Zaznaczamy, że w świetle tego stanowiska, w praktyce odrębne ustalanie dochodu/straty (na potrzeby składki zdrowotnej) ze sprzedaży środka trwałego i z "podstawowej" działalności nie jest konieczne. Najprostszym rozwiązaniem jest przyjęcie wyniku podatkowego (tj. dochodu narastająco wynikającego z księgi podatkowej lub ustalonego na podstawie ksiąg rachunkowych) i pomniejszenie go o odpisy amortyzacyjne zaliczone do kosztów podatkowych przed 2022 r.

Podsumowując, przedsiębiorcy opodatkowani według skali podatkowej lub podatkiem liniowym, przy ustalaniu podstawy wymiaru składki zdrowotnej w przypadku sprzedaży środków trwałych, nie muszą dokonywać odrębnych wyliczeń na potrzeby tej składki, niezależnie od tego, czy wynikiem tej sprzedaży jest dochód, czy strata. Przyjmują taki wynik jak dla podatku dochodowego, uwzględniając dodatkowo odpisy amortyzacyjne zaliczone do kosztów podatkowych przed 2022 r.

Sprzedaż samochodu osobowego o wartości przewyższającej 150.000 zł/225.000 zł

W pytaniu skierowanym do ZUS zwróciliśmy się również o wyjaśnienie kwestii, jak ustalić podstawę wymiaru składki zdrowotnej w sytuacji sprzedaży samochodu osobowego - tj. czy należy uwzględniać limit podatkowy 150.000 zł/225.000 zł, powyżej którego odpisy amortyzacyjne nie stanowią kosztów podatkowych. Z wyjaśnienia ZUS wynika, że także na potrzeby ustalenia podstawy wymiaru składki zdrowotnej ww. limit należy zastosować.

Zapytaliśmy też, czy przepis dotyczący uwzględniania odpisów amortyzacyjnych zaliczonych do kosztów podatkowych przed 2022 r. należy również stosować przy sprzedaży samochodów osobowych.

ZUS w ww. piśmie z 9 marca 2023 r. odpowiedział, że: "(...) przepis ten znajduje zastosowanie także w przypadku ustalania dochodu z odpłatnego zbycia środka trwałego, który jest samochodem osobowym. (...)"

Wyliczenie podstawy wymiaru składki zdrowotnej przy sprzedaży samochodu osobowego zgodne ze stanowiskiem ZUS prezentujemy na przykładzie.