Facebook

Jak szukać?»

Uwaga: Do 2 kwietnia 2024 r. część płatników składek przekazuje do ZUS zgłoszenia o pracy "szczególnej" ZUS ZSWA za 2023 r. Do 31 marca 2024 r. należy sporządzić i podpisać sprawozdanie finansowe za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US zeznań: CIT-8 i CIT-8AB za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US deklaracji: CIT-8E i CIT-8FR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: IFT-2R, CIT-RB i CIT-CSR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: CIT-8ST, CIT-N1, CIT-N2, PIT-N1 i PIT-N2 według stanu na 31 grudnia 2023 r.
Aktualnie jesteś: Gofin.pl (strona główna)  »  Prawo pracy  »  Czas pracy i urlopy  »   Rezygnacja przez niepełnosprawnego pracownika z przysługujących mu dodatkowych uprawnień
POLECAMY
A A A  drukuj artykuł

Rezygnacja przez niepełnosprawnego pracownika z przysługujących mu dodatkowych uprawnień

Ubezpieczenia i Prawo Pracy nr 6 (432) z dnia 10.03.2017

Pracownik niepełnosprawny w stopniu umiarkowanym zgłosił chęć pracy w liczbie godzin i porze obowiązujących ogół zatrudnionych. Czy jest to dopuszczalne, a jeżeli tak, to w jakim trybie? Czy w takim przypadku pracownikowi przysługuje dodatkowy urlop wypoczynkowy?

Normy czasu pracy pracownika niepełnosprawnego regulują przepisy ustawy o rehabilitacji. Czas pracy osoby niepełnosprawnej nie może przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo, a jeżeli jest zaliczona do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności - 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo. Poza tym osoba niepełnosprawna nie może być zatrudniona w porze nocnej i w godzinach nadliczbowych (art. 15 ustawy o rehabilitacji).

Odejście od przeciętnego charakteru normy tygodniowej usztywnia rozkłady pracy tej grupy i powoduje, że pracodawca musi planować w sztywno pięciodniowym tygodniu pracy dla zatrudnionych na pełny etat niepełnosprawnych:

  • w stopniu lekkim - równe 8-godzinne dniówki robocze,
     
  • w stopniu znacznym bądź umiarkowanym - równe 7-godzinne dniówki robocze.

W pierwszym przypadku zapewnia to nieprzekraczanie 40-godzinnej, a w drugim 35-godzinnej normy tygodniowej. Pewną elastyczność można uzyskać jedynie względem zatrudnionych na część etatu, zawsze jednak w granicach obowiązujących norm.

Ustawa o rehabilitacji przewiduje też sytuacje, w których nie stosuje się przepisów omawianego artykułu. Tak jest w przypadku:

  • osób zatrudnionych przy pilnowaniu oraz
     
  • na wniosek osoby zatrudnionej, o ile lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne pracowników lub w razie jego braku lekarz sprawujący opiekę nad tą osobą wyrazi na to zgodę (art. 16 ustawy o rehabilitacji).

Przepis ten nie przewiduje żadnej szczególnej formy wniosku pracownika w omawianej sprawie, a zatem może być złożony ustnie. Jednakże dla celów dowodowych warto dysponować pismem w tej sprawie.

Po zgłoszeniu przez pracownika chęci/zamiaru pracy na zasadach obowiązujących ogół pracowników, pracodawca jest obowiązany skierować go do lekarza medycyny pracy, który orzeknie czy jest to dopuszczalne. Powołany wyżej przepis honoruje zaświadczenie w tej sprawie wydane przez lekarza prowadzącego tylko w razie "braku" lekarza-profilaktyka. To natomiast w świetle obowiązku zawierania umów o badania wstępne, okresowe i kontrolne pracowników oraz inne świadczenia zdrowotne z podstawową jednostką służby medycyny pracy, będzie miało charakter wyjątkowy. Przepisy nie przewidują natomiast wzoru skierowania bądź wydanego w jego wyniku zaświadczenia.

Ważne: Koszty badań niepełnosprawnego związane z wydaniem zaświadczenia w sprawie wyłączenia stosowania norm czasu pracy i zakazu pracy w nadgodzinach i porze nocnej ponosi pracodawca.

Jeżeli chodzi o zakres wyłączenia stosowania art. 15 ustawy o rehabilitacji, to w literaturze przedmiotu prezentowane jest stanowisko, iż może on mieć charakter całkowity bądź częściowy. Zważywszy na powiązanie normy dobowej z nadgodzinami, które wymagają dla ich przekroczenia/wystąpienia pracy powyżej tej liczby godzin, wyłączenie norm, ale utrzymanie zakazu pracy w nadgodzinach lub odwrotnie jest dyskusyjne. Można sobie natomiast wyobrazić, że lekarz zwalnia pracodawcę z zakazu zlecania samej tylko pracy w porze nocnej bądź jedynie ten zakaz utrzymuje.

W razie niestosowania art. 15 ustawy o rehabilitacji, osoba niepełnosprawna obejmowana jest w tym zakresie przepisami kodeksowymi. To nie tylko wydłuża w niektórych przypadkach normy, lecz także uelastycznia normę tygodniową oraz wprowadza przeciętnie pięciodniowy tydzień pracy, a ponadto umożliwia stosowanie szczególnych systemów lub rozkładów czasu pracy (np. równoważnego). Dopuszcza też zlecanie godzin nadliczbowych.

Przykład

Pracodawca zatrudnił księgową z niepełnosprawnością w stopniu umiarkowanym wynikającą z uszkodzenia narządu ruchu. Pracownica wystąpiła do pracodawcy z wnioskiem o odstąpienie od stosowania obniżonych norm i zniesienie zakazu pracy w godzinach nadliczbowych i nocnych.

W wyniku powyższego została wysłana do lekarza medycyny pracy, który biorąc pod uwagę rodzaj schorzenia, wyraził na to zgodę. Obecnie wykonuje ona pracę 5 dni w tygodniu po 8 godzin, a jak zachodzi taka potrzeba, także po godzinach i w soboty. Kompensata "nadwyżek" jest dokonywana na zasadach ogólnych.


Przechodząc do ostatniego pytania stwierdzić należy, że żaden przepis prawa nie pozwala na wyłączenie stosowania art. 19 ustawy o rehabilitacji. Zgodnie z jego treścią, osobie zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności przysługuje dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze 10 dni roboczych w roku kalendarzowym. Prawo do pierwszego urlopu dodatkowego powstaje po przepracowaniu jednego roku po dniu zaliczenia do jednego z tych stopni niepełnosprawności. Dodatkowy urlop nie przysługuje, gdy zainteresowany jest uprawniony do urlopu wypoczynkowego w wymiarze przekraczającym 26 dni roboczych lub do urlopu dodatkowego na podstawie odrębnych przepisów, chyba że jest niższy niż 10 dni roboczych - wówczas zamiast niego przysługuje urlop z tytułu niepełnosprawności.

Zwracamy uwagę! Urlop z tytułu niepełnosprawności przysługuje pracownikowi: "(...) chociażby nie wystąpił do pracodawcy o przyznanie takiego urlopu." (por. wyrok SN z 29 czerwca 2005 r., sygn. akt II PK 339/04, OSNP 2006/9-10/150). Jak uzasadnił ten Sąd: "(...) Nieuzyskanie przez pracodawcę wiadomości o przysługującym pracownikowi z mocy prawa prawie do dodatkowego urlopu wypoczynkowego może - w konkretnych okolicznościach - oznaczać tylko tyle, że pracodawcy nie można zarzucić zawinionego niewykonywania zobowiązania do udzielenia urlopu zgodnie z przepisami prawa pracy (...). Brak winy pracodawcy nie unicestwia samego prawa do urlopu wypoczynkowego, może jednak - razem z innymi okolicznościami - mieć znaczenie przy rozpatrywaniu roszczenia o ekwiwalent pieniężny (...)". Nie ma natomiast możliwości zrzeczenia się przez zainteresowanego tego urlopu.

Więcej na ten temat w zasobach płatnych:

Czas pracy i urlopy - czytaj także:

 
Przydatne linki
 
Sklep internetowy - sklep.gofin.pl
 
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o., ul. Owocowa 8, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 95 720 85 40, faks 95 720 85 60
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN
Szanowny Użytkowniku !
Prosimy o zapoznanie się z poniższymi informacjami oraz wyrażenie dobrowolnej zgody poprzez kliknięcie przycisku "Zgadzam się".
Pamiętaj, że zawsze możesz wycofać zgodę.

Serwis internetowy, z którego Pani/Pan korzysta używa plików cookies w celu:

  • niezbędnego zapewnienia prawidłowego działania Serwisów (utrzymania sesji),
  • realizacji funkcjonalności ułatwiających obsługę Serwisu,
  • analizy statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
  • zbierania i przetwarzania danych osobowych w celu wyświetlenia reklam produktów własnych i klientów reklamowych.
Pliki cookies

Są to pliki instalowane w urządzeniach końcowych osób korzystających z Serwisu, w celu administrowania Serwisem, dostosowania treści Serwisu do preferencji użytkownika, utrzymania sesji użytkownika oraz dla celów statystycznych i targetowania reklamy (dostosowania treści reklamy do indywidualnych potrzeb użytkownika). Informujemy, że istnieje możliwość określenia przez użytkownika Serwisu warunków przechowywania lub uzyskiwania dostępu do informacji zawartych w plikach cookies za pomocą ustawień przeglądarki lub konfiguracji usługi. Szczegółowe informacje na ten temat dostępne są u producenta przeglądarki, u dostawcy usługi dostępu do internetu oraz w Polityce prywatności i plików cookies.

Administratorzy

Administratorem Pana/Pani danych osobowych w związku z korzystaniem z Serwisu internetowego i jego usług jest Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o. Administratorem danych osobowych w plikach cookies w związku z wyświetleniem analizy statystyk i wyświetlaniem spersonalizowanych reklam są partnerzy Wydawnictwa Podatkowego GOFIN sp. z o.o., Google Inc, Facebook Inc.

Jakie ma Pani/Pan prawa w stosunku do swoich danych osobowych?

Wobec swoich danych mają Pan/Pani prawo do żądania dostępu do swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych, prawo do cofnięcia zgody.

Podstawy prawne przetwarzania Pani/Pana danych osobowych
  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z wykonaniem umowy.

    Umowa w naszym przypadku oznacza akceptację regulaminu naszych usług. Jeśli zatem akceptuje Pani/Pan umowę na realizację danej usługi, to możemy przetwarzać Pani/Pana dane w zakresie niezbędnym do realizacji tej umowy.

  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z prawnie uzasadnionym interesem administratora.

    Dotyczy sytuacji, gdy przetwarzanie danych jest uzasadnione z uwagi na usprawiedliwione potrzeby administratora, tj. dokonanie pomiarów statystycznych, ulepszania naszych usług, jak również prowadzenie marketingu i promocji własnych usług administratora.

  • Dobrowolna zgoda.

    Aby móc realizować cele:
    - zapamiętania Pani/Pana decyzji w Serwisach w zakresie korzystania z dostępnych opcjonalnie funkcjonalności,
    - analiz statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
    - wyświetlania spersonalizowanych reklam produktów własnych i klientów reklamowych w związku z odwiedzaniem niniejszego Serwisu internetowego partnerzy Wydawnictwa Podatkowego Gofin sp. z o.o. muszą mieć możliwość przetwarzania Pani/Pana danych.

Potrzebna jest Nam Pani/Pana dobrowolna zgoda na zapisy w plikach cookies w celach realizacji powyższych celów.
W związku z powyższymi wyjaśnieniami prosimy o wyrażenie dobrowolnej zgody na zapisywanie informacji w plikach cookies przez kliknięcie przycisku „Zgadzam się” lub „Nie teraz” w przypadku braku zgody. Istnieje możliwość skorzystania z „ustawień zaawansowanych” plików cookies w celu określenia indywidualnych zgód na zapis wybranych plików cookies realizujących wybrane cele.