Rekompensowanie czasu szkolenia odbywanego poza normalnymi godzinami pracy

Na polecenie pracodawcy pracownik zatrudniony na cały etat ma uczestniczyć w szkoleniu, które obejmie dzień świąteczny. Czy za kilka godzin szkolenia w tym dniu trzeba będzie oddać mu cały dzień wolny od pracy?

Święta są - co do zasady - dniami wolnymi od pracy (art. 151⁹ § 1 K.p.). Wykonywanie pracy w tych dniach jest wyjątkiem. Praca w święta jest dozwolona w przypadkach wymienionych w art. 151¹⁰ K.p.

W art. 94¹³ K.p. przyjęto, że jeżeli obowiązek pracodawcy przeprowadzenia szkoleń pracowników niezbędnych do wykonywania określonego rodzaju pracy lub pracy na określonym stanowisku wynika z postanowień układu zbiorowego pracy lub innego porozumienia zbiorowego, regulaminu, przepisów prawa lub umowy o pracę oraz w przypadku szkoleń odbywanych przez pracownika na podstawie polecenia przełożonego, takie szkolenia odbywają się na koszt pracodawcy oraz, w miarę możliwości, w godzinach pracy pracownika. Czas szkolenia odbywanego poza normalnymi godzinami pracy pracownika wlicza się do czasu pracy.

Sposoby rekompensowania pracownikowi pracy w święto określa art. 151¹¹ K.p. Ustalono w nim m.in. reguły zapewnienia dnia wolnego od pracy.

Dzień wolny od pracy

Pracownikowi wykonującemu pracę w święto pracodawca ma obowiązek zapewnić inny dzień wolny od pracy. Ważne jest, aby nastąpiło to do końca okresu rozliczeniowego. Pracodawca nie potrzebuje zgody pracownika na udzielenie mu dnia wolnego za pracę w święto.

Należy pamiętać, że organizowanie pracy w sposób zapewniający pełne wykorzystanie czasu pracy jest obowiązkiem pracodawcy (art. 94 pkt 2 K.p.). Gdyby praca w święto objęła dobowe godziny nadliczbowe, to oddanie pracownikowi dnia wolnego nie wpłynęłoby na jego prawo do rekompensaty za pracę nadliczbową.

Dodatek za pracę w święto

Jeżeli nie jest możliwe wykorzystanie - w okresie rozliczeniowym - dnia wolnego od pracy w zamian za pracę w święto, pracownikowi przysługuje dodatek do wynagrodzenia w wysokości określonej w art. 151¹ § 1 pkt 1 K.p. (czyli 100%), za każdą godzinę pracy w święto. Wynika to z art. 151¹¹ § 3 K.p. W praktyce nie ma jednolitego stanowiska czy taka praca powinna zostać zrekompensowana dwoma 100% dodatkami - jednym na podstawie art. 151¹¹ § 3 K.p., a drugim za godziny nadliczbowe wynikające z przekroczenia przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy (art. 151¹ § 2 K.p.)?

W uchwale Sądu Najwyższego z 15 lutego 2006 r. (sygn. akt II PZP 11/05, OSNP 2006/11-12/170) wyrażony został pogląd, że: "W razie nieudzielenia przez pracodawcę w okresie rozliczeniowym innego dnia wolnego od pracy w zamian za dozwoloną pracę świadczoną w święto, pracownikowi przysługuje za każdą godzinę takiej pracy tylko jeden dodatek, przewidziany w art. 151¹¹ § 2 in fine lub § 3 K.p.". Przy czym: "(...) Dodatek taki przysługuje za przepracowane w niedziele lub święta godziny pracy ponad dobową miarę czasu pracy, które nie zostały w pełni zrównoważone przez wykorzystanie dni wolnych od pracy lub w inny sposób, np. skrócenie godzin pracy w inne dni okresu rozliczeniowego, i wpłynęły na przekroczenie przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy w tym okresie. Dotyczy to przypadków, w których pracownik w niedzielę lub święto pracował dłużej niż wynosi jego dobowa norma czasu pracy, a w zamian uzyskał dzień wolny od pracy, który nie rekompensuje mu nadgodzin przepracowanych ponad obowiązujący go maksymalny dobowy wymiar czasu pracy. (...)" (por. uzasadnienie ww. uchwały z 15 lutego 2006 r.).

Zdaniem Głównego Inspektoratu Pracy (por. pismo GIP z 9 lutego 2005 r.) oraz zgodnie z wyjaśnieniami Ministerstwa Rozwoju, Pracy i Technologii (udostępnionymi naszemu Wydawnictwu 28 maja 2021 r.), jeżeli pracownikowi za pracę w święto nie został udzielony inny dzień wolny do końca okresu rozliczeniowego - co może nastąpić tylko wyjątkowo - to przysługuje mu dodatek w wysokości 100% wynagrodzenia, za każdą godzinę pracy w święto. Ponadto, jeżeli nieudzielenie dnia wolnego za pracę w święto spowoduje przekroczenie przeciętnej 40-godzinnej tygodniowej normy czasu pracy w danym okresie rozliczeniowym, to taka praca będzie stanowić pracę nadliczbową z wynikającymi z tego faktu konsekwencjami.

Przyjmujemy dane z pytania oraz zakładamy, że szkolenie nie naruszało normy dobowej z poprzedniej doby oraz trwało 6 godzin.

Pracodawca powinien udzielić pracownikowi w zamian całego dnia wolnego od pracy, a jeśli tego nie zrobił, pracownikowi przysługiwało oprócz normalnego wynagrodzenia - zdaniem SN - za każdą godzinę szkolenia jeden 100% dodatek, a zdaniem PIP i Ministerstwa za każdą godzinę szkolenia dwa 100% dodatki.