Świadczenie z tytułu odbywania praktyki absolwenckiej bez składek ZUS, ale niekiedy z podatkiem

Osoba prowadząca działalność gospodarczą chciałaby na kilka miesięcy przyjąć na staż (bez pośrednictwa urzędu pracy) osobę urodzoną w 1997 r., która w czerwcu br. ukończyła jednolite studia magisterskie. Z tego tytułu wypłacałaby jej świadczenie pieniężne. Czy może podpisać z nią umowę o praktykę absolwencką i czy wówczas uniknie dokonywania rozliczeń składkowo-podatkowych?

Przedsiębiorca może podpisać z absolwentem studiów umowę o praktykę absolwencką, z tym że tylko na okres nieprzekraczający trzech miesięcy i nie może dotyczyć ona pracy szczególnie niebezpiecznej w rozumieniu przepisów wydanych na podstawie art. 237¹⁵ K.p. Wypłacane z tego tytułu świadczenie może być opodatkowane, co wyjaśniamy dalej.

Praktyka absolwencka ma na celu ułatwienie absolwentom uzyskiwania doświadczenia i nabywania umiejętności praktycznych niezbędnych do wykonywania pracy (art. 1 ust. 2 ustawy z dnia 17 lipca 2009 r. o praktykach absolwenckich, Dz. U. z 2018 r. poz. 1244, dalej zwanej ustawą). Zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy, umowę o praktykę absolwencką może zawrzeć osoba fizyczna, osoba prawna albo jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej z osobą, która ukończyła co najmniej gimnazjum lub ośmioletnią szkołę podstawową i w dniu rozpoczęcia praktyki nie ukończyła 30. roku życia. Powyższe stosuje się też do osób, które posiadają świadectwo ukończenia szkoły za granicą, uznane za równorzędne świadectwu ukończenia polskiego gimnazjum lub ośmioletniej szkoły podstawowej zgodnie z art. 93 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2022 r. poz. 2230 z późn. zm.).

Osoba z pytania spełnia te warunki, gdyż ukończyła co najmniej gimnazjum i nie ukończyła 30. roku życia.

Do praktyki nie mają zastosowania przepisy prawa pracy, z wyjątkiem art. 18^3a-18^3e, art. 129 § 1, art. 131 § 1, art. 132 § 1, art. 133 § 1, art. 134 i art. 151⁷ K.p.

Praktyka może być odbywana odpłatnie lub nieodpłatnie. Jeśli praktyka ma być odpłatna, to wysokość miesięcznego świadczenia pieniężnego nie może przekraczać dwukrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalonego na podstawie ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, czyli od 1 lipca 2023 r. kwoty 7.200 zł.

Praktykę odbywa się na podstawie pisemnej umowy o praktykę absolwencką, zawieranej pomiędzy praktykantem a podmiotem przyjmującym na praktykę.

Ustawa w art. 5 ust. 4 zastrzega, że umowa nie może być zawarta na okres dłuższy niż 3 miesiące. Zawarcie kolejnej umowy pomiędzy praktykantem a tym samym podmiotem przyjmującym na praktykę jest możliwe tylko na łączny okres nieprzekraczający 3 miesięcy.

Podmiot przyjmujący na praktykę zapewnia praktykantowi, na dotyczących pracowników zasadach określonych w odrębnych przepisach, bezpieczne i higieniczne warunki odbywania praktyki, w tym - w zależności od rodzaju świadczeń i zagrożeń związanych z odbywaniem praktyki - odpowiednie środki ochrony indywidualnej. Jeśli praktyka odbywana jest nieodpłatnie, podmiot przyjmujący na praktykę może rozwiązać umowę na piśmie w każdym czasie, a gdy ma charakter odpłatny - może być rozwiązana na piśmie z zachowaniem siedmiodniowego terminu wypowiedzenia. Ponadto na wniosek praktykanta, jest obowiązek wystawienia na piśmie zaświadczenia o rodzaju wykonywanej pracy i umiejętnościach nabytych w czasie odbywania praktyki.

Praktyka absolwencka nie stanowi tytułu do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego. A zatem podmiot przyjmujący na praktykę nie zgłasza praktykanta do ubezpieczeń, a od wypłacanego mu świadczenia nie pobiera składek ZUS. Z pytania nie wynika, czy praktykant ukończył już 26 lat. Jeśli tak, to od wypłacanego mu świadczenia pieniężnego podmiot przyjmujący na praktykę pobiera zaliczkę na podatek dochodowy (art. 35 ust. 1 pkt 9 ustawy o pdof). Zaliczkę oblicza stosując stawkę podatku w wysokości 12% (art. 35 ust. 4 ustawy o pdof). Wyliczoną zaliczkę pomniejsza o kwotę stanowiącą nie więcej niż 1/12 kwoty zmniejszającej podatek, jeżeli podatnik (praktykant) złoży mu oświadczenie o stosowaniu pomniejszenia (art. 31b ust. 1 ustawy o pdof). Przypominamy, że oświadczenie o stosowaniu pomniejszenia podatnik może złożyć nie więcej niż trzem płatnikom. W oświadczeniu o stosowaniu pomniejszenia podatnik wskazuje, że płatnik jest uprawniony do pomniejszenia zaliczki o kwotę stanowiącą: 1/12 kwoty zmniejszającej podatek (300 zł) albo 1/24 kwoty zmniejszającej podatek (150 zł), albo 1/36 kwoty zmniejszającej podatek (100 zł).

Jeśli jednak praktykant nie ukończył 26 lat, to świadczenie pieniężne nie podlega opodatkowaniu. Na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 148 lit. c ustawy o pdof, wolne od podatku dochodowego są przychody z tytułu odbywania praktyki absolwenckiej, o której mowa w przepisach ustawy o praktykach absolwenckich otrzymane przez podatnika do ukończenia 26. roku życia, do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 85.528 zł (łącznie z przychodami wymienionymi w lit. a, b, d, e powołanego przepisu). Przy czym podatnik może złożyć wniosek o niestosowanie tego zwolnienia (art. 35 ust. 5 w zw. z art. 32 ust. 6 ustawy o pdof).

Zakładamy, że przedsiębiorca zawrze umowę o praktykę absolwencką na dwa miesiące z osobą, która ukończyła jednolite studia magisterskie (wiek 26 lat ukończyła 4 marca 2023 r.). Praktyka będzie odpłatna i zgodnie z umową praktykant będzie otrzymywał świadczenie pieniężne w wysokości 4.000 zł miesięcznie. Praktykant nie podlega ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu. Przyjmując, że praktykant złoży oświadczenie upoważniające przedsiębiorcę do pomniejszania zaliczki na podatek dochodowy o kwotę w wysokości 300 zł, przedsiębiorca od wypłacanego świadczenia pieniężnego będzie pobierał zaliczkę na podatek dochodowy w wysokości 180 zł (4.000 zł x 12% - 300 zł). Kwota do wypłaty wyniesie 3.820 zł (4.000 zł - 180 zł).

Przedsiębiorca może zawrzeć z tą osobą kolejną umowę o praktykę absolwencką, z tym że jeszcze tylko na jeden miesiąc.