Nowe prawo 2012
Czas pracy kierowcy po zmianach

Od nowego roku firmy transportowe ustalają czas pracy zatrudnianych przez siebie kierowców w oparciu o nowe regulacje. Wprowadziły one istotne zmiany w tak ważnych z punktu widzenia czasu pracy sprawach jak pora nocna, układanie harmonogramów czy prowadzenie ewidencji czasu pracy. Nowe zasady mają uelastycznić organizację pracy kierowcy i dostosować krajowe przepisy do wymogów unijnych w tym zakresie.

Czterogodzinna pora nocna kierowcy

Do końca 2011 r. kierowców zatrudnionych w ramach stosunku pracy obowiązywały ogólne regulacje kodeksowe w zakresie pory nocnej. Obejmowała więc ona 8 godzin z przedziału czasowego od 21⁰⁰ do 7⁰⁰ lub cały ten czas, jeżeli pracodawca nie dokonał wyznaczenia wspomnianych 8 "nocnych" godzin. Taki sposób ustalania pory nocnej dla kierowcy nie odpowiadał jednak prawu unijnemu, które wprowadza porę nocną dla kierowców dwukrotnie krótszą niż w przypadku prawa polskiego. W związku z powyższym od 1 stycznia br. ustawa o czasie pracy kierowców, znowelizowana przez ustawę o zmianie ustawy o transporcie drogowym oraz niektórych innych ustaw, przewiduje tylko 4-godzinną porę nocną wyznaczaną przez pracodawcę pomiędzy północą a godziną 7⁰⁰.

Nowe przepisy dotyczące pory nocnej kierowców nie uregulowały kwestii procedury wyboru przez pracodawcę godzin tej pory. Zachodziły wątpliwości, czy należy w takim przypadku stosować odpowiednie przepisy Kodeksu pracy, tj. art. 104 i 104¹ lub art. 29 § 3 K.p., nakazujące określać porę nocną w przepisach zakładowych (regulamin pracy, układ zbiorowy) lub w informacji dodatkowej, jeżeli pracodawca nie jest objęty tymi aktami zakładowymi. W odpowiedzi na zapytanie naszego Wydawnictwa Ministerstwo Infrastruktury stwierdziło, że pora nocna powinna zostać ustalona w regulaminie pracy, jeżeli pracodawca ma obowiązek go tworzyć. Jeżeli natomiast posiada układ zbiorowy pracy bądź nie jest zobowiązany do wydania regulaminu, wówczas wyznaczenie pory nocnej dla kierowcy może odbyć się w inny sposób.

Należy przyjąć, że pracodawca powinien opierać się przy tym na przepisach kodeksowych (art. 29 § 3 K.p. lub art. 104 § 1 i 2 K.p.), co nie wyklucza wydania dodatkowo wewnętrznego zarządzenia odnośnie wprowadzenia pory nocnej.

Nowe oświadczenie o innej pracy

Dodatkowym dokumentem, który pracodawca musi posiadać w związku z zatrudnianiem kierowcy, jest oświadczenie o jego zatrudnieniu w innej firmie lub o niepozostawaniu w takim zatrudnieniu. Do końca 2011 r. wspomniane oświadczenie dotyczyło tylko dodatkowej pracy świadczonej w ramach stosunku pracy i obejmowało wskazanie wymiaru etatu w jakim zatrudniony był kierowca. Taka treść oświadczenia nie dawała jednak odpowiedzi na pytanie, czy pracownik nie przekroczył 60-godzinnej normy tygodniowej czasu pracy kierowcy (liczonej łącznie ze wszystkich miejsc zatrudnienia). Ponadto pracodawca nie mógł na jego podstawie ustalić, czy kierowca nie "dorabia sobie" na podstawie umów cywilnoprawnych lub w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej. Obowiązek składania oświadczenia nie dotyczył też kierowców wykonujących przewozy regularne na trasach do 50 km.

Te braki w dotychczasowych oświadczeniach zostały uzupełnione w wyniku wprowadzenia od 1 stycznia 2012 r. wymogu odbierania oświadczenia od kierowcy, bez względu na to, czy jego dodatkowe zatrudnienie zostało nawiązane na podstawie umowy o pracę, cywilnoprawnej czy w ramach własnej działalności. Nowym elementem oświadczenia jest wskazanie przeciętnej liczby godzin przepracowanych w innej firmie na podstawie umowy cywilnoprawnej.

Odebranie od kierowców oświadczenia w znowelizowanym brzmieniu może nastąpić poprzez przyjęcie od niego uzupełniającego oświadczenia w zakresie przeciętnej liczby godzin przepracowanych w innej firmie na podstawie cywilnoprawnej i dołączenia go do poprzedniego oświadczenia. Pracodawca może też sporządzić nowe oświadczenie, zawierające wszystkie aktualnie wymagane dane.

Indywidualna ewidencja nieobecności

Ewidencja czasu pracy kierowcy może być prowadzona aż w pięciu formach, określonych w art. 25 ust. 1 ustawy o czasie pracy kierowców. Na ogół stosowana jest ewidencja oparta na wykresówkach, danych z karty kierowcy i urządzenia cyfrowego. Nie zawsze zawiera ona wszystkie dane wynikające z pełnej ewidencji, prowadzonej w klasyczny sposób. Aby taką kompletną informację zawierały wszystkie rodzaje ewidencji, od 1 stycznia br. pracodawcy zostali zobowiązani do prowadzenia indywidualnych kart ewidencji nieobecności kierowców w pracy (z podziałem na ich rodzaj i wymiar) w odniesieniu do wszystkich postaci ewidencji.

Od 1 stycznia 2012 r. system zadaniowy może być stosowany do kierowców wykonujących przewozy na potrzeby własne.

Zmiany od nowego roku objęły też układanie harmonogramów dla kierowców. Od 1 stycznia 2012 r. pracodawcy zwolnieni są z obowiązku tworzenia harmonogramów dla kierowcy wykonującego przewozy okazjonalne. Jeżeli jednak ten sam kierowca wykonuje zarówno takie przewozy, jak i przewozy regularne osób na trasach do 50 km (gdzie harmonogramy ustala się na okres 1 miesiąca) oraz powyżej 50 km (harmonogram na okres 2 tygodni), wówczas należy stosować harmonogram jednomiesięczny (art. 31e ust. 4 ustawy o czasie pracy kierowców). Natomiast w przypadku wykonywania w ramach tego samego zatrudnienia przewozów okazjonalnych i regularnych powyżej 50 km harmonogram powinien być ustalany na okres 2 tygodni.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 16.04.2004 r. o czasie pracy kierowców (Dz. U. nr 92, poz. 879 ze zm.)

Ustawa z dnia 16.09.2011 r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. nr 244, poz. 1454)