Jak udokumentować wydatki, aby skorzystać z ulg w PIT za 2012 r.?

Większość z osób sporządzających zeznanie roczne korzysta z różnych ulg i zwolnień. Wśród najpopularniejszych odliczeń znajduje się darowizna, ulga internetowa, ulga na dzieci oraz ulga rehabilitacyjna, a także składki ZUS oraz zdrowotne. Do uwzględnienia wydatków na wskazane cele w zeznaniu nie wystarczy samo posiadanie przez podatnika uprawnienia do ich zastosowania. W większości przypadków powinien on posiadać określone przepisami ustawy o pdof dokumenty. Jakie zatem "papiery" na odliczenia należy zgromadzić, aby przygotować się do wypełnienia PIT-u za 2012 r.?

Składki ZUS i zdrowotne

Wysokość podlegających odliczeniu od dochodu składek ZUS oraz zdrowotnych osoby uzyskujące przychody ze stosunku pracy oraz zlecenia ustalają na podstawie dokumentów stwierdzających ich potrącenie (pobranie) przez płatnika. Dla większości z nich będzie to PIT-11, z którego dane na temat przedmiotowych składek przeniosą do zeznania.

Informacji PIT-11 płatnik nie ma jednak obowiązku sporządzić zleceniobiorcy, który uzyskał przychody z tzw. drobnych zleceń opodatkowanych w formie ryczałtu. Chodzi tu o umowy, z których należności nie przekraczają 200 zł, zawierane z osobami niebędącymi pracownikami zleceniodawcy. W tym jednak przypadku zleceniobiorcy, którzy zechcą skorzystać z odliczenia przedmiotowych składek potrąconych od tzw. drobnych zleceń przy rozliczaniu innych dochodów wykazywanych w zeznaniu rocznym, mogą wystąpić do zleceniodawcy z prośbą o wydanie zaświadczenia. Powinna z niego wynikać kwota potrąconych składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Jednak wydanie takiego zaświadczenia również nie jest obowiązkiem płatnika - zależy wyłącznie od jego dobrej woli.

Przedsiębiorcy sami opłacają składki na ubezpieczenia społeczne i na ubezpieczenie zdrowotne - własne oraz osób współpracujących. Dokumentami potwierdzającymi wysokości tych wydatków są dowody ich poniesienia, czyli w praktyce m.in. bankowe i pocztowe dowody wpłaty.

Darowizny

Podatnik może odliczyć od dochodu darowizny przekazane na cele:

a) m.in. pomocy społecznej, działalności charytatywnej, ochrony i promocji zdrowia, działań na rzecz osób niepełnosprawnych, nauki, edukacji, oświaty i wychowania, kultury, sztuki, upowszechniania kultury fizycznej i sportu oraz inne cele wymienione w art. 4 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2010 r. nr 234, poz. 1536); to odliczenie dotyczy darowizn przekazanych organizacjom, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, lub równoważnym organizacjom określonym w przepisach regulujących działalność pożytku publicznego obowiązujących w innym niż Polska państwie członkowskim UE lub innym państwie należącym do EOG, prowadzącym działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych,

b) kultu religijnego,

c) krwiodawstwa realizowanego przez honorowych dawców krwi, zgodnie z art. 6 ustawy o publicznej służbie krwi (Dz. U. z 1997 r. nr 106, poz. 681 ze zm.), w wysokości ekwiwalentu pieniężnego za pobraną krew określonego przepisami wydanymi na podstawie art. 11 ust. 2 tej ustawy.

Darowizny pieniężne odliczane od dochodu powinny być udokumentowane dowodem wpłaty na rachunek bankowy obdarowanego, a w przypadku darowizny innej niż pieniężna - dokumentem, z którego wynika wartość darowizny, oraz oświadczeniem obdarowanego o jej przyjęciu. Ponadto darczyńca korzystający z ulgi zobowiązany jest do wykazania w załączniku do zeznania PIT/O, oprócz kwoty przekazanej darowizny oraz kwoty dokonanego odliczenia, również danych pozwalających na identyfikację obdarowanego, a w szczególności jego nazwy i adresu. W przypadku darowizn przekazywanych organizacji zagranicznej podatnik musi posiadać oświadczenie, iż na dzień przekazania darowizny była ona równoważną organizacją do tych, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 ustawy o działalności pożytku publicznego, realizującą cele społecznie użyteczne i prowadzącą działalność pożytku publicznego.

W odniesieniu do darowizn na działalność charytatywno-opiekuńczą prowadzoną przez kościelne osoby prawne, właściwym dokumentem również jest dowód wpłaty na rachunek bankowy obdarowanego, a w przypadku darowizny innej niż pieniężna - dokument, z którego wynika wartość tej darowizny, oraz oświadczenie obdarowanego o jej przyjęciu (pokwitowanie jej odbioru). Ponadto w ciągu dwóch lat od przekazania darowizny darczyńca powinien od obdarowanego otrzymać sprawozdanie o jej przeznaczeniu na kościelną działalność charytatywno-opiekuńczą.

Szczególne zasady mają zastosowanie do darowizn, które są przekazywane na cele krwiodawstwa przez honorowych dawców krwi. Powinny one zostać udokumentowane zaświadczeniem wystawionym przez jednostkę publicznej służby krwi nieuwzględniającym wartości krwi, za którą dawca otrzymał ekwiwalent pieniężny. Zaświadczenie stanowi dowód, na podstawie którego darczyńca sam określa wysokość przysługującego odliczenia.

Korzystanie z internetu

W zeznaniach za 2012 r. możliwość odliczania od dochodu ulgi z tytułu użytkowania sieci internet, nazywanej popularnie ulgą internetową, oprócz osób korzystających z internetu w miejscu zamieszkania mają również osoby korzystające z internetu za pośrednictwem np. laptopa, tabletu czy telefonu komórkowego - czyli urządzeń mobilnych oraz użytkujący go w kawiarenkach internetowych. Użytkownik internetu dokonujący odliczeń dla ich udokumentowania nie musi posiadać faktury VAT. Każdy dowód, z którego wynika, że uiścił opłatę za użytkowanie internetu, np. przelew bankowy, przekaz pocztowy czy kasowy dowód wpłaty, jest dokumentem stanowiącym podstawę dokonania odliczenia.

Dokumentów potwierdzających poniesienie wydatków lub prawo do ulgi nie przekazuje się wraz z zeznaniem urzędowi skarbowemu.

Ulga odsetkowa

Osoby, które nabyły prawo do ulgi odsetkowej, mogą odliczać od dochodu wydatki poniesione w roku podatkowym na spłatę odsetek od kredytu mieszkaniowego, kredytu refinansowego udzielonego na spłatę kredytu mieszkaniowego oraz każdego kolejnego kredytu przeznaczonego na spłatę wcześniej wymienionych kredytów.

Wysokość i terminy zapłaty odsetek odliczanych w ramach przedmiotowej ulgi muszą być udokumentowane dowodem wystawionym przez podmiot, który udzielił kredytu. Z tego względu podatnik, który zamierza dokonać odliczenia, powinien wystąpić do podmiotu, który udzielił mu kredytu, o wystawienie zaświadczenia o wysokości zapłaconych w danym roku odsetek, który będzie podstawą do ustalenia kwoty podlegającej odliczeniu.

W kwestii udokumentowania prawa do ulgi należy również pamiętać, że organy podatkowe uprawnione są do weryfikacji tego prawa. W przypadku ulgi odsetkowej urząd skarbowy może żądać od podatnika przedłożenia umowy kredytowej (m.in. w celu określenia momentu udzielenia kredytu) lub dokumentu potwierdzającego zakończenie inwestycji.

Wydatki na rehabilitację

Zdecydowana większość wydatków na cele rehabilitacyjne, wymienionych w art. 26 ust. 7a ustawy o pdof, aby mogła być odliczona od dochodu, musi zostać udokumentowana dowodami poniesienia. Ponieważ ustawodawca nie sprecyzował, w jakiej formie ma to nastąpić, przyjmuje się, że może to być np. rachunek, faktura VAT czy dowód wpłaty.

Posiadanie dowodów poniesienia wydatków nie jest jednak wymagane w odniesieniu do:

• opłacenia przewodników osób niewidomych I lub II grupy inwalidztwa oraz osób z niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczonych do I grupy inwalidztwa (art. 26 ust. 7a pkt 7 ustawy o pdof),
   
• utrzymania przez osoby niewidome i niedowidzące zaliczone do I lub II grupy inwalidztwa oraz osoby z niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczone do I grupy inwalidztwa psa asystującego, o którym mowa w ustawie o rehabilitacji zawodowej (art. 26 ust. 7a pkt 8),
   
• używania samochodu osobowego, stanowiącego własność (współwłasność) osoby niepełnosprawnej zaliczonej do I lub II grupy inwalidztwa lub podatnika mającego na utrzymaniu osobę niepełnosprawną zaliczoną do I lub II grupy inwalidztwa albo dzieci niepełnosprawne, które nie ukończyły 16. roku życia, dla potrzeb związanych z koniecznym przewozem na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne (art. 26 ust. 7a pkt 14).

Pomimo tego, że samego faktu poniesienia wymienionych wydatków podatnik nie musi udokumentować, to jednak na żądanie organów podatkowych lub organów kontroli skarbowej musi przedstawić dowody niezbędne do ustalenia prawa do odliczenia, w szczególności:

• wskazać z imienia i nazwiska osoby, które opłacono w związku z pełnieniem przez nie funkcji przewodnika,
   
• okazać certyfikat potwierdzający status psa asystującego,
   
• okazać dokument potwierdzający zlecenie i odbycie niezbędnych zabiegów leczniczo-rehabilitacyjnych.

Wychowywanie dzieci

Ulga na dzieci (tzw. ulga prorodzinna) w zeznaniu za 2012 r. podlega odliczeniu na zasadach określonych w art. 27f ustawy o pdof na każde małoletnie dziecko, w stosunku do którego w roku podatkowym podatnik wykonywał władzę rodzicielską, pełnił funkcję opiekuna prawnego oraz sprawował opiekę poprzez pełnienie funkcji rodziny zastępczej. Na tych samych zasadach ma ona zastosowanie w odniesieniu do podatników utrzymujących pełnoletnie dzieci, o których mowa w art. 6 ust. 4 pkt 2 i 3 tej ustawy, w związku z wykonywaniem ciążącego na nich obowiązku alimentacyjnego oraz w związku ze sprawowaniem funkcji rodziny zastępczej.

W przypadku tego odliczenia ustawodawca nie wprowadził wymogu posiadania dowodów poniesienia wydatków na utrzymanie i wychowanie dziecka. Ustawa o pdof nakłada jednak na podatników obowiązek udowodnienia prawa do ulgi. W załączniku PIT/O do zeznania muszą oni podać liczbę dzieci i ich numery PESEL, a w przypadku braku numeru - imię, nazwisko oraz datę urodzenia. Dodatkowo na wezwanie urzędu skarbowego rodzic zobowiązany jest przedstawić zaświadczenia, oświadczenia oraz inne dowody niezbędne do ustalenia prawa do odliczenia, a w szczególności:

• odpis aktu urodzenia,
   
• zaświadczenie sądu rodzinnego o ustaleniu opiekuna prawnego dziecka,
   
• odpis orzeczenia sądu o ustaleniu rodziny zastępczej lub umowę zawartą między rodziną zastępczą a starostą,
   
• zaświadczenie o uczęszczaniu pełnoletniego dziecka do szkoły.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 26.07.1991 r. o pdof (Dz. U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.)