W zakładzie pracy obowiązuje 3-miesięczny okres rozliczeniowy. Ewentualne godziny nadliczbowe z przekroczenia dobowego kompensujemy czasem wolnym w ostatnim miesiącu okresu, o czym informujemy pracownika w miesiącu wystąpienia nadgodzin. Jak sklasyfikować te godziny, gdy ostatecznie nie uda się udzielić pracownikowi czasu wolnego? Czy są to wówczas przekroczenia średniotygodniowe?
Nie, w dalszym ciągu są to przekroczenia dobowe, które należy opłacić stosownymi dodatkami.
Godziny nadliczbowe z przekroczenia dobowego mogą być kompensowane albo dodatkami do wynagrodzenia, albo czasem wolnym. Pieniężna kompensata tych nadgodzin następuje w dacie wypłaty wynagrodzenia za bieżący miesiąc. Jak bowiem stanowi art. 80 i 85 K.p. za pracę wykonaną pracownikowi przysługuje wynagrodzenie, a jego wypłaty dokonuje się co najmniej raz w miesiącu, nie później niż w ciągu pierwszych 10 dni następnego miesiąca kalendarzowego. Analogiczne stanowisko w tej sprawie zajmuje Główny Inspektorat Pracy (pismo z dnia 21 kwietnia 2009 r., znak: GPP-306-4560-32/09/PE/RP), który wyjaśnił, że: "(…) godziny nadliczbowe z przekroczenia dobowej normy czasu pracy powstają w dniu, w którym wystąpiły. Wtedy też pracownik nabywa prawo do opłacenia tych godzin, oprócz normalnego wynagrodzenia, stosownym dodatkiem. (…)".
Ważne: Czas wolny za przekroczenia dobowe może być udzielony do końca okresu rozliczeniowego - jeżeli następuje to z inicjatywy pracodawcy, bądź w dowolnym okresie - jeśli z wnioskiem wystąpi pracownik. |
Powyższe ma znaczenie wówczas, gdy okres rozliczeniowy jest dłuższy niż miesiąc, bowiem udzielenie czasu wolnego zwalnia pracodawcę z obowiązku wypłaty dodatków. Aby było to możliwe, wniosek pracownika lub polecenie pracodawcy w sprawie odebrania czasu wolnego powinny odpowiednio wpłynąć lub zostać wydane przed wypłatą za bieżący miesiąc. Tak też wyjaśnił GIP w piśmie powołanym na wstępie. W ocenie Inspekcji, jeżeli wniosek o udzielenie czasu wolnego w zamian za nadgodziny "dobowe" nie zostanie złożony przed terminem wypłaty wynagrodzenia za miesiąc, w którym nadgodziny te wystąpiły, albo nie zostanie wydane polecenie pracodawcy w tej sprawie, wraz z wynagrodzeniem za dany miesiąc należy wypłacić dodatki.
Przykład |
Pracownik jest zatrudniony w systemie podstawowym w trzymiesięcznym okresie rozliczeniowym pokrywającym się z kwartałami kalendarzowymi. W listopadzie 2013 r. wykonywał pracę w godzinach nadliczbowych z przekroczenia dobowego. Pracodawca udziela w zamian czasu wolnego w ostatnim miesiącu okresu. Przed końcem listopada 2013 r. o powyższym poinformował pracownika. W tej sytuacji za listopadową pracę nadliczbową wypłacił pracownikowi łącznie z wynagrodzeniem za ten miesiąc tylko normalne wynagrodzenie (bez dodatków).
Przepisy z zakresu czasu pracy nie regulują sytuacji, w której następuje wycofanie wcześniejszej dyspozycji w sprawie udzielenia czasu wolnego za nadgodziny. Jednakże w praktyce kadrowej może zdarzyć się, że wcześniejsze plany w tym przedmiocie z przyczyn obiektywnych muszą ulec zmianie. Z kolei w celu określenia czy w danym okresie rozliczeniowym doszło do przekroczeń przeciętnej normy tygodniowej, które są opłacane dodatkiem w wysokości 100%, od wszystkich godzin przepracowanych odejmuje się godziny stanowiące przekroczenia dobowe, za które pracownikowi przysługuje prawo do dodatku w wysokości określonej w art. 1511 § 1 K.p. Tak wynika z art. 1511 § 2 K.p.
Wobec nieudzielenia pracownikowi czasu wolnego uważamy, że za wcześniejsze przekroczenia dobowe pracownikowi przysługują dodatki z tego tytułu, przy czym naruszony został termin ich wypłaty. Opłacone dodatkiem nadgodziny pomniejszą pulę przepracowaną ogółem, a zatem nie spowodują przekroczeń średniotygodniowych.
Zwracamy uwagę! Pracownik, któremu świadczenie pieniężne wypłacono z opóźnieniem, może za czas tego opóźnienia żądać odsetek (art. 481 K.c. w związku z art. 300 K.p.).
Przykład |
Załóżmy, że pracodawca, o którym mowa w poprzednim przykładzie, z przyczyn obiektywnie niedających się usunąć był zmuszony wycofać się z planu udzielenia pracownikowi w grudniu br. czasu wolnego za listopadowe godziny nadliczbowe. Godziny te nie straciły jednak statusu przekroczeń dobowych. W tej sytuacji pracodawca jest obowiązany niezwłocznie wypłacić dodatki (na żądanie pracownika z odsetkami). Natomiast podczas bilansowania czasu pracy za bieżący okres rozliczeniowy może odjąć te godziny od ogólnego czasu pracy.
|