Ujęcie w księgach pozostałej części ubezpieczenia OC przy sprzedaży samochodu

Sprzedaliśmy samochód objęty ubezpieczeniem OC. Jak rozliczyć składkę za niewykorzystany okres ubezpieczenia, w przypadku jej rozliczania w czasie?

Zasady postępowania w odniesieniu do ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej reguluje ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. nr 124, poz. 1152 ze zm.), zwana dalej ustawą o ubezpieczeniach obowiązkowych. Stosownie do art. 31 ust. 1 tej ustawy, w razie przejścia lub przeniesienia prawa własności pojazdu mechanicznego, którego posiadacz zawarł umowę ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, na posiadacza pojazdu, na którego przeszło lub zostało przeniesione prawo własności, przechodzą prawa i obowiązki poprzedniego posiadacza wynikające z tej umowy. Umowa ubezpieczenia OC ulega rozwiązaniu z upływem okresu, na który została zawarta, chyba że posiadacz, na którego przeszło lub zostało przeniesione prawo własności, wypowie ją na piśmie. W przypadku wypowiedzenia umowy ubezpieczenia OC, ulega ona rozwiązaniu z dniem jej wypowiedzenia. Ponadto posiadacz pojazdu mechanicznego, który przeniósł prawo własności tego pojazdu, jest obowiązany do przekazania posiadaczowi, na którego przeniesiono prawo własności pojazdu, potwierdzenia zawarcia umowy ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych oraz do powiadomienia na piśmie zakładu ubezpieczeń, w terminie 14 dni od dnia przeniesienia prawa własności pojazdu, o fakcie przeniesienia prawa własności tego pojazdu i o danych posiadacza, na którego przeniesiono prawo własności pojazdu (art. 32 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych).

Składki na ubezpieczenie składników majątku - np. samochodów - obciążają koszty działalności operacyjnej jednostki i ujmowane są w księgach rachunkowych na koncie 40-6 "Pozostałe koszty rodzajowe" lub odpowiednim koncie zespołu 5 (w zależności od zasad ewidencji kosztów stosowanych w jednostce). Jeżeli opłacona polisa ubezpieczeniowa dotyczy przyszłych okresów sprawozdawczych, to wynikające z niej koszty składek podlegają aktywowaniu i rozliczeniu do właściwych okresów sprawozdawczych - za pośrednictwem konta 64-0 "Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów" (art. 39 ust. 1 ustawy o rachunkowości). W sytuacji gdy jednostka prowadzi ewidencję kosztów działalności operacyjnej na kontach zespołu 4 i 5 lub wyłącznie na kontach zespołu 4, to koszty polisy zaewidencjonowane na koncie rodzajowym 40-6 ujmuje dodatkowo na stronie Wn konta 64-0 w korespondencji z kontem 49 "Rozliczenie kosztów" i odpisuje w koszty działalności operacyjnej okresu, którego dotyczą. W jednostkach prowadzących ewidencję kosztów wyłącznie na kontach zespołu 5 koszty polisy ujmuje się bezpośrednio na koncie 64 (strona Wn) w korespondencji z kontem 24 (strona Ma). W takim przypadku odpis kosztów rozliczanych w czasie przypadających na dany okres sprawozdawczy następuje zapisem: Wn odpowiednie konto zespołu 5, Ma konto 64.

W przypadku rozwiązania umowy w związku z jej wypowiedzeniem przez posiadacza pojazdu mechanicznego, na którego przeniesiono prawo własności pojazdu posiadaczowi, który przeniósł prawo własności tego pojazdu przysługuje zwrot składki za niewykorzystany okres ubezpieczenia. Stanowi tak art. 41 ust. 1 pkt 3 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych. Zwrot ten ujmuje się w księgach rachunkowych, zapisem: Wn konto 13-0, Ma konto 76-0.

Jeżeli zwrot niewykorzystanej części składki nastąpił w tym samym roku obrotowym, w którym składkę ujęto w kosztach, to w jednostce stosującej konta zespołu 4 i 5 lub tylko konta zespołu 4, zwrot ten można zaksięgować na zmniejszenie kosztów, zapisem:

wraz z wyksięgowaniem z rozliczeń międzyokresowych kosztów:

Przykład

Rozliczenie składki na ubezpieczenie OC w jednostce prowadzącej
ewidencję kosztów na kontach zespołu 4 i 5

I. Założenia:

Spółka z o.o. sprzedała samochód objęty ubezpieczeniem OC. Do dnia jego sprzedaży koszty ubezpieczenia nie zostały w całości odniesione w koszty. Na koncie 64-0 pozostała nierozliczona składka w kwocie: 200 zł. Ubezpieczyciel zwrócił spółce niewykorzystaną część składki w kwocie: 180 zł. Jednostka ujmuje koszty na kontach zespołu 4 i 5 oraz sporządza porównawczy rachunek zysków i strat.

II. Dekretacja:

III. Księgowania:

Przykład

Rozliczenie składki na ubezpieczenie OC w jednostce prowadzącej
ewidencję kosztów wyłącznie na kontach zespołu 4

I. Założenia:

Dane liczbowe z poprzedniego przykładu, przy czym spółka ujmuje koszty wyłącznie na kontach zespołu 4.

II. Dekretacja:

III. Księgowania:

Jak postąpić w sytuacji, gdy ubezpieczenie OC sprzedanego samochodu zaliczyliśmy jednorazowo w koszty (bez rozliczania w czasie)?

W sytuacji opisanej w pytaniu jednostka odniosła składkę OC jednorazowo w koszty. Zatem w momencie sprzedaży samochodu nie wyksięgowuje z kosztów części dotyczącej niewykorzystanego okresu ubezpieczenia.

Jak zaksięgować zwrot składki od ubezpieczyciela za niewykorzystany okres ubezpieczenia?

Zbywcy pojazdu przysługuje zwrot składki za niewykorzystany okres ubezpieczenia, w przypadku gdy nabywca wypowie umowę ubezpieczenia. Zwrot ten ujmuje się w księgach rachunkowych, zapisem: Wn konto 13-0, Ma konto 76-0.

Jeżeli zwrot niewykorzystanej części składki nastąpił w tym samym roku obrotowym, w którym składkę ujęto w kosztach, to zwrot ten w jednostce stosującej konta zespołu 4 i 5 można zaksięgować na zmniejszenie kosztów, zapisem:

wraz z wyksięgowaniem z kont zespołu 5:

Przykład

I. Założenia:

W lutym 2012 r. spółka z o.o. wykupiła polisę OC samochodu osobowego. Składka za cały okres ubezpieczenia wynosiła: 2.500 zł i została odniesiona jednorazowo w koszty. W lipcu spółka sprzedała samochód objęty tym ubezpieczeniem. Nabywca wypowiedział umowę ubezpieczenia i ubezpieczyciel zwrócił spółce, jako zbywcy, niewykorzystaną składkę OC w kwocie: 1.100 zł. Spółka rozlicza koszty na kontach zespołu 4 i 5.

II. Dekretacja:

III. Księgowania: