Ustawodawca w art. 5 ustawy o VAT, określił, iż opodatkowaniu tym podatkiem podlegają:
1) odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju,
2) eksport towarów – rozumiany jako dostawa towarów wysyłanych lub transportowanych z terytorium kraju poza terytorium Unii Europejskiej przez:
a) dostawcę lub na jego rzecz, lub
b) nabywcę mającego siedzibę poza terytorium kraju lub na jego rzecz, z wyłączeniem towarów wywożonych przez samego nabywcę do celów wyposażenia lub zaopatrzenia statków rekreacyjnych oraz turystycznych statków powietrznych lub innych środków transportu służących do celów prywatnych
– jeżeli wywóz towarów poza terytorium Unii Europejskiej jest potwierdzony przez urząd celny określony w przepisach celnych,
3) import towarów na terytorium kraju – rozumiany jako przywóz towarów z terytorium państwa trzeciego na terytorium kraju,
4) towary objęte remanentem likwidacyjnym, o którym mowa w art. 14 ustawy o VAT w przypadku likwidacji działalności przez osoby fizyczne lub spółki nieposiadające osobowości prawnej,
5) wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju,
6) wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.
Opodatkowaniu podlega również import usług (art. 2 pkt 9 ustawy) rozumiany jako zakup usług od podatników mających siedzibę działalności gospodarczej lub stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej poza terytorium kraju, z tytułu wykonania których podatnikiem jest polski podatnik VAT.
Jako wyjątek od reguły, opodatkowaniu przez nabywcę – a nie sprzedawcę podlegają transakcje krajowe obejmujące nabycie towarów wymienionych w załączniku nr 11 do ustawy oraz nabycie praw do emisji gazów cieplarnianych (art. 17 ust. 1 pkt 7 i 8 ustawy). Jest to tzw. mechanizm odwrotnego obciążenia.
Warto podkreślić, że ustawodawca posługując się pojęciem: "dostawa towarów", określonym w art. 7 ustawy ma na myśli przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym:
jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.
Opodatkowaniu podatkiem VAT podlegają więc również niektóre nieodpłatne przekazania towarów. Dotyczy to w szczególności przypadków, w których przy zakupie towarów przekazanych następnie nieodpłatnie, podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.
Zasada ta nie ma jednak zastosowania – w myśl art. 7 ust. 3 ustawy o VAT – w sytuacji gdy przedmiotem nieodpłatnego przekazania będą:
Prezentami małej wartości są:
jeżeli przekazanie to nastąpi na cele związane z prowadzoną działalnością gospodarczą.
Przez próbkę z kolei rozumie się identyfikowalne jako próbka egzemplarz towaru lub jego niewielką ilość, które pozwalają na ocenę cech i właściwości towaru w jego końcowej postaci, przy czym ich przekazanie (wręczenie) przez podatnika:
1) ma na celu promocję tego towaru oraz
2) nie służy zasadniczo zaspokojeniu potrzeb odbiorcy końcowego w zakresie danego towaru, chyba że zaspokojenie potrzeb tego odbiorcy będzie nieodłącznym elementem promocji tego towaru i ma skłaniać tego odbiorcę do zakupu promowanego towaru.
Opodatkowaniu VAT podlega także odpłatne świadczenie usług. Zostało ono zdefiniowane w art. 8 ustawy o VAT. W myśl tego przepisu, przez świadczenie usług należy rozumieć każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów, w tym w szczególności:
Opodatkowaniu podlega więc – co do zasady – odpłatne świadczenie usług. Wyjątki od tej zasady określono w art. 8 ust. 2 ustawy, zgodnie z którym za odpłatne świadczenie usług uznaje się również:
1) użycie towarów stanowiących część przedsiębiorstwa podatnika do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika, w tym w szczególności do celów osobistych podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych;
2) nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika.
Ustawa o VAT w art. 6 wymienia czynności, do których nie stosuje się jej przepisów. Są to:
W myśl art. 551 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121), przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej. Obejmuje ono w szczególności:
W przypadku gdy przedmiotem zbycia jest przedsiębiorstwo jako całość lub jego zorganizowana część, wówczas czynność ta pozostaje całkowicie poza zakresem działania ustawy o VAT.
Natomiast definicja zorganizowanej części przedsiębiorstwa zawarta została w art. 2 pkt 27e ustawy o VAT, zgodnie z którą jest to organizacyjnie i finansowo wyodrębniony w istniejącym przedsiębiorstwie zespół składników materialnych i niematerialnych, w tym zobowiązania, przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, który zarazem mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące te zadania.
W związku z tym podatnik dokonujący zbycia całego przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części nie ma obowiązku:
|