Wycofanie z działalności gospodarczej i sprzedaż samochodu kupionego na fakturę VAT marża

W latach ubiegłych osoba fizyczna prowadząca indywidualną działalność gospodarczą kupiła na podstawie faktury VAT marża samochód osobowy. Samochód stanowił środek trwały w firmie. W 2012 r. został on przekazany na cele osobiste właściciela firmy, a następnie sprzedany. Czy przekazanie ww. samochodu (lub sprzedaż) powinno być wykazane w deklaracji VAT?

Nieodpłatne przekazanie towaru (tu: samochodu) np. na cele osobiste właściciela firmy jest opodatkowane - tak jak sprzedaż - pod warunkiem, że w stosunku do tego towaru podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do odliczenia VAT przy jego nabyciu. Wynika to z art. 7 ust. 2 ustawy o VAT. W pytaniu wskazano natomiast, że samochód był kupiony na fakturę VAT marża. Z takiej faktury nie przysługuje prawo do odliczenia VAT (nie ma na niej kwoty podatku). Nie są zatem spełnione warunki uznania ww. przekazania za czynność opodatkowaną. Czynność ta pozostaje zatem poza regulacjami ustawy o VAT.

Tak samo uznał Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z 22 stycznia 2013 r., nr IPPP1/443-1053/12-4/MPe. Dotyczyła ona wprawdzie darowizny samochodu nabytego na fakturę VAT marża, lecz sentencja zawarta w tej interpretacji może mieć zastosowanie także do przekazania samochodu na cele prywatne. W obu tych sytuacjach mają bowiem zastosowanie te same przepisy. W tej interpretacji organ podatkowy uznał:

"(…) nie można uznać nieodpłatnego przekazania (darowizny) tych składników majątku, od których Wnioskodawcy nie przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy ich nabyciu (samochód nabyty na fakturę VAT marża) za odpłatną dostawę towarów. Nieodpłatne przekazanie takich składników majątku nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. W przedstawionych okolicznościach nie została bowiem spełniona przesłanka art. 7 ust. 2 ustawy dotycząca istnienia prawa do odliczenia podatku naliczonego przy ich nabyciu. Brak prawa do odliczenia podatku naliczonego wyklucza możliwość uznania nieodpłatnego przekazania za dostawę towarów podlegającą opodatkowaniu. (…)"

Zaznaczamy przy tym, że od 1 stycznia 2013 r. faktury dokumentujące sprzedaż samochodu opodatkowaną na zasadzie marży nie muszą być oznaczane jako "FAKTURA VAT marża", lecz powinny zawierać wyrazy "procedura marży - towary używane".

Sprzedaż samochodu wycofanego z działalności gospodarczej na cele prywatne jest już z kolei sprzedażą prywatnego majątku, a do takiej sprzedaży przepisów ustawy o VAT nie stosuje się. Sprzedaży takiej nie trzeba zatem dokumentować fakturą ani wykazywać w deklaracji VAT.

Warto wspomnieć, że dla powyższego rozstrzygnięcia nie powinno mieć znaczenia, czy samochód sprzedano zaraz po wycofaniu go z firmy (np. w dniu następnym lub po kilku dniach), czy znacznie później (np. po kilku latach). Istotne powinno być tylko to, że celem wycofania było przekazanie go na cele prywatne właściciela firmy. Sposób zadysponowania prywatnym majątkiem mógł bowiem zmienić się w każdej chwili i nie ma podstaw do jego kwestionowania. Trzeba tylko pamiętać o tym, że jeżeli samochód sprzedano z majątku prywatnego, na nabywcy może ciążyć obowiązek zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych. Tę kwestię jednak tu pomijamy.

Czy przychód uzyskany ze sprzedaży samochodu osobowego, wycofanego uprzednio z działalności gospodarczej, należy ująć w rachunku zysków i strat oraz w bilansie przedsiębiorcy, czy jest to przychód wyłącznie podatkowy?

Gdy osoba fizyczna sprzedała samochód osobowy, wycofany uprzednio z działalności gospodarczej, to taka czynność może skutkować powstaniem przychodu z tej działalności. Tak będzie wówczas, gdy między pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym samochód został wycofany z działalności i dniem jego sprzedaży nie upłynęło 6 lat (zob. art. 10 ust. 2 pkt 3 ustawy o PDOF). A zatem, jeśli sprzedaż samochodu nastąpiła przed upływem ww. 6 lat, przychód uzyskany z tytułu sprzedaży tego pojazdu przedsiębiorca dolicza do innych przychodów z działalności gospodarczej. Więcej na ten temat pisaliśmy w Biuletynie Informacyjnym nr 32 z 10 listopada 2012 r., w artykule pt. "Sprzedaż samochodu wycofanego z działalności jest przychodem z tej działalności".

Jednocześnie przedsiębiorca (opodatkowany na zasadach ogólnych albo podatkiem liniowym) ma prawo zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów niezamortyzowaną wartość ww. samochodu, czyli wydatki poniesione na jego nabycie (jego wartość początkową), pomniejszone o sumę dokonanych odpisów amortyzacyjnych (stanowiących i niestanowiących kosztów podatkowych).

Sprzedaż samochodu osobowego, wycofanego wcześniej z działalności gospodarczej, nie jest wykazywana natomiast w rachunku zysków i strat i bilansie przedsiębiorcy. Z chwilą wycofania samochodu z działalności gospodarczej przestał on być aktywem, gdyż nie mógł spowodować wpływu do jednostki korzyści ekonomicznych. Sprzedaż tego samochodu, już z prywatnego majątku, w żaden sposób nie wpływa na wynik finansowy, osiągnięty przez przedsiębiorcę z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej. Nie ma przy tym znaczenia czas, jaki upłynął od momentu wycofania samochodu z działalności gospodarczej. W ustawie o rachunkowości brak jest jakichkolwiek regulacji, które nakazywałyby taką sprzedaż traktować jako sprzedaż z działalności.