W celu uniknięcia zatorów płatniczych trzech współpracujących ze sobą stale kontrahentów zamierza zawrzeć wielostronne porozumienie kompensacyjne. W dacie zawarcia porozumienia zobowiązania stron zostaną umorzone do wartości niższego zobowiązania. Wartość zobowiązania, która nie znajdzie pokrycia w wierzytelności wzajemnej, będzie podlegać spłacie na zasadach ogólnych. Czy u każdego z kontrahentów wartość zobowiązania umorzonego w wyniku kompensaty spowoduje powstanie przychodu podatkowego?
Nie, w tych okolicznościach kompensata wzajemnych wierzytelności nie spowoduje powstania przychodu podatkowego.
Kompensata to sposób rozliczeń stosowany w obrocie gospodarczym. Podstawą jej dokonania może być umowa zawarta między kontrahentami będącymi względem siebie wzajemnie wierzycielami i dłużnikami. W przypadku kompensat umownych rozliczenie może mieć charakter wielostronny. Zgoda na dokonanie kompensaty wyrażona przez wszystkie strony porozumienia kompensacyjnego powoduje, że ich wzajemne wierzytelności podlegają umorzeniu do wysokości wierzytelności niższej.
Na gruncie przepisów podatkowych, co do zasady, u podatnika, którego zobowiązanie zostanie umorzone, powstaje przychód podatkowy. Tak wynika z art. 14 ust. 2 pkt 6 updof i art. 12 ust. 1 pkt 3 lit. a) updop. Stosownie do tych przepisów (z pewnymi zastrzeżeniami), do przychodów zalicza się wartość umorzonych lub przedawnionych zobowiązań, w tym z tytułu zaciągniętych pożyczek (kredytów), z wyjątkiem umorzonych pożyczek z Funduszu Pracy.
Jednak w myśl utrwalonego poglądu, do powstania przychodu podatkowego w związku z umorzeniem zobowiązywania dochodzi, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika ze spłaty długu. Taki skutek nie występuje w przypadku kompensaty, bez względu na liczbę stron uczestniczących w porozumieniu kompensacyjnym. Potwierdzają to organy podatkowe, w ocenie których kompensata, jako sposób wygaszenia stosunku zobowiązaniowego, jest równoważna spełnieniu świadczenia (zapłacie). Wprawdzie strony porozumienia kompensacyjnego nie otrzymują należnych im świadczeń, ale zaliczenie wierzytelności jednej ze stron porozumienia na poczet wierzytelności drugiej strony powoduje, że zobowiązania wszystkich uczestniczących w łańcuchu potrąceń można uznać za spłacone (por. interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z 28 grudnia 2012 r., nr IPTPB3/423-360/12-2/PM).
Należy jednak wziąć pod uwagę, że z reguły wartość wierzytelności podlegających potrąceniu w ramach kompensaty nie jest równa. O neutralności potrącenia można zatem mówić wówczas, gdy wierzytelność podatnika wygasa do wysokości wierzytelności niższej. Jeżeli natomiast wierzytelność przysługująca kontrahentowi przedstawiona do potrącenia nie wygaśnie w całości, a podatnik zostanie zwolniony z zapłaty pozostałej części zobowiązania, tę część umorzonego zobowiązania należy zaliczyć do przychodów podatkowych.
Zatem, zawarcie trójstronnego porozumienia kompensacyjnego w warunkach opisanych w pytaniu, nie będzie wiązać się z powstaniem przychodu podatkowego u żadnej ze stron tego porozumienia.
| ||||||||||||
|
||||||||||||
