Jak skrócić okres amortyzacji budynku użytkowego?

W przypadku budynków użytkowych okres amortyzacji dla wielu z nich to 40 lat. Okres ten da się jednak pomniejszyć o liczbę lat od dnia oddania budynku do używania do dnia wprowadzenia do ewidencji podatnika. Nie może to być jednak krócej niż 10 lat.

Podstawowa stawka amortyzacyjna

W Wykazie stawek amortyzacyjnych dla budynków użytkowych określono następujące stawki:

• 10% dla kiosków towarowych o kubaturze poniżej 500 m³, domków kempingowych, budynków zastępczych - trwale związanych z gruntem,
   
• 4,5% dla podziemnych garaży i zadaszonych parkingów oraz budynków kontroli ruchu powietrznego (wieży), zbiorników, silosów oraz magazynów podziemnych, zbiorników i komór podziemnych,
   
• 2,5% dla innych niż wcześniej wymienione budynków niemieszkalnych.

Używane i ulepszone zamortyzujemy szybciej

W odniesieniu do budynków niemieszkalnych, dla których w Wykazie stawek amortyzacyjnych przewiduje się stawkę 2,5%, podatnicy mogą przyjąć indywidualną stawkę amortyzacyjną. Okres amortyzacji dla tych budynków nie może być krótszy niż liczba lat wynikająca z różnicy 40 lat i liczby lat od dnia oddania budynku po raz pierwszy do używania do dnia wprowadzenia do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych prowadzonej przez podatnika. Z tym że okres ten nie może być krótszy niż 10 lat (art. 22j ust. 1 pkt 4 updof i art. 16j ust. 1 pkt 4 updop).

Zauważmy, że zastosowanie indywidualnej stawki amortyzacyjnej dla budynków niemieszkalnych, dla których stawka amortyzacyjna wynosi 2,5%, jest możliwe wyłącznie w sytuacji nabycia obiektu używanego dłużej niż rok przed wprowadzeniem go do ewidencji środków trwałych prowadzonej przez podatnika. Jeśli taki budynek ulepszymy przed oddaniem go do używania, to wydatki z tym związane powiększą jego wartość początkową, ale ta okoliczność nie zmieni zasad ustalania indywidualnej stawki amortyzacyjnej, która zależy tylko od okresu używania takiego budynku.

Ustawodawca nie określił sposobu dokumentowania dotychczasowego okresu używania danego środka trwałego. Zatem w gestii podatnika pozostaje zebranie stosownej dokumentacji pozwalającej ustalić okres używania tego składnika majątku. Jeśli nie ma wiarygodnych dokumentów umożliwiających ustalenie tego okresu, dopuszczalne jest przyjęcie za dowód oświadczenia sporządzonego przez dotychczasowego właściciela, ewentualnie pisemnego oświadczenia złożonego przez świadków (np. sąsiadów) o wieku budynku. Należy pamiętać, że składający oświadczenie musi być przy tym świadomy odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań. Taki sposób dokumentowania wieku budynku akceptują organy podatkowe, np. Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu (interpretacja indywidualna z 20 lutego 2008 r., nr ILPB3/423-261/07-2/ŁM oraz z 28 maja 2009 r., nr ILPB1/415-297/09-2/AG).

W przypadku pozostałych budynków (w tym mieszkalnych, dla których stawka amortyzacyjna wynosi 1,5%) minimalny okres amortyzacji wynosi 10 lat (art. 22j ust. 1 pkt 3 updof i art. 16j ust. 1 pkt 3 updop). Są jednak wyjątki, które dotyczą budynków wymienionych w rodzajach 103 i 109 KŚT - trwale związanych z gruntem, kiosków towarowych o kubaturze poniżej 500 m³, domków kempingowych oraz budynków zastępczych. W ich przypadku okres ten nie może być krótszy niż 36 miesięcy.

Budynki wymienione w art. 22j ust. 1 pkt 3 updof i art. 16j ust. 1 pkt 3 updop uważa się do celów amortyzacji za:

• używane, jeżeli podatnik wykaże, że przed ich nabyciem były wykorzystywane co najmniej przez okres 60 miesięcy (art. 22j ust. 3 pkt 1 updof i art. 16j ust. 3 pkt 1 updop),
   
• ulepszone, jeżeli przed wprowadzeniem do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych wydatki poniesione przez podatnika na ich ulepszenie stanowiły co najmniej 30% wartości początkowej (art. 22j ust. 3 pkt 2 updof i art. 16j ust. 3 pkt 2 updop).

Przypominamy, że do końca 2006 r., niezależnie od wieku używanego budynku podatnik miał możliwość zamortyzować go w okresie 10 lat (dla niektórych budynków okres ten wynosił 3 lata). Taka możliwość istniała w odniesieniu m.in. do budynków niemieszkalnych, które przed nabyciem były wykorzystywane przez okres co najmniej 5 lat. Podatnicy, którzy przed 1 styczniem 2007 r. rozpoczęli amortyzację budynków niemieszkalnych, stosują do amortyzacji tych środków trwałych indywidualne stawki amortyzacyjne ustalone na podstawie "starych" przepisów (art. 13 ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw - Dz. U. nr 217, poz. 1588 ze zm. i odpowiednio art. 4 ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych - Dz. U. nr 217, poz. 1589).

Eksploatacja w trudnych warunkach

Podatnicy mogą podwyższać podane w Wykazie stawki amortyzacyjne przy zastosowaniu współczynników nie wyższych niż 1,2 lub 1,4, jeśli budynek używany jest w warunkach odpowiednio pogorszonych lub złych (art. 22i ust. 2 pkt 1 updof i art. 16i ust. 2 pkt 1 updop).

Wyjaśnienia do Wykazu stawek amortyzacyjnych precyzują, że za:

• pogorszone warunki uważa się używanie tych budynków i budowli pod ciągłym działaniem wody, par wodnych, znacznych drgań, nagłych zmian temperatury oraz innych czynników powodujących przyspieszenie zużycia obiektu,
   
• złe warunki uważa się używanie tych budynków i budowli pod wpływem niszczących środków chemicznych, a zwłaszcza gdy służą one produkcji, wytwarzaniu lub przechowywaniu żrących środków chemicznych; dotyczy to również przypadków silnego działania na budynek lub budowlę niszczących środków chemicznych rozproszonych w atmosferze, wodzie lub wydzielających się w postaci oparów, których źródłem są inne obiekty znajdujące się w pobliżu.

Podatnik, który przyjął indywidualną stawkę dla używanego budynku, nie może dodatkowo zastosować współczynnika podwyższającego amortyzację ze względu na pogorszone lub złe warunki.

Wydłużenie okresu amortyzacji

Dla przedsiębiorcy, który przewiduje, że w przyszłym roku poniesie stratę, korzystne może być obniżenie stawek amortyzacyjnych. Nie zawsze jednak takie rozwiązanie będzie możliwe.

Można obniżyć tylko podstawową stawkę amortyzacyjną określoną w Wykazie stawek amortyzacyjnych (art. 22i ust. 5 updof i art. 16i ust. 5 updop). Nie ma więc możliwości obniżenia stawki amortyzacyjnej ustalonej indywidualnie na podstawie art. 22j updof i art. 16j updop.

Obniżenie stawki amortyzacyjnej zmniejsza wielkość odpisu w danym roku podatkowym, przez co wydłuża się okres amortyzacji. Zmiany stawki dokonuje się począwszy od miesiąca, w którym środek trwały został wprowadzony do ewidencji albo od pierwszego miesiąca każdego następnego roku podatkowego. Możliwość obniżania stawek nie jest uwarunkowana wystąpieniem jakichkolwiek okoliczności. Taką decyzję podejmuje podatnik i nie musi jej uzasadniać.