Podatek i składki ZUS od wynagrodzeń pracowników zatrudnionych w celu przygotowania zawodowego

Zasady i warunki odbywania przygotowania zawodowego oraz zasady wynagradzania młodocianych pracowników określa rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania (Dz. U. nr 60, poz. 278 ze zm.).

W okresie nauki zawodu młodocianym pracownikom przysługuje wynagrodzenie obliczane w stosunku procentowym do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim kwartale, obowiązującego od pierwszego dnia następnego miesiąca po ogłoszeniu przez Prezesa GUS w Monitorze Polskim. Tak stanowi § 19 ust. 1 powołanego rozporządzenia. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie ogłaszane jest w drugim miesiącu każdego kwartału, dlatego też zmiany stawek wynagrodzeń pracowników młodocianych następują od trzeciego miesiąca każdego kwartału, tj. od 1 marca, 1 czerwca, 1 września oraz 1 grudnia.

Jak wynika z § 19 ust. 2 rozporządzenia, stosunek procentowy wynagrodzenia wynosi:

• w pierwszym roku nauki - nie mniej niż 4%,
   
• w drugim roku nauki - nie mniej niż 5%,
   
• w trzecim roku nauki - nie mniej niż 6%.

Natomiast młodocianym odbywającym przyuczenie do wykonywania określonej pracy przysługuje nie mniej niż 4% wynagrodzenia, o którym mowa w art. 19 ust. 1 powołanego rozporządzenia.

Według Komunikatu Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 9 sierpnia 2012 r. w sprawie przeciętnego wynagrodzenia w drugim kwartale 2012 r. (Mon. Pol. poz. 585), przeciętne wynagrodzenie w II kwartale 2012 r. wyniosło 3.496,82 zł. W związku z tym, w okresie od 1 września do 30 listopada 2012 r. obowiązują następujące kwoty wynagrodzeń pracowników młodocianych:

• w pierwszym roku nauki - 139,87 zł,
   
• w drugim roku nauki - 174,84 zł,
   
• w trzecim roku nauki - 209,81 zł.

Podane kwoty mają charakter minimalny i pracodawca przy zawieraniu umowy może ustalić wynagrodzenie na wyższym poziomie.

Wynagrodzenie wypłacane osobom młodocianym zatrudnionym na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego stanowi u nich przychody ze stosunku pracy, o których mowa w art. 12 ust. 1 updof. Wobec tego, stosownie do art. 31 updof, pracodawca obowiązany jest jako płatnik obliczać i pobierać w ciągu roku zaliczki na podatek dochodowy od dochodów osiąganych przez zatrudnionych u niego młodocianych pracowników.

Zaliczkę na podatek od przychodów uzyskanych przez pracowników młodocianych pracodawca pobiera na takich samych zasadach jak u pracowników "dorosłych", a więc według zasad zawartych w art. 32 updof.

Pracownikowi młodocianemu przysługują miesięczne zryczałtowane koszty uzyskania przychodów ze stosunku pracy w takiej samej wysokości jak pozostałym pracownikom. Zatem w 2012 r. podstawowe koszty uzyskania przychodów wynoszą miesięcznie 111,25 zł, a podwyższone, tj. gdy miejsce stałego lub czasowego zamieszkania pracownika młodocianego jest położone poza miejscowością, w której znajduje się zakład pracy i pracownik ten nie uzyskuje dodatku za rozłąkę - 139,06 zł.

Koszty uzyskania przychodów ze stosunku pracy przysługują pracownikowi młodocianemu w pełnej wysokości niezależnie od ilości dni przepracowanych w danym miesiącu czy wysokości uzyskanych w danym miesiącu przychodów ze stosunku pracy.

Może się jednak zdarzyć, że kwota przychodu będzie niższa od kwoty kosztów uzyskania przychodów. Wówczas płatnik potrąca koszty tylko do wysokości przychodu. Przykładowo, jeżeli pracownik młodociany osiągnął w danym miesiącu przychód w kwocie 100 zł, to pracodawca zastosuje mu koszty także w wysokości 100 zł. Pełną kwotę kosztów, tj. 111,25 zł lub 139,06 zł pracownik będzie mógł uwzględnić w zeznaniu rocznym.

Pracownik młodociany podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu na takich samych zasadach jak pozostali pracownicy.

Od dochodu osiągniętego przez pracownika młodocianego oblicza się zaliczkę na podatek dochodowy, stosując właściwą stawkę podatku. Ze względu na niskie dochody tych pracowników zazwyczaj jest to 18% stawka. Zaliczkę tę obniża się następnie o kwotę:

• stanowiącą 1/12 kwoty zmniejszającej podatek, określonej w pierwszym przedziale obowiązującej skali podatkowej (w 2012 r. jest to kwota 46,33 zł), jeżeli pracownik młodociany przed pierwszą wypłatą wynagrodzenia w roku podatkowym złożył zakładowi pracy oświadczenie PIT-2, uprawniające do zastosowania wymienionego zmniejszenia (art. 32 ust. 3 updof),
   
• składki na ubezpieczenie zdrowotne pobranej w danym miesiącu przez płatnika w wysokości 7,75% podstawy jej wymiaru (art. 32 ust. 3b w związku z art. 27b ust. 1 pkt 1 lit. b updof).

Należy pamiętać, że gdy obliczona przez pracodawcę składka na ubezpieczenie zdrowotne pracownika jest wyższa od zaliczki na podatek dochodowy, to składkę tę obniża się do wysokości zaliczki. Tak wynika z art. 83 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm.).

Po zakończeniu roku pracownikowi, któremu płatnik nie dokonuje rocznego obliczenia podatku na formularzu PIT-40, sporządza informację PIT-11. Informację tę płatnik zobowiązany jest przekazać pracownikowi oraz urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania pracownika, w terminie do końca lutego roku następującego po roku podatkowym (art. 39 ust. 1 updof). Jedynie w przypadku gdyby pracodawca zaprzestał prowadzenia działalności przed tym terminem, byłby obowiązany przekazać tę informację do dnia zaprzestania działalności.