Kolejność wykorzystywania urlopów wypoczynkowego i wychowawczego

Pracownica, która w ubiegłym roku urodziła dziecko, wykorzystała urlopy związane z rodzicielstwem, a następnie zgodnie ze złożonym wnioskiem zaległy urlop wypoczynkowy. Obecnie wystąpiła o urlop wychowawczy. Czy powinna wcześniej wykorzystać urlop wypoczynkowy za bieżący rok? Nadmieniamy, że stara się ona o miejsce w żłobku i niewykluczone, że jeszcze w tym roku wróci do pracy.

Nie, pracownica nie musi wykorzystać urlopu wypoczynkowego przed rozpoczęciem urlopu wychowawczego. Na ten okres "wyłączono" też bieg jego przedawnienia.

Stosownie do art. 163 § 1-1¹ K.p., urlopy wypoczynkowe powinny być udzielane zgodnie z planem urlopów. Pracodawca, który odstąpił od sporządzania tego planu ustala termin urlopu po porozumieniu z pracownikiem. Przy czym w kilku przypadkach jest związany okresem wskazanym w przepisach albo przez pracownika. Tak jest w odniesieniu do urlopu pracownika młodocianego, urlopu na żądanie, a także względem większości uprawnionych zamierzających wykorzystać urlop wypoczynkowy bezpośrednio po urlopach związanych z rodzicielstwem.

Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w wyroku z 9 marca 2011 r. (sygn. akt II PK 240/10, OSNP 2012/9-10/113), powyższe uprawnienie służy pracownicy: "(...) która urodziła lub ma urodzić dziecko i w związku z tym chciałaby przedłużyć czas sprawowania nad nim pełnej, osobistej opieki. (...)". Przy czym ujęcie treści normatywnej omawianej regulacji wskazuje jednoznacznie, że: "(...) poza prawnym uprzywilejowaniem pracownicy - z przepisu art. 163 § 3 K.p. wynika dla niej także obowiązek złożenia wniosku w sprawie udzielenia urlopu wypoczynkowego, który miałby przypaść bezpośrednio po urlopie macierzyńskim. (...)" (por. uzasadnienie wyroku SN z 20 sierpnia 2001 r., sygn. akt I PKN 590/00, OSNP 2003/14/336). Bez wniosku pracodawca nie ma podstaw do udzielenia jej urlopu wypoczynkowego. Zachowanie pracownicy z pytania jest przy tym uzasadnione. W świetle faktu, iż rozważa powrót do pracy jeszcze w bieżącym roku kalendarzowym, można przypuszczać, że jej zamiarem jest zachowanie uprawnienia na inne cele. Nie istnieje przy tym obawa, że urlop wypoczynkowy ulegnie proporcjonalnej redukcji. Co prawda urlop pracownika nieobecnego co najmniej miesiąc po nabyciu prawa do urlopu wypoczynkowego za dany rok, po powrocie w ciągu tego samego roku kalendarzowego ulega proporcjonalnemu obniżeniu, ale tylko z przyczyn wymienionych w art. 155² § 1 pkt 1 i 3-6 K.p., wśród których nie ma urlopu wychowawczego. Urlop wychowawczy ma wpływ na wymiar urlopu wypoczynkowego tylko w roku, w którym pracownik nie nabył jeszcze prawa do wypoczynku (art. 155² § 1 pkt 2 K.p.).

Zakładamy, że pracownica z pytania jest zatrudniona na czas nieokreślony oraz wystąpiła z wnioskiem o urlop wychowawczy na okres od 10 maja 2019 r. do 9 maja 2020 r. Niezależnie od tego czy skróci urlop wychowawczy i powróci do pracy jeszcze w tym roku, czy zakończy urlop wychowawczy planowo, zachowa prawo do urlopu wypoczynkowego za 2019 r. w pełnym wymiarze. Z kolei urlop za 2020 r. w drugim przypadku zostanie ustalony w proporcji do pozostałego okresu pracy - 8/12.

Wyjaśniamy, że w rozpatrywanym przypadku termin przedawnienia prawa do urlopu wypoczynkowego zostanie przesunięty w czasie. Roszczenia ze stosunku pracy ulegają przedawnieniu z upływem 3 lat od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne (art. 291 § 1 K.p.), a bieg przedawnienia roszczenia o urlop wypoczynkowy nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu na czas korzystania z urlopu wychowawczego (art. 293¹ K.p.).

Pracownica, która w 2015 r. urodziła dziecko, po wykorzystaniu urlopów związanych z rodzicielstwem wykorzystała zaległy urlop wypoczynkowy za rok 2014 i 2015, a następnie od 15 maja 2016 r. rozpoczęła korzystanie z pełnego urlopu wychowawczego (35 m-cy). Na początku 2017 r. urodziła drugie dziecko, w związku z czym pobierała zasiłek macierzyński za okres odpowiadający urlopowi macierzyńskiemu i rodzicielskiemu, przebywając nieprzerwanie na urlopie wychowawczym. Po jego zakończeniu, tj. od 15 kwietnia 2019 r. korzysta z urlopu wychowawczego na drugie dziecko. Pomimo iż z końcem grudnia br. minie 3 lata od kiedy urlop wypoczynkowy za 2016 r. stał się wymagalny, prawo do niego nie ulegnie przedawnieniu. Pracownica będzie mogła z niego skorzystać po powrocie z urlopu wychowawczego.