Aktywność zawodowa a przeliczenie emerytur i rent

Pobierane przez emerytów i rencistów świadczenia mogą być przeliczane. Jedną z okoliczności pozwalających na ustalenie ich nowej wysokości jest aktywność zawodowa świadczeniobiorcy w trakcie pobierania świadczeń. Przeliczenie emerytury lub renty z tytułu stażu pracy polega wówczas na doliczeniu, do ustalonej wartości okresów składkowych i nieskładkowych, przepracowanego kwartału. Przy czym przeliczenia według tej zasady nie stosuje się do każdej emerytury oraz renty.

Zasady przeliczania świadczenia uzależnione zostały od metody zastosowanej przy jego obliczeniu po raz pierwszy. Przeliczenie świadczeń poprzez doliczenie nieuwzględnionych dotychczas w wymiarze świadczenia okresów składkowych lub nieskładkowych udowodnionych w okresie pobierania świadczenia dotyczy emerytury obliczonej według starych zasad oraz renty z tytułu niezdolności do pracy.

Zasada przeliczenia

Jeżeli emeryt lub rencista zgłosi wniosek o ponowne ustalenie wysokości świadczenia przez doliczenie nieuwzględnionych dotychczas w wymiarze świadczenia okresów składkowych lub nieskładkowych, kwotę przysługującego świadczenia zwiększa się doliczając:

• do kwoty emerytury obliczonej według starych zasad lub renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy:
   
• po 1,3% podstawy wymiaru, ustalonej w wyniku waloryzacji, za każdy rok okresów składkowych,
   
• po 0,7% podstawy wymiaru, ustalonej w wyniku waloryzacji, za każdy rok okresów nieskładkowych,
   
• do kwoty renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy część wynoszącą 75% ustalonego wzrostu dla renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.

Przy obliczaniu wzrostu, wynikającego z doliczenia nieuwzględnionego dotychczas okresu aktywności zawodowej, okresy:

• składkowe, wymienione w art. 6 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, zwanej ustawą emerytalną oraz
   
• nieskładkowe, o których mowa w art. 7 ustawy emerytalnej,

ustala się z uwzględnieniem pełnych miesięcy.

Stanowi o tym art. 112 ustawy emerytalnej.

Przeliczenie na wniosek

Aby organ rentowy dokonał ponownego przeliczenia ustalonej wysokości świadczenia, emeryci/renciści muszą wystąpić z odpowiednim wnioskiem. Oprócz emeryta lub rencisty wniosek taki może złożyć pełnomocnik świadczeniobiorcy lub osoba przez niego upoważniona. Istotną kwestią przy tym jest moment wystąpienia z takim wnioskiem. Mianowicie, gdy emeryt lub rencista pozostaje w ubezpieczeniu, wniosek może zostać zgłoszony nie wcześniej niż po zakończeniu kwartału kalendarzowego. Natomiast gdy ubezpieczenie świadczeniobiorcy ustało w kwartale kalendarzowym, to wniosek można złożyć w każdym czasie, nie wcześniej jednak niż po ustaniu ubezpieczenia (art. 113 ustawy emerytalnej).

Przy czym warunek zgłoszenia wniosku po ustaniu ubezpieczenia spełniony jest wówczas, gdy osoba uprawniona nie pozostaje w ubezpieczeniu z jakiegokolwiek tytułu.

Ubiegając się o omawiane przeliczenie można wykorzystać przygotowany przez organ rentowy formularz ERPO - wniosek o ponowne obliczenie świadczenia emerytalno-rentowego. W sekcji oznaczonej w tym formularzu jako zakres wniosku należy zaznaczyć, że wniosek dotyczy doliczenia okresów składkowych/nieskładkowych.

Jeśli zdarzy się, że w trakcie kwartału kalendarzowego świadczeniobiorca ponowi wniosek o doliczenie okresu związanego z jego aktywnością zawodową, organ rentowy w wyniku jego rozpoznania wyda decyzję o odmowie doliczenia dodatkowego stażu pracy, informując, iż ponowne ustalenie wysokości świadczenia będzie mogło nastąpić na wniosek zgłoszony po zakończeniu kwartału.

Data wystąpienia z wnioskiem o przeliczenie świadczenia jest jeszcze istotna z drugiego powodu. Jak wynika bowiem z art. 133 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej, w razie ponownego ustalenia przez organ rentowy wysokości świadczeń, podwyższone świadczenia wypłaca się, poczynając od miesiąca, w którym powstało prawo do ich podwyższenia, jednak nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy.

Jeśli zatem emeryt/rencista pozostaje w ubezpieczeniu, to aby wysokość pobieranego przez niego świadczenia uległa zwiększeniu od 1 października 2018 r. poprzez doliczenie dodatkowego przepracowanego np. III kwartału 2018 r., to wniosek o takie przeliczenie powinien zostać złożony w ZUS najpóźniej 31 października 2018 r. Zagwarantuje to świadczeniobiorcy przeliczenie świadczenia od pierwszego z możliwych terminów.

Dokument od płatnika składek

Okresy:

• ubezpieczenia, a więc okres opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz okres nieopłacania składek z powodu przekroczenia w trakcie roku kalendarzowego kwoty rocznej podstawy wymiaru składek, o którym mowa w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych oraz
   
• pobierania wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy, zasiłku chorobowego lub opiekuńczego, świadczenia rehabilitacyjnego,

przypadające po dniu 1 stycznia 1999 r. podlegają uwzględnieniu na podstawie informacji zarejestrowanych na koncie ubezpieczonego.

Tak wskazano w art. 117 ust. 2 ustawy emerytalnej.

Wniosek o przeliczenie świadczenia powinien być zatem jedynym wymaganym dokumentem, aby organ rentowy dokonał ustalenia nowej wysokości świadczenia. Należy jednak pamiętać, że organ ma możliwość wezwania zainteresowanego do uzupełnienia wniosku, gdy uzna, że nie dołączono do niego dokumentów, które są niezbędne do jego rozpatrzenia. Analogiczna sytuacja może mieć miejsce, gdy zainteresowany nie zamieści we wniosku danych. ZUS wzywając zainteresowanego wyznacza termin na uzupełnienie wniosku, ale nie krótszy niż 14 dni od dnia otrzymania wezwania. Ponadto ZUS poucza, że nieusunięcie braków spowoduje wydanie decyzji o odmowie wszczęcia postępowania. Tak wynika z § 4 ust. 4, 6 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. z 2011 r. nr 237, poz. 1412).

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. z 2018 r. poz. 1270)