Do końca 2021 r. osoby pełniące funkcję na podstawie powołania nie podlegały z tego tytułu żadnym ubezpieczeniom w ZUS. Tym samym na podmiocie, w którym dana osoba działała w taki sposób, nie ciążyły żadne obowiązki płatnika składek. Brak też było podstaw prawnych do oskładkowania wynagrodzenia wypłacanego takiej osobie z tytułu pełnionej funkcji. Jednak od stycznia 2022 r. osoby pełniące funkcję na podstawie powołania zostały objęte obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym. Od wypłacanego wynagrodzenia z tego tytułu trzeba obecnie potrącać do ZUS składkę zdrowotną.
Od 1 stycznia 2022 r. osoby, które zostały powołane do pełnienia funkcji na mocy aktu powołania i które z tego tytułu pobierają wynagrodzenie, podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu. Wynika to z art. 66 ust. 1 pkt 35a ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, zwanej ustawą zdrowotną. Są nim objęte od dnia powołania do dnia odwołania z pełnionej funkcji.
Zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego osoby powołanej do pełnienia funkcji na mocy aktu powołania dokonuje podmiot wypłacający z tego tytułu wynagrodzenie. Powinien to zrobić w ciągu 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczeń na druku ZUS ZZA, wpisując w nim jako kod tytułu ubezpieczenia 22 50 X X.
Przepis, z którego wynika obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego osób pełniących odpłatnie funkcję na podstawie aktu powołania (tj. art. 66 ust. 1 pkt 35a ustawy zdrowotnej), wprowadził wiele wątpliwości co do zasad jego stosowania. Nie było bowiem jasne, do jakich konkretnie osób należy go stosować, np. czy przepis ten dotyczy wyłącznie członków zarządu, czy również prokurentów lub członków zarządu wspólnoty mieszkaniowej, pełniących funkcję za wynagrodzeniem.
Odnośnie ubezpieczenia zdrowotnego prokurentów Ministerstwo Zdrowia w piśmie z dnia 3 marca 2022 r. wyjaśniło, że powołanie prokurenta w spółce kapitałowej jest czynnością, która przynależy do zakresu wyrażenia "akt powołania", dlatego w stosunku do osób pełniących taką funkcję należy stosować art. 66 ust. 1 pkt 35a ustawy zdrowotnej i zgłosić je do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego. Wprawdzie w piśmie tym Ministerstwo Zdrowia pominęło m.in. prokurentów handlowych spółek osobowych, to jednak NFZ na stronie internetowej (www.nfz.gov.pl) udostępnił stanowisko Ministerstwa Zdrowia z dnia 18 lutego 2022 r., w którym przyjęto, że nowy tytuł ubezpieczenia zdrowotnego obejmuje także prokurentów (pod warunkiem oczywiście, że są wynagradzani na podstawie uchwały wspólników, zarządu). W tym stanowisku Ministerstwo Zdrowia wskazało, że czynność ustanowienia prokury składa się z decyzji o ustanowieniu prokury, co do zasady, oraz powołania prokurenta - jako wyrażeniu decyzji co do osoby, wobec której ustanawia się prokurę. Oznacza to więc, że niezależnie od podmiotu ustanawiającego prokurę, w takim układzie konsekwencją ustanowienia prokury jest powołanie prokurenta. Warto wspomnieć, że trwają prace legislacyjne zmierzające do wyraźnego wskazania w art. 66 ust. 1 pkt 35a ustawy zdrowotnej obowiązku ubezpieczenia zdrowotnego dla prokurentów (druk sejmowy nr 2186).
Z kolei w przypadku członków zarządu wspólnoty mieszkaniowej pełniących tę funkcję za wynagrodzeniem w odpowiedzi na nasze pytanie resort zdrowia w dniu 24 marca br. wyjaśnił, że: "(...) Prawodawca zastosował w ww. przepisie (art. 66 ust. 1 pkt 35a ustawy zdrowotnej - przyp. red.) wyrażenie »akt powołania«, które należy czytać w sposób literalny. Jeżeli przepisy ustaw szczególnych dotyczących poszczególnych grup osób operują wyrażeniem »powołuje«, to jest to czynność konwencjonalna, która przynależy do zakresu przedmiotowego wyrażenia »akt powołania«. Należy przyjąć, że w obecnym stanie prawnym osoby »wybrane« na podstawie przepisów szczegółowych do pełnienia funkcji w organach podmiotów prawa publicznego lub prawa prywatnego nie będą posiadały tytułu do ubezpieczenia zdrowotnego na podstawie ww. przepisu prawa (...)". Z art. 20 ustawy o własności lokali (Dz. U. z 2021 r. poz. 1048) wynika, że członkowie zarządu wspólnoty mieszkaniowej są wybierani (na podstawie uchwały właścicieli lokali). Oznacza to więc, że jako osoby wybrane do pełnienia określonej funkcji (a nie pełniące funkcję na podstawie powołania) nie podlegają one ubezpieczeniu zdrowotnemu na podstawie art. 66 ust. 1 pkt 35a ustawy zdrowotnej. Pobieranie przez nich wynagrodzenia z tytułu pełnionej funkcji nie ma w tym przypadku żadnego znaczenia.
Podstawę wymiaru składki zdrowotnej dla osoby pełniącej za wynagrodzeniem funkcję na podstawie powołania stanowi kwota odpowiadająca wysokości wynagrodzenia pobieranego z tytułu powołania (art. 81 ust. 8 pkt 11a ustawy zdrowotnej). Przez kwotę tego wynagrodzenia należy rozumieć kwotę przychodu uzyskanego z tytułu pełnienia funkcji w myśl ustawy o pdof. Składka powinna więc być obliczana zarówno od kwoty wynagrodzenia, jak i innych dodatkowych świadczeń (przychodów) uzyskiwanych przez osobę powołaną do pełnienia funkcji (tak wyjaśnił ZUS w piśmie z dnia 10 grudnia 2021 r. będącym odpowiedzią na pytanie naszego Wydawnictwa).
Należy pamiętać, że przy naliczaniu składki zdrowotnej omawianym osobom nie można stosować art. 83 ust. 2 ustawy zdrowotnej, zgodnie z którym w razie nieobliczania przez płatnika - zgodnie z przepisami ustawy o pdof - zaliczki na pdof od przychodów stanowiących podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne, składkę zdrowotną obliczoną za poszczególne miesiące obniża się do wysokości 0 zł. Z taką sytuacją mamy do czynienia, np. gdy członek zarządu (niebędący pracownikiem płatnika) otrzymuje z tytułu pełnionej funkcji wynagrodzenie nieprzekraczające 200 zł. Wtedy płatnik pobiera zryczałtowany podatek w wysokości 17% przychodu. W takiej jednak sytuacji - według wyjaśnienia ZUS z dnia 21 grudnia 2021 r. będącego odpowiedzią na pytanie naszego Wydawnictwa - składka zdrowotna członka zarządu powinna zostać naliczona na ogólnych zasadach, bez stosowania jej obniżenia.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej... (Dz. U. z 2021 r. poz. 1285 ze zm.)
| ||||||||||||
|
||||||||||||
