Katalog świadczeń z ZUS, o które mogą ubiegać się pracownicy, jest różnorodny. Postępowanie przed organem rentowym w celu ich uzyskania zasadniczo wszczynane jest na wniosek. Do jego złożenia, choć nie w każdym przypadku, oprócz osoby zainteresowanej, uprawniony jest płatnik składek. Przy niektórych świadczeniach emerytalno-rentowych sytuacja taka może okazać się korzystna dla ubezpieczonego.
Świadczenia emerytalno-rentowe oprócz:
przyznawane są na wniosek.
Postępowanie w sprawach świadczeń emerytalno-rentowych z reguły wszczyna się na podstawie wniosku zainteresowanego. Tak wynika z art. 116 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, zwanej dalej ustawą emerytalną.
Wniosek stanowi zgłoszone na piśmie lub ustnie w organie rentowym żądanie m.in.:
Stanowi o tym § 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. z 2011 r. nr 237, poz. 1412), zwanego dalej rozporządzeniem.
Przepisy wskazanego rozporządzenia przewidują również możliwość zgłoszenia wniosku w formie dokumentu elektronicznego, za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Wniosek w tej formie może być zgłoszony przez elektroniczną skrzynkę podawczą ZUS, a więc przez Platformę Usług Elektronicznych (PUE) ZUS.
Szczegółowo kwestie te reguluje § 5 rozporządzenia.
Wniosek o świadczenie może przede wszystkim złożyć sam zainteresowany. Czynności tej może również dokonać:
Jeśli chodzi o pracodawcę, to oprócz obowiązku:
został on przez ustawodawcę zobowiązany do czynności, które bezpośrednio dotyczą kompetencji w zakresie składania wniosków o świadczenia z ZUS dla pracowników (patrz ramka: Pracodawcy...).
Wniosek dotyczący żądania przyznania świadczenia powinien zawierać odpowiednie dane (patrz ramka: Wniosek dotyczący...). Bez znaczenia przy tym jest, kto zajmuje się jego przygotowaniem i przedłożeniem w organie rentowym.
Wnioski w sprawie przyznania świadczeń zgłasza się w organie rentowym bezpośrednio lub za pośrednictwem płatnika składek.
Pracodawcy zobowiązani są do:
Powinność ta dotyczy odpowiednio innych płatników składek, z wyjątkiem zleceniodawców, osób fizycznych zatrudniających pracowników, niewypłacających świadczeń z ubezpieczenia chorobowego oraz płatników składek, którzy opłacają składkę za siebie i osoby współpracujące. W myśl art. 182 ustawy emerytalnej, ubezpieczeni urodzeni po dniu 31 grudnia 1948 r., do których nie stosuje się art. 46-47, 50, 50a oraz 50e tej ustawy, zgłaszają wnioski o emeryturę bezpośrednio w organie rentowym. Tak więc ubezpieczeni urodzeni po tym dniu, do których nie stosuje się przepisów dotyczących emerytur ustalanych według zasad dotychczasowych, a więc ubezpieczeni, którym emerytura zostanie ustalona na nowych zasadach, zgłaszają wnioski o emeryturę bezpośrednio w organie rentowym. |
Możliwość złożenia wniosku na kilka sposobów powoduje, że jako datę jego złożenia przyjmuje się dzień:
Jeżeli przepisy ustawy emerytalnej dopuszczają zgłoszenie wniosku za pośrednictwem płatnika składek, za datę zgłoszenia wniosku uważa się dzień sporządzenia wniosku przez płatnika. Płatnik składek potwierdza sporządzenie wniosku w określonej dacie pieczęcią i podpisem osoby upoważnionej. Tak stanowi § 6 ust. 2 rozporządzenia.
Nie ulega wątpliwości, że pracodawcy nie zostali upoważnieni przez ustawodawcę do przygotowania wniosku o emeryturę i przedłożenia go organowi rentowemu w przypadku ubezpieczonych urodzonych po 31 grudnia 1948 r., do których nie stosuje się przepisów dotyczących emerytur ustalanych według zasad dotychczasowych. Ubezpieczeni tacy, a więc ubiegający się o emeryturę według nowych zasad, składają wnioski o to świadczenie bezpośrednio w organie rentowym.
Gdyby jednak pracodawca uczestniczył w przygotowaniu omawianego wniosku, a następnie przedłożył go w imieniu ubezpieczonego w organie rentowym, wówczas za datę złożenia tego wniosku zostanie przyjęty dzień:
Brak upoważnienia ustawodawcy do przygotowania takiego wniosku nie oznacza, że pracodawca nie może tego uczynić. Pomoc pracodawcy może okazać się bardzo cenna dla pracownika, w szczególności w sytuacji, gdy nie będzie on mógł poradzić sobie sam.
Decyzję w sprawach świadczeń emerytalno-rentowych wydają i świadczenia te wypłacają organy rentowe właściwe ze względu na miejsce zamieszkania osoby zainteresowanej. Nie oznacza to jednak, że tylko do takiej jednostki organizacyjnej ZUS można złożyć dany wniosek. Płatnik składek albo ubezpieczony może złożyć wniosek w każdej jednostce organizacyjnej ZUS, a więc zarówno najbliższej lub takiej, do której ma najdogodniejszy dojazd.
Do wniosku w sprawie przyznania świadczeń powinny być dołączone dowody uzasadniające prawo do świadczeń i ich wysokości, określone w drodze rozporządzenia. Złożenie wniosku zawierającego braki formalne albo niekompletnego, tj. do którego nie załączono niezbędnych dokumentów, powoduje konkretne konsekwencje (patrz ramka: Konsekwencje...). W przypadku ubiegania się o:
Formularze EMP, ERN, ERR dostępne są w serwisie www.druki.gofin.pl, w dziale Zasiłki i świadczenia.
Kompletując wniosek pracodawca zobowiązany jest do wystawienia niezbędnych dokumentów z przebiegu zatrudnienia danego pracownika.
Zgodnie z dyspozycją art. 125a ustawy emerytalnej płatnik składek jest zobowiązany do:
Wniosek o emeryturę lub rentę może być wycofany, jednakże nie później niż do dnia uprawomocnienia się decyzji. W przypadku jego wycofania postępowanie w sprawie świadczeń podlega umorzeniu (art. 116 ust. 2 ustawy emerytalnej).
W myśl § 9 rozporządzenia, wycofanie wniosku jest skuteczne, jeżeli nastąpiło w jednej z form przewidzianych dla zgłoszenia wniosku. Oznacza to, że wycofanie wniosku jest skuteczne, jeżeli zostanie złożone na piśmie lub zgłoszone ustnie do protokołu w ZUS albo drogą elektroniczną, przy czym nie później niż do dnia uprawomocnienia się decyzji, tj. w terminie 30 dni od dnia jej otrzymania.
O ile jednak złożony wniosek może wycofać sam zainteresowany, jego pełnomocnik lub osoba upoważniona, to czynności tej nie może dokonać pracodawca.
Wniosek dotyczący żądania przyznania świadczenia powinien zawierać:
Jeżeli wniosek jest związany ze świadczeniem zmarłego, wniosek dodatkowo powinien zawierać imię i nazwisko zmarłego, numer świadczenia zmarłego oraz wskazanie organu, który ustalił prawo i wypłacał świadczenie lub do którego został zgłoszony wniosek o świadczenie, w przypadku gdy zmarłemu nie ustalono prawa do świadczenia. |
Konsekwencje braków we wniosku o świadczenia Jeżeli we wniosku nie zamieszczono danych lub nie dołączono dokumentów, które są niezbędne do jego rozpatrzenia, organ rentowy wzywa zainteresowanego do uzupełnienia wniosku w terminie nie krótszym niż 14 dni od dnia otrzymania wezwania z pouczeniem, że nieusunięcie tych braków spowoduje wydanie decyzji o odmowie wszczęcia postępowania. Bez rozpoznania ZUS pozostawia wniosek, który nie zawiera:
|
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. z 2017 r. poz. 1383 ze zm.)
|