Zarówno wykonywanie umowy zlecenia, jak i prowadzenie pozarolniczej działalności stanowi tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego. Jeśli dana osoba jednocześnie wykonuje zlecenie i prowadzi własną firmę, wówczas dochodzi do zbiegu tytułów do ubezpieczeń. Należy wtedy wiedzieć, kiedy będzie ona podlegała obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym wyłącznie jako przedsiębiorca, a kiedy będzie nimi objęta jedynie ze zlecenia. Może się też zdarzyć, że będzie miała opłacane składki społeczne oraz składkę zdrowotną z każdego z tych tytułów.
W sytuacji gdy umowa zlecenia jest wykonywana przez osobę fizyczną w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, której przedmiot jest zgodny z przedmiotem prowadzonej przez nią firmy, a przychody z tej umowy są zaliczane pod względem podatkowym do przychodów z działalności gospodarczej, to taka umowa nie stanowi odrębnego tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego. W takim przypadku podmiot zlecający wykonanie umowy zlecenia nie pełni roli płatnika składek w stosunku do jej wykonawcy i tym samym nie ma on obowiązku naliczania i odprowadzania do ZUS składek za zleceniobiorcę.
Jeśli wykonywana umowa zlecenia nie pokrywa się z zakresem prowadzonej przez przedsiębiorcę działalności, wówczas taka osoba posiada dwa tytuły do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego. Składka zdrowotna powinna być wtedy opłacana z każdego z nich (tj. z racji prowadzonej firmy oraz z umowy zlecenia). Z kolei to, w ramach którego tytułu powinien mieć opłacane obowiązkowe składki społeczne, w głównej mierze będzie zależało od wysokości przychodu uzyskiwanego ze zlecenia.
W przypadku gdy z racji wykonywania umowy zlecenia podstawa wymiaru składek emerytalno-rentowych jest niższa od najniższej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne obowiązującej przedsiębiorców, wynoszącej 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty rocznego limitu podstawy wymiaru składek emerytalno-rentowych (w 2019 r. - 2.859 zł), wtedy podlega dana osoba obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu tej działalności (ze zlecenia - tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu). Tylko w sytuacji, gdy osoba prowadząca pozarolniczą działalność uzyskuje z umowy zlecenia wynagrodzenie w kwocie co najmniej 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, może podlegać obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z umowy zlecenia (a nie jako przedsiębiorca).
Jeśli osoba wykonuje jednocześnie umowę zlecenia i prowadzi pozarolniczą działalność, dla której - jako przedsiębiorcy - właściwa jest podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, o której mowa w:
obowiązkowo podlega ubezpieczeniom społecznym z obu tytułów (tj. zarówno ze zlecenia, jak i z tytułu prowadzonej działalności). Oznacza to, że od wynagrodzenia uzyskiwanego z umowy zlecenia powinna mieć naliczane zarówno składki na ubezpieczenia społeczne, jak i składkę zdrowotną oraz musi je też (składki na ubezpieczenia społeczne i składkę zdrowotną) opłacać za siebie jako przedsiębiorca (przykład 1 i 2). Wynika to z art. 9 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Jednocześnie przepis ten zastrzega, że ubezpieczony obowiązkowo podlega ubezpieczeniom społecznym z obu tytułów, chyba że łączna podstawa wymiaru składek na te ubezpieczenia z tytułu prowadzenia działalności lub wykonywania umowy zlecenia, z zachowaniem zasady kolejności powstawania tytułów, osiągnie kwotę minimalnego wynagrodzenia (w 2019 r. - 2.250 zł). Wówczas kolejny tytuł (lub tytuły) nie będą powodowały tego obowiązku (przykład 3).
|
Przykład 1 Pan Franciszek prowadzi działalność gospodarczą na podstawie wpisu do CEIDG. Opłaca za siebie składki na ubezpieczenia społeczne od podstawy wymiaru wynoszącej 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia (w 2019 r. - od kwoty 675 zł). O 1 lutego 2019 r. wykonuje jednocześnie umowę zlecenia (poza prowadzoną firmą). Za jej wykonywanie otrzymuje miesięczne wynagrodzenie w kwocie 2.000 zł. W takim przypadku pan Franciszek podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym (także ubezpieczeniu zdrowotnemu) z obu tytułów. Gdyby pan Franciszek:
Pan Wojciech prowadzi działalność gospodarczą na podstawie wpisu do CEIDG. Jego roczny przychód z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej w 2018 r. nie przekroczył trzydziestokrotności kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w grudniu 2018 r. W związku z tym jego najniższa podstawa wymiaru składek w 2019 r. została ustalona w oparciu o ten przychód i wynosi 1.950 zł. Od 1 lutego 2019 r. pan Wojciech wykonuje umowę zlecenia (poza prowadzoną działalnością gospodarczą) zawartą z firmą X. Z umowy zlecenia będzie uzyskiwał miesięczne wynagrodzenie w kwocie 1.600 zł. W tym przypadku pan Wojciech podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym zarówno z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej, jak i z tytułu wykonywanej umowy zlecenia. Z obu tytułów obowiązkowe jest też dla niego ubezpieczenie zdrowotne.
Pan Adam prowadzi działalność gospodarczą od 1 sierpnia 2016 r. W 2019 r. korzysta z małego ZUS-u i opłaca za siebie składki na ubezpieczenia społeczne naliczone od podstawy wymiaru w kwocie 2.370 zł. Od 1 lutego 2019 r. wykonuje pracę na podstawie umowy zlecenia zawartą z firmą X (nie wykonuje jej w ramach prowadzonej działalności gospodarczej). Przychód z tytułu wykonywania umowy w każdym miesiącu wynosi 1.700 zł. Pan Adam od 1 lutego 2019 r. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym wyłącznie z tytułu prowadzenia działalności, ponieważ jego podstawa wymiaru składek ma ubezpieczenia społeczne z tego tytułu jest wyższa niż kwota minimalnego wynagrodzenia (wystarczyłoby, gdyby była równa minimalnej płacy). |
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1778 ze zm.)
| ||||||||||||
|
||||||||||||
