Podział instytucji kultury – przekazanie zorganizowanej części przedsiębiorstwa do innej instytucji kultury

W instytucji kultury dokonano podziału poprzez wyodrębnienie zorganizowanej części przedsiębiorstwa i przekazanie jej do innej instytucji kultury. Jak powinno przebiegać wyksięgowanie zorganizowanej części przedsiębiorstwa?

Podział instytucji kultury w świetle ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej

Zasady podziału instytucji kultury określają przepisy art. 18–20 ustawy z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (Dz. U. z 2012 r. poz. 406), dalej zwanej ustawą o działalności kulturalnej. Podziału instytucji kultury może dokonać organizator (podmiot tworzący instytucje kultury). Przy czym ciąży na nim obowiązek podania do publicznej wiadomości informacji o zamiarze i przyczynach takiej decyzji w terminie 3 miesięcy przed wydaniem aktu o podziale instytucji kultury. Podział instytucji kultury polega na utworzeniu dwóch lub więcej instytucji kultury w oparciu o załogę i mienie należące do instytucji kultury ulegającej podziałowi. Podział instytucji kultury może również polegać na wyłączeniu z instytucji kultury wyodrębnionej jednostki lub jednostek organizacyjnych w celu włączenia ich do innej instytucji kultury lub utworzenia nowej instytucji kultury w oparciu o pracowników i mienie tej jednostki lub jednostek. Zasady przekazania składników majątkowych ujętych w bilansie wyłączonych jednostek określa organizator. Akt o podziale instytucji kultury zawierać powinien:

1) nazwę dzielonej instytucji kultury,

2) nazwę, rodzaj, siedzibę i przedmiot działania instytucji kultury powstałych w wyniku podziału,

3) określenie jednostek organizacyjnych wyłączonych w celu utworzenia nowej instytucji kultury lub włączenia do instytucji tworzonych w wyniku podziału,

4) ustalenie zasad przejęcia zobowiązań i wierzytelności przez instytucje powstające w wyniku podziału.

Z informacji podanych w pytaniu wynika, że podziału instytucji kultury dokonano poprzez wyodrębnienie zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Ta wyodrębniona część instytucji kultury została przekazana do innej instytucji kultury. Oznacza to, że w tym przypadku mamy do czynienia z sytuacją określoną w art. 20 ust. 2 ustawy o działalności kulturalnej. Przepis ten wskazuje na możliwość podziału instytucji kultury poprzez wyłączenie z instytucji kultury wyodrębnionej jednostki lub jednostek organizacyjnych w celu włączenia ich do innej instytucji kultury. Zwracamy przy tym uwagę, że ww. ustawa nie określa co rozumie się przez wyodrębnienie jednostki lub jednostek organizacyjnych instytucji kultury – czy należy przez to rozumieć również zorganizowaną część przedsiębiorstwa.

Definicja przedsiębiorstwa oraz zorganizowanej części przedsiębiorstwa

Definicję przedsiębiorstwa zawiera art. 551 Kodeksu cywilnego (K.c.). Z treści tego przepisu wynika, że przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej.

 Czynność prawna mająca za przedmiot przedsiębiorstwo obejmuje wszystko, co wchodzi w skład przedsiębiorstwa, chyba że co innego wynika z treści czynności prawnej albo z przepisów szczególnych (art. 552 K.c.).

Z kolei definicję zorganizowanej części przedsiębiorstwa zawierają przepisy podatkowe, tj. art. 4a pkt 4 updop, art. 5a pkt 4 updof i art. 2 pkt 27e ustawy o VAT. Z treści tych przepisów wynika, że należy przez to rozumieć organizacyjnie i finansowo wyodrębniony w istniejącym przedsiębiorstwie zespół składników materialnych i niematerialnych, w tym zobowiązania, przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, który zarazem mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące te zadania.

Ujęcie w księgach rachunkowych skutków podziału instytucji kultury

Instytucje kultury zobowiązane są do prowadzenia ksiąg rachunkowych i sporządzania sprawozdań finansowych zgodnie z zasadami określonymi w ustawie o rachunkowości. Niemniej jednak przepisy ustawy o rachunkowości w rozdziale 4a regulują wyłącznie zasady łączenia się spółek. Zasady te stosuje się odpowiednio – na podstawie art. 44d ustawy o rachunkowości – do nabycia przez jednostkę zorganizowanej części innej jednostki, w tym również w razie podziału spółek. Ustawodawca nie wymienił tutaj instytucji kultury. Oznacza to, że w odniesieniu do podziału instytucji kultury nie jest możliwe zastosowanie rozwiązań określonych przepisami rozdziału 4a ustawy o rachunkowości. Podział instytucji kultury powinien nastąpić w trybie przepisów ustawy o działalności kulturalnej, z dalszym ich uszczegółowieniem w akcie o podziale instytucji kultury. Przepis art. 29 ustawy o działalności kulturalnej stanowi, że wartość majątku instytucji kultury odzwierciedla fundusz instytucji kultury, który odpowiada wartości mienia wydzielonego dla instytucji.

Zwracamy również uwagę na przepis art. 12 ust. 3a ustawy o rachunkowości, który stanowi, że można nie zamykać ksiąg rachunkowych, jeżeli podział jednostki następuje przez wydzielenie. Rozwiązanie to jest analogiczne do stosowanego w przypadku wniesienia przez jednostkę wydzielającą wkładu w postaci zorganizowanej części jednostki lub sprzedaży części jednostki, kiedy to w jednostce wydzielającej nie powstaje obowiązek zamykania ksiąg rachunkowych, chociaż zmienia się struktura jej aktywów i zobowiązań.

Przykład

I. Założenia:

1. W instytucji kultury "X" dokonano podziału poprzez wyodrębnienie zorganizowanej części przedsiębiorstwa i przekazanie jej do innej instytucji kultury "Y".

2. Instytucja "X" skorzystała z możliwości niezamykania ksiąg rachunkowych na dzień poprzedzający dzień podziału.

3. Z aktu o podziale oraz protokołu przekazania (przyjęcia) składników majątkowych wynikało, że na zorganizowaną część wydzielanej instytucji kultury składają się następujące składniki:

a) środki trwałe o wartości początkowej: 400.000 zł i dotychczasowym umorzeniu: 100.000 zł,

b) wartości niematerialne i prawne o wartości początkowej: 20.000 zł i dotychczasowym umorzeniu: 5.000 zł,

c) zapasy (materiały) o wartości: 20.000 zł,

d) należności o wartości: 40.000 zł,

e) środki pieniężne w kwocie: 15.000 zł,

f) zobowiązania o wartości: 50.000 zł,

g) odpowiadająca ww. składnikom część funduszu instytucji kultury: 340.000 zł.

II. Dekretacja w księgach instytucji "X":

III. Księgowania w instytucji "X":

IV. Dekretacja w księgach instytucji "Y":

V. Księgowania w instytucji "Y":