Nasza spółka z o.o. posiada kapitał zapasowy utworzony z zysku z lat poprzednich oraz kapitał rezerwowy utworzony ze zwrotnych dopłat. Obecnie chcemy zmienić zapis umowy w sprawie ujmowania dopłat zwrotnych, tak aby były one ujmowane nie na kapitale rezerwowym, lecz zapasowym. Czy umowa spółki z o.o. może przewidywać, że dopłaty wspólników ujmuje się na kapitale zapasowym?
Przepisy Kodeksu spółek handlowych nie wskazują na jaki kapitał (zapasowy czy rezerwowy) należy odnieść dopłaty od wspólników. |
Możliwość wnoszenia dopłat w spółce z o.o. została szczegółowo unormowana w art. 177-179 K.s.h. W świetle tych przepisów, dopłaty mogą być wniesione do spółki po spełnieniu następujących wymogów:
W sytuacji gdy wspólnik nie uiścił dopłaty w określonym terminie, jest on obowiązany do zapłaty odsetek ustawowych za opóźnienie. Spółka może również żądać naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki. Przy tym umowa spółki może stanowić inaczej.
Dopłaty mogą mieć charakter zwrotny i bezzwrotny. Stosowne postanowienie w tej kwestii może być zawarte w umowie spółki. Art. 178 § 1 K.s.h. przewiduje bowiem, że jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, do dopłat stosuje się przepisy art. 178 § 2 oraz art. 179 K.s.h. Z tego ostatniego zaś wynika m.in., że dopłaty mogą być zwracane wspólnikom, jeżeli nie są wymagane na pokrycie straty wykazanej w sprawozdaniu finansowym. Jeśli umowa spółki nie wyłącza zwrotu dopłat (tj. nie modyfikuje zasady wynikającej z art. 179 K.s.h.), wówczas o zwrocie decydują wspólnicy zgodnie z art. 228 pkt 5 K.s.h. W praktyce oznacza to, że dopóki taka uchwała nie zostanie powzięta, to dopłaty nie podlegają zwrotowi. Uchwała taka wymaga bezwzględnej większości głosów, o ile umowa spółki nie stanowi inaczej.
Zakwalifikowanie dopłat do odpowiedniego rodzaju kapitału własnego określa ustawa o rachunkowości w art. 36 ust. 2e. Przepis ten wskazuje, że równowartość dopłat ujmuje się w pasywach bilansu w pozycji "Kapitał rezerwowy z dopłat wspólników". |
Jak wynika z treści art. 36 ust. 2e ustawy o rachunkowości, w razie powzięcia uchwały wspólników spółki z o.o. określającej termin i wysokość dopłat, równowartość dopłat ujmuje się w odrębnej pozycji pasywów bilansu (kapitał rezerwowy z dopłat wspólników) i wykazuje się jako składnik kapitału własnego dopóty, dopóki ten nie zostanie użyty w sposób uzasadniający jego odpisanie. Uchwalone, lecz niewniesione dopłaty wykazuje się w dodatkowej pozycji kapitałów własnych "Należne dopłaty na poczet kapitału rezerwowego (wielkość ujemna)".
Ewidencja księgowa wniesionych dopłat przez wspólników do spółki z o.o.
|
Zasadą prawa cywilnego jest, że strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego (zob. art. 3531 K.c.). Regulacja ta na podstawie art. 2 K.s.h. ma zastosowanie do umowy spółki. Nie może ona zatem sprzeciwiać się ustawie. Gdy norma (regulacja) ustawowa ma charakter bezwzględnie wiążący, wówczas strony stosunku prawnego nie mają kompetencji do swobodnego kształtowania jego treści.
Także z art. 36 ustawy o rachunkowości wynika, że kapitały (fundusze) własne ujmuje się w księgach rachunkowych z podziałem na ich rodzaje i według zasad określonych przepisami prawa, postanowieniami statutu lub umowy o utworzeniu jednostki. W przypadku spółki z o.o. będzie to umowa spółki. Warto wskazać, że przepisy tworzące prawo bilansowe można podzielić na bezwzględnie obowiązujące i względnie obowiązujące. Do bezwzględnie obowiązujących zaliczyć należy m.in. regulacje wskazujące obowiązujące terminy sporządzania sprawozdań finansowych, dokonywania zapisów w księgach rachunkowych, dotyczące tworzenia lub zaniechania tworzenia, określonych pozycji w bilansie. Przestrzeganie tych przepisów jest niezbędne do prawidłowego prowadzenia rachunkowości, która ma dostarczyć rzetelnego i jasnego obrazu sytuacji majątkowej i finansowej podmiotu gospodarczego. Kierownik jednostki oraz członkowie rady nadzorczej lub innego organu nadzorującego jednostki są zobowiązani do zapewnienia, aby sprawozdanie finansowe, skonsolidowane sprawozdanie finansowe, sprawozdanie z działalności oraz sprawozdanie z działalności grupy kapitałowej spełniały wymagania przewidziane w ustawie (por. art. 4a ust. 1 ustawy o rachunkowości).
Do przepisów względnie obowiązujących należy zaliczyć przepisy zezwalające na wybór określonych sposobów postępowania przy prowadzeniu rachunkowości. Przepisy te stanowią ramy prawne do prowadzenia przyjętej przez jednostkę polityki bilansowej. Są to np. przepisy zezwalające na wykazanie lub niewykazanie określonych pozycji w bilansie, wybór metody amortyzacji środków trwałych, wyceny zapasów, zezwalające jednostce mikro czy małej na podjęcie decyzji w kwestii rezygnacji ze sporządzania sprawozdania z działalności itp.
Ustawa o rachunkowości w art. 36 ust. 2e nie pozostawia wyboru spółkom z o.o. co do tego, na którym kapitale będą ujmowane dopłaty wspólników. Stanowi wprost, że ujmuje się je w odrębnej pozycji pasywów bilansu (kapitał rezerwowy z dopłat wspólników). Brak jest także regulacji, która zwalniałaby spółkę ze stosowania art. 36 ust. 2e ustawy o rachunkowości. Notariusz powinien zatem odmówić dokonania czynności związanej z wprowadzeniem do umowy spółki postanowienia dotyczącego tego, że dopłaty wspólników uregulowane w art. 177-179 K.s.h. ujmowane będą na kapitale zapasowym. Postanowienie takie byłoby sprzeczne z art. 36 ust. 2e ustawy o rachunkowości. |
Co istotne, nawet gdyby wspólnicy podjęli uchwałę w sprawie takiej zmiany umowy spółki i została ona zaprotokołowana przez notariusza, to uchwała ta może być zaskarżona powództwem o stwierdzenie nieważności uchwały wspólników sprzecznej z ustawą. Prawo do wniesienia powództwa wygasa z upływem sześciu miesięcy od dnia otrzymania wiadomości o uchwale, jednakże nie później niż z upływem trzech lat od dnia powzięcia uchwały. Przy tym nawet upływ tych terminów nie wyłącza możliwości podniesienia zarzutu nieważności uchwały (por. art. 252 K.s.h.).
|