Pracownik przez kilka lat posiadał umiarkowany stopień niepełnosprawności. Od 16 grudnia 2016 r. obniżono mu ten stopień do lekkiego. W maju br. pracownik przedstawił kolejne orzeczenie, w którym przywrócono mu stopień umiarkowany. Czy pracownik musi ponownie przepracować rok od wydania tego orzeczenia, żeby uzyskać prawo do urlopu dodatkowego? Jeżeli nie, to czy wymiar tego urlopu za 2018 r. należy ustalić w proporcji do okresu przypadającego po przyznaniu umiarkowanego stopnia niepełnosprawności?
Pracownik niepełnosprawny w stopniu znacznym lub umiarkowanym ma prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego w wymiarze 10 dni, chyba że jest uprawniony do urlopu wypoczynkowego w wymiarze powyżej 26 dni roboczych lub do innego urlopu dodatkowego w wymiarze co najmniej 10 dni. Powyższe zasady wynikają z art. 19 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2018 r. poz. 511 ze zm.), dalej: ustawy o rehabilitacji. Przewiduje on, iż w celu uzyskania prawa do pierwszego urlopu dodatkowego trzeba przepracować rok po dniu zaliczenia do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności. Przez dzień zaliczenia do stopnia niepełnosprawności, od którego liczy się rok pracy wymagany dla nabycia prawa do dodatkowego urlopu, przyjmuje się dzień posiedzenia zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności.
Nabycie prawa do pierwszego urlopu dodatkowego następuje z dołu, z dniem następnym po przepracowaniu roku, niezależnie od tego, kiedy nastąpiło przedstawienie pracodawcy orzeczenia o niepełnosprawności. Prawo do kolejnych urlopów ww. pracownik nabywa w każdym następnym roku kalendarzowym w dniu 1 stycznia, ewentualnie w pierwszym dniu zatrudnienia, gdy przypadnie on po 1 stycznia danego roku.
W praktyce mogą wystąpić sytuacje, w których pracownik traci na pewien czas stopień niepełnosprawności uprawniający go do urlopu dodatkowego, a następnie ponownie go uzyskuje. Z takim przypadkiem mamy do czynienia w rozpatrywanej sprawie. Pojawić się może wówczas pytanie, czy pracownik musi ponownie spełnić wymóg przepracowania jednego roku liczonego od dnia następnego po dniu zaliczenia go do umiarkowanego lub znacznego stopnia niepełnosprawności. Zdaniem Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, nie jest to konieczne. Resort pracy w piśmie z 21 grudnia 2016 r., będącym odpowiedzią na zapytanie naszego Wydawnictwa uznał, że pracownik "(...) nie musi ponownie przepracowywać roku, a prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego będzie mu ponownie przysługiwało, zgodnie z art. 20c ustawy o rehabilitacji (...), odpowiednio od momentu zaliczenia do stanu zatrudnienia na podstawie art. 2a ww. ustawy (o rehabilitacji - przyp. red.)."
Należy zaznaczyć, że "(...) Jeżeli osoba zaliczona do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności utraci status osoby niepełnosprawnej lub też zostanie zaliczona do lekkiego stopnia niepełnosprawności, nie traci prawa do urlopów, do których nabyła prawo przed utratą tego statusu lub zmianą stopnia niepełnosprawności na lekki (zarówno zaległych, jak i bieżących). W takim przypadku brak jest podstaw do zastosowania zasady urlopu w wymiarze proporcjonalnym. Utrata bądź zmiana stopnia niepełnosprawności powoduje utratę prawa do kolejnego, dodatkowego urlopu wypoczynkowego. (...)" Tak uznał resort pracy w stanowisku, które można znaleźć na stronie internetowej www.mpips.gov.pl (w zakładce "Osoby niepełnosprawne").
| Przykład 1
Pracownik niepełnosprawny uprawniony do kolejnego urlopu dodatkowego utracił umiarkowany stopień niepełnosprawności w dniu 16 maja 2016 r. (z uwagi na upływ okresu obowiązywania orzeczenia przyznającego mu ten stopień). Na mocy kolejnego orzeczenia pracownikowi przyznano, od 17 maja 2016 r., lekki stopień niepełnosprawności, co nie uprawniało go już do urlopu dodatkowego. Niezależnie od tego nabył on jednak - w dniu 1 stycznia 2016 r. - prawo do urlopu dodatkowego w pełnym wymiarze 10 dni za 2016 r. Nie nabył natomiast prawa do wspomnianego urlopu za 2017 r. |
| Przykład 2
Przyjmujemy stan faktyczny przedstawiony w przykładzie nr 1, z tym uzupełnieniem, że pracownik w czerwcu br. przedstawił pracodawcy orzeczenie ponownie przyznające mu umiarkowany stopień niepełnosprawności. W związku z tym, bez konieczności przepracowania roku od dnia następnego po dniu zaliczenia go ponownie do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, nabył on prawo do urlopu dodatkowego za 2018 r. |
W razie uzyskania w trakcie roku kalendarzowego prawa do kolejnego urlopu dodatkowego - z uwagi na wydanie orzeczenia ponownie przyznającego pracownikowi umiarkowany lub znaczny stopień niepełnosprawności - pojawia się kwestia ustalenia wymiaru tego urlopu, tj. czy należy w tym przypadku stosować zasadę proporcjonalności. Zdaniem resortu pracy nie ma do tego podstaw. Jak uznało Ministerstwo w piśmie z 17 maja 2018 r., wydanym na zapytanie naszego Wydawnictwa: "(...) Przepisy ustawy o rehabilitacji (...) ani Kodeksu pracy nie przewidują normy, która nakazywałaby proporcjonalne skrócenie ww. urlopu (z tytułu niepełnosprawności - przyp. red.) ze względu na wygaśnięcie ważności orzeczenia o stopniu niepełnosprawności w trakcie roku kalendarzowego, a następnie uzyskanie przez pracownika niepełnosprawnego nowego orzeczenia, uprawniającego do przedmiotowego urlopu."
| ||||||||||||
|
||||||||||||
