Facebook

Jak szukać?»

Uwaga: Do 2 kwietnia 2024 r. część płatników składek przekazuje do ZUS zgłoszenia o pracy "szczególnej" ZUS ZSWA za 2023 r. Do 31 marca 2024 r. należy sporządzić i podpisać sprawozdanie finansowe za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US zeznań: CIT-8 i CIT-8AB za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US deklaracji: CIT-8E i CIT-8FR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: IFT-2R, CIT-RB i CIT-CSR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: CIT-8ST, CIT-N1, CIT-N2, PIT-N1 i PIT-N2 według stanu na 31 grudnia 2023 r.
Aktualnie jesteś: Gofin.pl (strona główna)  »  Prawo pracy  »  Czas pracy i urlopy  »   Kodeksowe i odrębne dyżury pracownicze
POLECAMY
A A A  drukuj artykuł

Kodeksowe i odrębne dyżury pracownicze

Gazeta Podatkowa nr 47 (1818) z dnia 14.06.2021
Agata Barczewska

Dyżur można określić jako czas, w którym pracownik, mimo zakończenia swojej dniówki roboczej, pozostaje w dyspozycji pracodawcy, oczekując na ewentualne polecenie podjęcia pracy. Dyżury generalnie nie są zaliczane do czasu pracy, od tej zasady istnieją jednak wyjątki. Dotyczą one przypadku podjęcia pracy na dyżurze lub odbywania go na zasadach wynikających z przepisów odrębnych.

Dyżury domowe i w zakładzie pracy

Dyżury pracownicze można podzielić na pełnione w zakładzie pracy i w miejscu zamieszkania pracownika, tzw. domowe (art. 1515 K.p.). W przypadku dyżuru pełnionego w domu pracownikowi zasadniczo nie przysługuje żadna rekompensata za jego odbycie, chyba że pracodawca ustali korzystniejsze zasady w tym zakresie. Natomiast za dyżur pełniony w zakładzie pracy lub w innym, niebędącym domem pracownika miejscu, przysługuje:

  • czas wolny w wymiarze odpowiadającym długości dyżuru, a w razie niemożności udzielenia czasu wolnego,
  • wynagrodzenie wynikające z osobistego zaszeregowania pracownika określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeśli takiego składnika nie wyodrębniono - 60% wynagrodzenia.

Niektóre grupy pracowników są wyłączone z prawa do powyższej rekompensaty. Dyżury bez żadnej gratyfikacji pełnią, bez względu na miejsce ich odbywania, pracownicy należący do tzw. kadry zarządzającej, wskazanej w art. 128 § 2 pkt 2 K.p.

Jak już wspomniano, dyżur w domu, w czasie którego nie była świadczona praca, nie jest zaliczany do czasu pracy. Jeżeli jednak w trakcie takiego dyżuru pracownik podejmie pracę, wówczas czas jej efektywnego pełnienia podlega wliczeniu do czasu pracy. Za pracę tę przysługuje w pierwszej kolejności normalne wynagrodzenie i, w zależności od sytuacji, rekompensata za nadgodziny.


Dyżur nie może naruszać odpoczynku dobowego i tygodniowego, z wyjątkiem dyżurów kadry zarządzającej, medycznych i zarządzonych w trybie specustawy w sprawie COVID-19.

Dla kierowców, medyków i z powodu COVID

Grupa zawodowych kierowców posiada swój własny, obok kodeksowego, rodzaj dyżuru, tzw. dyżur w załodze. Polega on na pozostawaniu kierowcy, jako członka załogi pojazdu, w gotowości do przejęcia jego prowadzenia (art. 9 ust. 3 ustawy o czasie pracy kierowców - Dz. U. z 2019 r. poz. 1412 ze zm.). Czas oczekiwania na zmianę traktowany jest jako dyżur niezaliczany do czasu pracy kierowcy (art. 7 ustawy o czasie pracy kierowców), chyba że w jego trakcie wykonywał on pracę. Dyżur w pojeździe pozostaje jednak okresem płatnym, kierowcy przysługuje bowiem za niego wynagrodzenie w wysokości określonej w przepisach zakładowych, jednak nie mniej niż 50% wynagrodzenia wynikającego z osobistego zaszeregowania pracownika. Czas dyżuru nie może być wliczany do przysługującego kierowcy nieprzerwanego odpoczynku dobowego.

Pracownicy medyczni, w tym lekarze, to kolejna grupa zawodowa, dla której dyżury są stałym elementem grafiku pracy. Zgodnie z art. 95 ust. 1 ustawy o działalności leczniczej (Dz. U. z 2021 r. poz. 711), do pełnienia dyżuru medycznego może być zobowiązany pracownik podmiotu leczniczego, który posiada wyższe wykształcenie i wykonuje zawód medyczny. Dyżur medyczny podlega w całości wliczeniu do czasu pracy, przy czym może on być planowany w zakresie przekraczającym normy czasu pracy obowiązujące pracowników medycznych.

Za czas dyżuru pracownicy medyczni nabywają prawo do wynagrodzenia jak za nadgodziny. Jeśli lekarz bądź inny pracownik medyczny nie wypracował pełnego wymiaru czasu pracy, pełniąc jednocześnie dyżury medyczne, godziny dyżuru uzupełniają niedopracowany wymiar czasu pracy (por. uchwała Sądu Najwyższego w składzie 7 sędziów z dnia 6 listopada 2014 r., sygn. akt I PZP 2/14).

W okresie epidemii COVID-19 do dotychczasowych regulacji dotyczących dyżurów dołączyły przepisy ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19... (Dz. U. z 2020 r. poz. 1842 ze zm.), zwanej specustawą w sprawie COVID-19. W art. 15x przewiduje ona specjalne uprawnienia dla pracodawców prowadzących działalność w sferze należącej do infrastruktury krytycznej. W przypadku ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego albo epidemii mogą oni zobowiązać pracownika do odbywania dyżuru w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę. Czas dyżuru zarządzonego w trybie art. 15x specustawy w sprawie COVID-19 może naruszać odpoczynek dobowy lub tygodniowy pracownika.

Nie wszyscy mogą pracować na dyżurze

Przy rozliczaniu dyżurów pracowniczych przewidzianych w Kodeksie pracy zaliczeniu do czasu pracy podlega jedynie czas efektywnie świadczonej pracy w trakcie dyżuru. Jeżeli spowoduje ona przekroczenie normy dobowej lub przedłużonego wymiaru dobowego (co na ogół ma miejsce), rozlicza się tę pracę jako nadgodziny. Nie każdy jednak ma możliwość wykonywania pracy nadliczbowej na dyżurze (patrz ramka). Pracownicy, których obejmuje zakaz pracy w nadgodzinach, nie mogą - chyba że przepis dopuszcza wyrażenie przez nich zgody - podjąć na dyżurze takiej pracy, która kwalifikowałaby się jako nadliczbowa. W praktyce mogą więc pracować na dyżurze tylko wtedy, gdy nie wypracowali w danej dobie pracowniczej pełnej dniówki.

Normy na dyżurze nie może przekroczyć:

- pracownica w ciąży (art. 148178 § 1 K.p.),
- pracownik ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności - chyba że jest zatrudniony przy pilnowaniu lub zakaz pracy w nadgodzinach zostanie uchylony przez lekarza na podstawie art. 16 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2021 r. poz. 573),
- pracownik opiekujący się dzieckiem do lat 4 - chyba że wyrazi zgodę na pracę w nadgodzinach (art. 148 i 178 § 2 K.p.),
- pracownik zatrudniony na stanowiskach pracy, na których występują przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń lub natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia (art. 148 K.p.).

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1320)

Czas pracy i urlopy - czytaj także:

 
Przydatne linki
 
Sklep internetowy - sklep.gofin.pl
 
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o., ul. Owocowa 8, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 95 720 85 40, faks 95 720 85 60
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN
Szanowny Użytkowniku !
Prosimy o zapoznanie się z poniższymi informacjami oraz wyrażenie dobrowolnej zgody poprzez kliknięcie przycisku "Zgadzam się".
Pamiętaj, że zawsze możesz wycofać zgodę.

Serwis internetowy, z którego Pani/Pan korzysta używa plików cookies w celu:

  • niezbędnego zapewnienia prawidłowego działania Serwisów (utrzymania sesji),
  • realizacji funkcjonalności ułatwiających obsługę Serwisu,
  • analizy statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
  • zbierania i przetwarzania danych osobowych w celu wyświetlenia reklam produktów własnych i klientów reklamowych.
Pliki cookies

Są to pliki instalowane w urządzeniach końcowych osób korzystających z Serwisu, w celu administrowania Serwisem, dostosowania treści Serwisu do preferencji użytkownika, utrzymania sesji użytkownika oraz dla celów statystycznych i targetowania reklamy (dostosowania treści reklamy do indywidualnych potrzeb użytkownika). Informujemy, że istnieje możliwość określenia przez użytkownika Serwisu warunków przechowywania lub uzyskiwania dostępu do informacji zawartych w plikach cookies za pomocą ustawień przeglądarki lub konfiguracji usługi. Szczegółowe informacje na ten temat dostępne są u producenta przeglądarki, u dostawcy usługi dostępu do internetu oraz w Polityce prywatności i plików cookies.

Administratorzy

Administratorem Pana/Pani danych osobowych w związku z korzystaniem z Serwisu internetowego i jego usług jest Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o. Administratorem danych osobowych w plikach cookies w związku z wyświetleniem analizy statystyk i wyświetlaniem spersonalizowanych reklam są partnerzy Wydawnictwa Podatkowego GOFIN sp. z o.o., Google Inc, Facebook Inc.

Jakie ma Pani/Pan prawa w stosunku do swoich danych osobowych?

Wobec swoich danych mają Pan/Pani prawo do żądania dostępu do swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych, prawo do cofnięcia zgody.

Podstawy prawne przetwarzania Pani/Pana danych osobowych
  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z wykonaniem umowy.

    Umowa w naszym przypadku oznacza akceptację regulaminu naszych usług. Jeśli zatem akceptuje Pani/Pan umowę na realizację danej usługi, to możemy przetwarzać Pani/Pana dane w zakresie niezbędnym do realizacji tej umowy.

  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z prawnie uzasadnionym interesem administratora.

    Dotyczy sytuacji, gdy przetwarzanie danych jest uzasadnione z uwagi na usprawiedliwione potrzeby administratora, tj. dokonanie pomiarów statystycznych, ulepszania naszych usług, jak również prowadzenie marketingu i promocji własnych usług administratora.

  • Dobrowolna zgoda.

    Aby móc realizować cele:
    - zapamiętania Pani/Pana decyzji w Serwisach w zakresie korzystania z dostępnych opcjonalnie funkcjonalności,
    - analiz statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
    - wyświetlania spersonalizowanych reklam produktów własnych i klientów reklamowych w związku z odwiedzaniem niniejszego Serwisu internetowego partnerzy Wydawnictwa Podatkowego Gofin sp. z o.o. muszą mieć możliwość przetwarzania Pani/Pana danych.

Potrzebna jest Nam Pani/Pana dobrowolna zgoda na zapisy w plikach cookies w celach realizacji powyższych celów.
W związku z powyższymi wyjaśnieniami prosimy o wyrażenie dobrowolnej zgody na zapisywanie informacji w plikach cookies przez kliknięcie przycisku „Zgadzam się” lub „Nie teraz” w przypadku braku zgody. Istnieje możliwość skorzystania z „ustawień zaawansowanych” plików cookies w celu określenia indywidualnych zgód na zapis wybranych plików cookies realizujących wybrane cele.