Facebook

Jak szukać?»

Uwaga: Do 2 kwietnia 2024 r. część płatników składek przekazuje do ZUS zgłoszenia o pracy "szczególnej" ZUS ZSWA za 2023 r. Do 31 marca 2024 r. należy sporządzić i podpisać sprawozdanie finansowe za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US zeznań: CIT-8 i CIT-8AB za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US deklaracji: CIT-8E i CIT-8FR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: IFT-2R, CIT-RB i CIT-CSR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: CIT-8ST, CIT-N1, CIT-N2, PIT-N1 i PIT-N2 według stanu na 31 grudnia 2023 r.
Aktualnie jesteś: Gofin.pl (strona główna)  »  Prawo pracy  »  Umowy i płace  »   Zatrudnienie na etacie bez wynagrodzenia
POLECAMY
A A A  drukuj artykuł

Zatrudnienie na etacie bez wynagrodzenia

Gazeta Podatkowa nr 35 (1492) z dnia 30.04.2018
Agata Barczewska

Odpłatność jest jedną z najważniejszych cech stosunku pracy. Praca w jego ramach nie może być wykonywana bezpłatnie, a pracownik nie może zrzec się prawa do wynagrodzenia. Generalnie przysługuje ono jednak za pracę wykonaną, niektóre okresy pozostawania w zatrudnieniu nie pokrywają się więc z okresami płatnej pracy etatowej.

Etat i płaca w zawieszeniu

Jednym z klasycznych przykładów pozostawania w zatrudnieniu bez prawa do wynagrodzenia jest korzystanie przez pracownika z urlopu bezpłatnego. Istotą urlopu bezpłatnego jest zawieszenie na określony czas realizacji zawartej między stronami umowy o pracę. Skutkiem udzielenia urlopu bezpłatnego jest:

  • po stronie pracownika - brak obowiązku świadczenia pracy oraz zmniejszenie wymiaru urlopu wypoczynkowego po powrocie z urlopu bezpłatnego (w wymiarze co najmniej 1 miesiąca) w tym samym roku kalendarzowym,
     
  • po stronie pracodawcy - brak obowiązku wypłacania wynagrodzenia.

Udzielenie pracownikowi omawianego urlopu nie powoduje jednak rozwiązania istniejącego stosunku pracy. Po zakończeniu urlopu bezpłatnego pracownik jest obowiązany do stawienia się do pracy.

Podstawą prawną udzielenia urlopu bezpłatnego jest m.in. art. 174 K.p. Okresu "zwykłego" urlopu bezpłatnego, o którym mowa w art. 174 K.p., nie wlicza się do stażu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Trzeba w tym miejscu zasygnalizować, że oprócz typowego urlopu bezpłatnego, prawo pracy przewiduje w niektórych przypadkach urlopy bezpłatne uwzględniane w stażu pracy. Zawsze są to jednak urlopy bez prawa do wynagrodzenia.

Wychowawczy z możliwością pracy

Urlop wychowawczy jest rodzajem zwolnienia od pracy udzielanego na wniosek zainteresowanego pracownika, w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Aby skorzystać z urlopu wychowawczego, pracownik musi legitymować się co najmniej 6-miesięcznym okresem zatrudnienia, do którego zalicza się wszystkie okresy pracy (w różnych zakładach) i tzw. okresy zaliczalne.

W czasie urlopu wychowawczego pracownik nie zachowuje prawa do wynagrodzenia. Nie wyklucza to jednak możliwości zarobkowania - u innego pracodawcy bądź u tego pracodawcy, który udzielił urlopu wychowawczego. Przy czym podjęcie pracy w trakcie urlopu wychowawczego nie może uniemożliwić sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem (art. 186 K.p.). Korzystanie z urlopu wychowawczego może uprawniać pracownika do określonych świadczeń rodzinnych, ale w macierzystym zakładzie pracy jest to okres zatrudnienia bez prawa do wynagrodzenia, chyba że pracownik podjął na urlopie dodatkową pracę.

Zawiniony przestój

Przyjęty w danym zakładzie proces wykonywania pracy może być zakłócony przez różnego rodzaju zdarzenia (przeszkody), uniemożliwiające pracownikowi wykonywanie zadań służbowych.

Przeszkody te mogą spowodować przestój w pracy, który występuje wówczas, gdy pracownik, pozostając w gotowości do wykonywania pracy, nie świadczy jej z różnych przyczyn leżących po stronie pracodawcy i przez niego niezaplanowanych (art. 81 K.p.).

Za czas przestoju pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia (tzw. przestojowego), chyba że przestój został przez niego zawiniony. Za przestój zawiniony rozumie się przerwę w pracy spowodowaną umyślnym działaniem pracownika (np. celowym uszkodzeniem urządzenia) lub jego niedbalstwem w wykonywaniu obowiązków. Bez względu na to, kto spowodował wystąpienie przestoju, pracodawca może na czas jego trwania powierzyć pracownikowi inną odpowiednią pracę. W przypadku gdy winę za przestój ponosi pracownik, przysługuje mu wyłącznie wynagrodzenie przewidziane za pracę wykonaną, nawet jeżeli jest ono niższe od wynagrodzenia przestojowego.

Niepłatne zwolnienia z rekompensatą

Pracodawca jest zobowiązany zwolnić pracownika od pracy w razie zaistnienia okoliczności przewidzianych przez prawo pracy, m.in. przez rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (Dz. U. z 2014 r. poz. 1632), zwane dalej rozporządzeniem o zwolnieniach. Akt ten przewiduje różnego rodzaju zwolnienia od pracy, określa też, które z nich pozostają bez prawa do wynagrodzenia (patrz tabela). W zamian utraconego wynagrodzenia pracownikowi przysługuje prawo do rekompensaty od właściwego organu.

Należy nadmienić, że pracodawca w przepisach zakładowych lub w umowie o pracę może wprowadzić korzystniejsze zasady wykorzystywania niepłatnych (ustawowo) zwolnień od pracy, przyznając np. prawo do wynagrodzenia za czas danego zwolnienia. Takie rozwiązanie - jako korzystniejsze dla pracownika - jest dopuszczalne na gruncie prawa pracy, choć trzeba zauważyć, że przyznanie prawa do wynagrodzenia może wykluczyć prawo do dochodzenia rekompensaty.

Zwolnienia bez prawa do wynagrodzenia w związku z wezwaniem przez organ
Cel wezwania Okres Podstawa prawna
Stawiennictwo na wezwanie organu administracji rządowej lub samorządu terytorialnego, sądu, prokuratury, policji albo organu prowadzącego postępowanie w sprawach o wykroczenia na czas niezbędny do stawienia się § 6 rozporządzenia o zwolnieniach
Stawiennictwo na wezwanie organu właściwego w zakresie powszechnego obowiązku obrony na czas niezbędny w celu załatwienia sprawy będącej przedmiotem wezwania § 5 rozporządzenia o zwolnieniach
Wykonywanie czynności biegłego w postępowaniu administracyjnym, karnym przygotowawczym, sądowym lub przed kolegium ds. wykroczeń łącznie nie więcej niż 6 dni w ciągu roku kalendarzowego § 7 rozporządzenia o zwolnieniach
Uczestnictwo członka Ochotniczej Straży Pożarnej w działaniach ratowniczych na czas niezbędny § 11 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia o zwolnieniach
Stawiennictwo na wezwanie Najwyższej Izby Kontroli (gdy pracownik jest wzywany w charakterze świadka lub specjalisty) na czas niezbędny § 10 rozporządzenia o zwolnieniach

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2018 r. poz. 108 ze zm.)

Więcej na ten temat w zasobach płatnych:

Umowy i płace - czytaj także:

 
Przydatne linki
 
Sklep internetowy - sklep.gofin.pl
 
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o., ul. Owocowa 8, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 95 720 85 40, faks 95 720 85 60
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN
Szanowny Użytkowniku !
Prosimy o zapoznanie się z poniższymi informacjami oraz wyrażenie dobrowolnej zgody poprzez kliknięcie przycisku "Zgadzam się".
Pamiętaj, że zawsze możesz wycofać zgodę.

Serwis internetowy, z którego Pani/Pan korzysta używa plików cookies w celu:

  • niezbędnego zapewnienia prawidłowego działania Serwisów (utrzymania sesji),
  • realizacji funkcjonalności ułatwiających obsługę Serwisu,
  • analizy statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
  • zbierania i przetwarzania danych osobowych w celu wyświetlenia reklam produktów własnych i klientów reklamowych.
Pliki cookies

Są to pliki instalowane w urządzeniach końcowych osób korzystających z Serwisu, w celu administrowania Serwisem, dostosowania treści Serwisu do preferencji użytkownika, utrzymania sesji użytkownika oraz dla celów statystycznych i targetowania reklamy (dostosowania treści reklamy do indywidualnych potrzeb użytkownika). Informujemy, że istnieje możliwość określenia przez użytkownika Serwisu warunków przechowywania lub uzyskiwania dostępu do informacji zawartych w plikach cookies za pomocą ustawień przeglądarki lub konfiguracji usługi. Szczegółowe informacje na ten temat dostępne są u producenta przeglądarki, u dostawcy usługi dostępu do internetu oraz w Polityce prywatności i plików cookies.

Administratorzy

Administratorem Pana/Pani danych osobowych w związku z korzystaniem z Serwisu internetowego i jego usług jest Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o. Administratorem danych osobowych w plikach cookies w związku z wyświetleniem analizy statystyk i wyświetlaniem spersonalizowanych reklam są partnerzy Wydawnictwa Podatkowego GOFIN sp. z o.o., Google Inc, Facebook Inc.

Jakie ma Pani/Pan prawa w stosunku do swoich danych osobowych?

Wobec swoich danych mają Pan/Pani prawo do żądania dostępu do swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych, prawo do cofnięcia zgody.

Podstawy prawne przetwarzania Pani/Pana danych osobowych
  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z wykonaniem umowy.

    Umowa w naszym przypadku oznacza akceptację regulaminu naszych usług. Jeśli zatem akceptuje Pani/Pan umowę na realizację danej usługi, to możemy przetwarzać Pani/Pana dane w zakresie niezbędnym do realizacji tej umowy.

  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z prawnie uzasadnionym interesem administratora.

    Dotyczy sytuacji, gdy przetwarzanie danych jest uzasadnione z uwagi na usprawiedliwione potrzeby administratora, tj. dokonanie pomiarów statystycznych, ulepszania naszych usług, jak również prowadzenie marketingu i promocji własnych usług administratora.

  • Dobrowolna zgoda.

    Aby móc realizować cele:
    - zapamiętania Pani/Pana decyzji w Serwisach w zakresie korzystania z dostępnych opcjonalnie funkcjonalności,
    - analiz statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
    - wyświetlania spersonalizowanych reklam produktów własnych i klientów reklamowych w związku z odwiedzaniem niniejszego Serwisu internetowego partnerzy Wydawnictwa Podatkowego Gofin sp. z o.o. muszą mieć możliwość przetwarzania Pani/Pana danych.

Potrzebna jest Nam Pani/Pana dobrowolna zgoda na zapisy w plikach cookies w celach realizacji powyższych celów.
W związku z powyższymi wyjaśnieniami prosimy o wyrażenie dobrowolnej zgody na zapisywanie informacji w plikach cookies przez kliknięcie przycisku „Zgadzam się” lub „Nie teraz” w przypadku braku zgody. Istnieje możliwość skorzystania z „ustawień zaawansowanych” plików cookies w celu określenia indywidualnych zgód na zapis wybranych plików cookies realizujących wybrane cele.