Czy korzystanie z obniżonego wymiaru czasu pracy wpływa na wymiar urlopu wychowawczego?

Pracownica przebywała na urlopie wychowawczym w wymiarze 24 m-cy (ojciec dziecka nie korzystał z tego urlopu). Obecnie złożyła wniosek o obniżenie wymiaru czasu pracy do 1/2 etatu. Czy jej wniosek jest dla pracodawcy wiążący oraz czy korzystanie z uprawnienia obniża odpowiednio wymiar urlopu wychowawczego?

Stosownie do art. 186⁷ § 1 K.p., pracownik uprawniony do urlopu wychowawczego może złożyć pracodawcy pisemny wniosek o obniżenie jego wymiaru czasu pracy do wymiaru nie niższego niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy w okresie, w którym mógłby korzystać z takiego urlopu. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika.

Brzmienie przepisu prowadzi do wniosku, że pracownica z pytania może skorzystać z obniżenia wymiaru już tylko przez część puli urlopowej przysługującej jednemu rodzicowi, tj. 11 miesięcy (35 m-cy - 24 m-ce), zakładając, że dziecko nie przekroczyło jeszcze wieku granicznego. Urlop wychowawczy może być bowiem udzielony na okres nie dłuższy niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6. rok życia (art. 186 § 2 K.p.).

W literaturze przedmiotu obecny jest pogląd, iż skorzystanie z obniżenia wymiaru czasu pracy pomniejsza dotąd niewykorzystany wymiar urlopu wychowawczego. Sformułowanie użyte w przepisie powołanym na wstępie - "w okresie, w którym mógłby korzystać" można bowiem rozumieć w taki sposób, iż skutkiem skorzystania z prawa do obniżenia wymiaru jest utrata tej części urlopu, która została alternatywnie "wykorzystana" na pracę w niższym wymiarze. Jednak odmienny pogląd wyraził resort pracy 29 października 2014 r. w odpowiedzi na pytanie naszego Wydawnictwa. 

Czytamy w niej, że: "(...) prawo do obniżenia wymiaru czasu pracy na podstawie art. 186⁷ K.p. jest odrębnym i niezależnym uprawnieniem wobec urlopu wychowawczego aczkolwiek z tym urlopem funkcjonalnie powiązanym z tego względu, że przysługującym pracownikowi uprawnionemu do urlopu wychowawczego. Tym samym okres pracy w obniżonym wymiarze czasu pracy przez pracownika uprawnionego do urlopu wychowawczego nie wpływa na wymiar urlopu wychowawczego. Natomiast z prawa do pracy w obniżonym wymiarze czasu pracy na podstawie art. 186⁷ K.p. pracownik będzie korzystał przez okres, w którym będzie spełniał ustawowe warunki uprawniające go do urlopu wychowawczego.".

Z tego stanowiska wynika, że pracownica może skorzystać z obniżenia wymiaru w dłuższym okresie, a nawet przez cały czas do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6. rok życia. Dopiero wówczas straci prawo do pozostałego urlopu wychowawczego. Innymi słowy te dwa uprawnienia są niezależne. Jest to pogląd korzystny dla pracownika, a zatem jego zastosowanie nie skutkuje zagrożeniami po stronie pracodawcy, choć ogranicza jego kompetencje dyspozycyjno-organizacyjne. Skutek towarzyszący obniżeniu wymiaru czasu pracy - ochrona stosunku pracy - jest jednak jednoznacznie ograniczony czasowo.

Zwracamy uwagę! Pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie od dnia złożenia przez pracownika uprawnionego do urlopu wychowawczego wniosku o obniżenie wymiaru czasu pracy do dnia powrotu do nieobniżonego wymiaru czasu pracy, nie dłużej jednak niż przez łączny okres 12 miesięcy (art. 186⁸ § 1 pkt 2 K.p.). Rozwiązanie przez pracodawcę umowy jest przy tym dopuszczalne w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, a także gdy zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika.

Pracownica zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy wychowuje dziecko urodzone w grudniu 2014 r. Dotychczas wykorzystała 24 miesiące urlopu wychowawczego, a obecnie wystąpiła o obniżenie wymiaru czasu pracy do 1/2 etatu na okres 11 miesięcy. O ile ojciec (opiekun) dziecka nie korzystał z urlopu wychowawczego, pracodawca jest związany jej wnioskiem. Przez cały okres pracownica będzie chroniona.

Ze stanowiska resortu pracy wynika, że po tym czasie będzie ona mogła jeszcze wystąpić o niewykorzystaną część urlopu wychowawczego (nie zostanie on "skonsumowany" przez obniżenie wymiaru) albo o obniżenie wymiaru. Ochrona stosunku pracy w tym ostatnim przypadku potrwa już tylko miesiąc.