Facebook

Jak szukać?»

Uwaga: Do 2 kwietnia 2024 r. część płatników składek przekazuje do ZUS zgłoszenia o pracy "szczególnej" ZUS ZSWA za 2023 r. Do 31 marca 2024 r. należy sporządzić i podpisać sprawozdanie finansowe za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US zeznań: CIT-8 i CIT-8AB za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US deklaracji: CIT-8E i CIT-8FR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: IFT-2R, CIT-RB i CIT-CSR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: CIT-8ST, CIT-N1, CIT-N2, PIT-N1 i PIT-N2 według stanu na 31 grudnia 2023 r.
Aktualnie jesteś: Gofin.pl (strona główna)  »  Prawo pracy  »  Czas pracy i urlopy  »   Wybór metody ustalania nadgodzin wynikających z przekroczenia przeciętnej normy ...
POLECAMY
A A A  drukuj artykuł

Wybór metody ustalania nadgodzin wynikających z przekroczenia przeciętnej normy tygodniowej

Ubezpieczenia i Prawo Pracy nr 11 (533) z dnia 1.06.2021

W literaturze z zakresu czasu pracy można spotkać różne metody ustalania nadgodzin średniotygodniowych. Która z nich jest właściwa?

Na tak postawione pytanie nie można odpowiedzieć jednoznacznie, gdyż przepisy kodeksowe nie określają wprost sposobu obliczania nadgodzin średniotygodniowych, a jest on wywodzony z ogółu norm z zakresu czasu pracy.

Przepisy Kodeksu pracy wyróżniają dwie kategorie godzin nadliczbowych, tzw.:

  • dobowe, które powstają po przekroczeniu obowiązującej normy dobowej (zasadniczo 8 godz.) albo przedłużonego wymiaru dobowego, w tak zaplanowanej dniówce w szczególnym systemie lub rozkładzie czasu pracy oraz
  • średniotygodniowe, powstające po przekroczeniu przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy (art. 151 § 1 zd. 1 w zw. z art. 1511 § 1-2 K.p.).

Wystąpienie nadgodzin dobowych ustala się i rozlicza na bieżąco, w razie potrzeby rekompensując dodatkami wraz z najbliższą wypłatą uposażeń. Z kolei nadgodziny średniotygodniowe stwierdza się na zakończenie okresu rozliczeniowego, obliczając ewentualne przekroczenia z uwzględnieniem art. 1511 § 2 K.p.

Ważne: Za każdą godzinę pracy nadliczbowej z tytułu przekroczenia przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym przysługuje 100% dodatek, chyba że przekroczenie tej normy nastąpiło w wyniku pracy w godzinach nadliczbowych, za które pracownikowi przysługuje prawo do dodatku za nadgodziny dobowe.

Norma ta zawiera jedyny, wskazany wprost, element wzoru na obliczenie nadgodzin tygodniowych, a mianowicie od ogólnej liczby godzin przepracowanych należy odjąć nadgodziny dobowe i na podstawie tak ustalonej wielkości obliczać przekroczenia średniotygodniowe. Z praktyki wynika, że najczęściej występują one na skutek wykonywania pracy w dniu wolnym z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy, nieskompensowanego innym dniem wolnym od pracy bądź z wcześniejszego rozpoczęcia pracy po dniu wolnym.

Przykład

Pracownik jest objęty systemem podstawowym w 3-miesięcznym okresie rozliczeniowym licząc od stycznia danego roku, z sobotami wolnymi od pracy (dodatkowo za święto 1 maja br. wyznaczono wolne w piątek 4 czerwca 2021 r.). W maju br. pracownik czterokrotnie pracował po 2 godziny dłużej w zwykłych dniach roboczych oraz został wezwany do pracy w dwie soboty, przepracowując w każdej 6 godzin.

Pracodawca był zobowiązany zrekompensować 8 nadgodzin dobowych (4 dni x 2 godz.) wraz z wynagrodzeniem za maj br. (ewentualnie w miejsce dodatków mógł wyznaczyć/udzielić czasu wolnego od pracy). To czy wystąpiły nadgodziny tygodniowe, co z dużym prawdopodobieństwem miało miejsce z powodu pracy w dniach wolnych, będzie badał dopiero z upływem czerwca 2021 r. Przy czym wraz z uposażeniem za maj br., powinien wypłacić normalne wynagrodzenie za dodatkową pracę w soboty w myśl zasady - za pracę wykonaną przysługuje wynagrodzenie, które wypłaca się nie rzadziej niż raz w miesiącu (art. 80 zd. 1 i art. 85 K.p.).


Wobec braku przepisów jednoznacznie określających metodę rozliczania czasu pracy, zmierzającą do ustalenia ewentualnych przekroczeń przeciętnej normy tygodniowej (wystąpienia nadgodzin średniotygodniowych), w literaturze przedmiotu prezentowane są różne sposoby. Do najczęściej stosowanych należą dwa oparte na opiniach urzędowych (resortu pracy oraz Państwowej Inspekcji Pracy). Algorytm pierwszego z nich uwzględnia występowanie dni tzw. wystających, które należy odrzucić oraz definicję normy średniotygodniowej. Aby sprawdzić czy ta norma została naruszona dzieli się uzyskany wynik przez liczbę pełnych tygodni.

Przykład

Zakładamy, że pracownik z poprzedniego przykładu przepracował/przepracuje wszystkie zaplanowane godziny, czyli łącznie 508 godzin (168 godz. + 160 godz. + 160 godz. + 4 dni x 2 godz. + 2 soboty x 6 godz.). Zastosowanie metody obliczania nadgodzin średniotygodniowych rekomendowanej przez resort pracy wykaże ich brak, co przedstawia poniższe wyliczenie:

  • liczba godzin ogółem po odrzuceniu nadgodzin dobowych: 508 godz. - 4 dni x 2 godz. = 500 godz.,
  • liczba godzin ogółem po odrzuceniu dni wystających: 500 godz. (w badanym okresie nie wystąpiły dni wystające),
  • liczba godzin przepracowanych przeciętnie na tydzień: 500 godz. : 13 tyg. = 38,46 godz.; 38,46 godz. < 40 godz.

Skutek z przykładu jest spowodowany wstąpieniem świąt w kalendarzowych dniach powszednich (poniedziałek i czwartek). Prowadzi on do tego, że praca w dniu wolnym, niezrekompensowana innym dniem wolnym, nie daje pracownikowi prawa do dodatków. Warto podkreślić, że metoda ta przy braku świąt dałaby inny wynik. 

Państwowa Inspekcja Pracy Problem zauważyła Państwowa Inspekcja Pracy, wyjaśniając w piśmie z 12 stycznia 2005 r., że: "(...) Pracą w godzinach nadliczbowych z tytułu przekroczenia przeciętnej, tygodniowej normy czasu pracy jest praca ponad obowiązujący pracownika wymiar czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym ustalonym zgodnie z taką normą na podstawie art. 130 Kodeksu pracy, chyba że przekroczenie tej normy ma charakter przekroczenia dobowej normy czasu pracy lub przedłużonego dobowego wymiaru czasu pracy. (...) Za koniecznością takiego rozstrzygnięcia przemawia również aspekt prewencyjny. Odmienna interpretacja uznająca za pracę w godzinach nadliczbowych pracę po przekroczeniu normy czasu pracy, nie natomiast wymiaru czasu pracy zgodnego z taką normą może w praktyce powodować, że przekraczanie wymiaru, ale nie normy stanie się powszechną praktyką, zważywszy na brak regulacji limitujących taką pracę, co nie pozostaje w zgodzie z bezwzględnie obowiązującym charakterem norm ochronnych o czasie pracy i może prowadzić do ich omijania. Przepisy o takim charakterze prawnym w ścisły sposób różnicują bowiem pracę w granicach norm, oraz taką, która poza nie wykracza, nie wprowadzając stanów pośrednich w postaci godzin ponadwymiarowych, ale jeszcze nie nadliczbowych.".

Przykład

Przyjmujemy dane z poprzedniego przykładu oraz metodę obliczania nadgodzin średniotygodniowych rekomendowaną przez PIP. Z jej zastosowania wynika 12 nadgodzin średniotygodniowych (508 godz. - 4 dni x 2 nadgodz. dobowe - 488 godz. wymiarowych).

Więcej na ten temat w zasobach płatnych:

Czas pracy i urlopy - czytaj także:

 
Przydatne linki
 
Sklep internetowy - sklep.gofin.pl
 
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o., ul. Owocowa 8, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 95 720 85 40, faks 95 720 85 60
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN
Szanowny Użytkowniku !
Prosimy o zapoznanie się z poniższymi informacjami oraz wyrażenie dobrowolnej zgody poprzez kliknięcie przycisku "Zgadzam się".
Pamiętaj, że zawsze możesz wycofać zgodę.

Serwis internetowy, z którego Pani/Pan korzysta używa plików cookies w celu:

  • niezbędnego zapewnienia prawidłowego działania Serwisów (utrzymania sesji),
  • realizacji funkcjonalności ułatwiających obsługę Serwisu,
  • analizy statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
  • zbierania i przetwarzania danych osobowych w celu wyświetlenia reklam produktów własnych i klientów reklamowych.
Pliki cookies

Są to pliki instalowane w urządzeniach końcowych osób korzystających z Serwisu, w celu administrowania Serwisem, dostosowania treści Serwisu do preferencji użytkownika, utrzymania sesji użytkownika oraz dla celów statystycznych i targetowania reklamy (dostosowania treści reklamy do indywidualnych potrzeb użytkownika). Informujemy, że istnieje możliwość określenia przez użytkownika Serwisu warunków przechowywania lub uzyskiwania dostępu do informacji zawartych w plikach cookies za pomocą ustawień przeglądarki lub konfiguracji usługi. Szczegółowe informacje na ten temat dostępne są u producenta przeglądarki, u dostawcy usługi dostępu do internetu oraz w Polityce prywatności i plików cookies.

Administratorzy

Administratorem Pana/Pani danych osobowych w związku z korzystaniem z Serwisu internetowego i jego usług jest Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o. Administratorem danych osobowych w plikach cookies w związku z wyświetleniem analizy statystyk i wyświetlaniem spersonalizowanych reklam są partnerzy Wydawnictwa Podatkowego GOFIN sp. z o.o., Google Inc, Facebook Inc.

Jakie ma Pani/Pan prawa w stosunku do swoich danych osobowych?

Wobec swoich danych mają Pan/Pani prawo do żądania dostępu do swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych, prawo do cofnięcia zgody.

Podstawy prawne przetwarzania Pani/Pana danych osobowych
  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z wykonaniem umowy.

    Umowa w naszym przypadku oznacza akceptację regulaminu naszych usług. Jeśli zatem akceptuje Pani/Pan umowę na realizację danej usługi, to możemy przetwarzać Pani/Pana dane w zakresie niezbędnym do realizacji tej umowy.

  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z prawnie uzasadnionym interesem administratora.

    Dotyczy sytuacji, gdy przetwarzanie danych jest uzasadnione z uwagi na usprawiedliwione potrzeby administratora, tj. dokonanie pomiarów statystycznych, ulepszania naszych usług, jak również prowadzenie marketingu i promocji własnych usług administratora.

  • Dobrowolna zgoda.

    Aby móc realizować cele:
    - zapamiętania Pani/Pana decyzji w Serwisach w zakresie korzystania z dostępnych opcjonalnie funkcjonalności,
    - analiz statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
    - wyświetlania spersonalizowanych reklam produktów własnych i klientów reklamowych w związku z odwiedzaniem niniejszego Serwisu internetowego partnerzy Wydawnictwa Podatkowego Gofin sp. z o.o. muszą mieć możliwość przetwarzania Pani/Pana danych.

Potrzebna jest Nam Pani/Pana dobrowolna zgoda na zapisy w plikach cookies w celach realizacji powyższych celów.
W związku z powyższymi wyjaśnieniami prosimy o wyrażenie dobrowolnej zgody na zapisywanie informacji w plikach cookies przez kliknięcie przycisku „Zgadzam się” lub „Nie teraz” w przypadku braku zgody. Istnieje możliwość skorzystania z „ustawień zaawansowanych” plików cookies w celu określenia indywidualnych zgód na zapis wybranych plików cookies realizujących wybrane cele.