Niedawno zmarła moja siostra. Chciałabym możliwie szybko zakończyć wszelkie formalności spadkowe, zwłaszcza że zostałam jednym ze spadkobierców. Siostra sporządziła testament, niestety jeden ze spadkobierców, mój przyrodni brat, zmarł po śmierci siostry. Czy w tej sytuacji jest możliwe, aby sprawą zajął się szybko notariusz, a nie sąd?
TAK. Formalne potwierdzenie praw do spadku można w tej sytuacji uzyskać w formie aktu notarialnego, co niewątpliwie przyspieszy uregulowanie spraw po śmierci spadkodawcy. Notariusz sporządza bowiem akt poświadczenia dziedziczenia ustawowego lub testamentowego, z wyłączeniem dziedziczenia na podstawie testamentów szczególnych. Akt poświadczenia dziedziczenia, po zarejestrowaniu go w systemie, wywołuje takie same skutki prawne jak prawomocne postanowienie sądu stwierdzające nabycie spadku.
W pewnych przypadkach rejent musi odmówić sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia. Dzieje się tak przede wszystkim wtedy, gdy w stosunku do spadku został już uprzednio sporządzony akt poświadczenia dziedziczenia lub wydane postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku. Ponadto odmowa wchodzi w grę także m.in. jeśli w toku sporządzania protokołu dziedziczenia ujawnią się okoliczności wskazujące, że przy jego sporządzeniu nie były obecne wszystkie osoby, które mogą wchodzić w rachubę jako spadkobiercy ustawowi lub testamentowi, lub też osoby, na których rzecz spadkodawca uczynił zapisy windykacyjne, albo istnieją lub istniały testamenty, które nie zostały otwarte lub ogłoszone. Wskazuje tak art. 95e § 2 pkt 2 Prawa o notariacie (Dz. U. z 2017 r. poz. 2291 ze zm.).
Spadkobierca, który w międzyczasie zmarł, z oczywistych względów nie może być obecny przy czynności poświadczenia dziedziczenia. Zasadniczo można by dojść do wniosku, iż w takim przypadku notariusz powinien odmówić sporządzania aktu. Niemniej w praktyce wskazuje się, że jednak należy sięgnąć także do innych reguł wykładni. Analizując całokształt przepisów ustawy, a także motywy, którymi kierował się ustawodawca przy ich uchwalaniu, należy uznać, że takie "piętrowe" poświadczenie dziedziczenia jest możliwe. Celem przepisu jest zabezpieczenie interesów spadkobierców, aby mogli wszyscy swobodnie wypowiedzieć swoje uwagi i zastrzeżenia przy notariuszu. Odmówić sporządzenia aktu należy więc wtedy, gdy spadkobierca jest nieobecny i jego interes może być w jakikolwiek sposób zagrożony - np. gdy przykładowo spadkobierca wyjechał, nie zgadza się z pozostałymi spadkobiercami, nie został powiadomiony o sprawie itp.
|