Zostałem powołany w testamencie do spadku jako jedyny spadkobierca. Mama uczyniła w testamencie zapisy zwykłe na rzecz swojego rodzeństwa i kazała mi zapłacić ze spadku po 40 tys. złotych dla każdego z nich. Testament był sporządzany pięć lat temu, gdy majątek mamy był prawie dwa razy większy niż w chwili jej śmierci. Wówczas kwota 80 tys. złotych nie wydawała się aż tak duża. Czy w związku z tym jest możliwe zmniejszenie zapisów uczynionych w testamencie?
Wykonanie zapisów zwykłych to obowiązek spadkobiercy. Zapisy zwykłe należą do ciężarów i długów spadkowych. Jednak w pewnych przypadkach można zmniejszyć ich zakres. Jeżeli spadkobierca obowiązany do zaspokojenia roszczenia z tytułu zachowku sam jest uprawniony do zachowku, może żądać zmniejszenia takich zapisów i poleceń w takim stopniu, aby pozostał mu jego własny zachowek. Wynika to z art. 999 Kodeksu cywilnego. Do uprawnionych do zachowku należą m.in. dzieci spadkodawcy. Sam upływ czasu i zmniejszenie majątku spadkodawcy (a tym samym względny wzrost wartości zapisów zwykłych w stosunku do wartości spadku) nie uzasadnia możliwości zmniejszenia zapisów. Trzeba w pierwszej kolejności ustalić, jaka jest czysta wartość spadku, a następnie, jaki zachowek należy się spadkobiercy oraz o ile tego rodzaju zapisy przekraczają wartość zachowku należnego spadkobiercy. Przykładowo, jeżeli spadek ma wartość 120 tys. złotych, to - co do zasady - Czytelnikowi należy się zachowek w wysokości 60 tys. złotych. Jest to połowa tego, co by dziedziczył z mocy ustawy - skoro dziedziczyłby cały spadek, bo jest jedynym spadkobiercą, to zachowek stanowi jedną drugą spadku. Na spadkobiercy ciążą dwa zapisy zwykłe, każdy po 40 tys. złotych, a więc w sumie 80 tys. złotych. Gdyby zapłacił on zapisy w całości, pozostałoby mu jedynie 40 tys. złotych. W związku z tym Czytelnik może żądać zmniejszenia zapisów tak, aby pozostał mu jego własny zachowek, a więc kwota 60 tys. złotych. Zmniejszenie zapisów zwykłych i poleceń następuje zasadniczo w stosunku do ich wartości.
Roszczenie spadkobiercy o zmniejszenie zapisów zwykłych przedawnia się z upływem pięciu lat od ogłoszenia testamentu.
Co więcej, jeżeli zmniejszeniu podlega zapis zwykły, którego przedmiot nie da się podzielić bez istotnej zmiany lub bez znacznego zmniejszenia wartości, np. cenna ruchomość, zapisobierca może żądać całkowitego wykonania zapisu, uiszczając odpowiednią sumę pieniężną (a więc zwracając spadkobiercy stosowną różnicę wynikającą ze zmniejszenia zapisu).
|