Zawarłem umowę kupna odkurzacza wysokiej klasy. Na spotkaniu sprzedawca zachwalał produkt, prezentował jego możliwości. Popełniłem błąd decydując się na ten zakup z uwagi na jego wysoką cenę, nieadekwatną do jakości produktu. Czy istnieje możliwość anulowania takiej umowy? Od sfinalizowania transakcji minął już miesiąc, odkurzacz nie był przeze mnie użytkowany.
Postanowienia umowy, która została prawidłowo i skutecznie zawarta, powinny być przez obie strony respektowane. Jest to konsekwencją jednej z podstawowych zasad prawa cywilnego. Jedna ze stron nie może uchylić się od skutków takiej umowy i żądać jej anulowania. Powołanie się na błąd jest dopuszczalne, po spełnieniu kilku warunków. Szczególnie trudno unieważnić na tej podstawie umowę odpłatną. Błąd może stanowić wadę oświadczenia woli otwierającą możliwość uchylenia się od jej skutków. Do tego czasu czynność prawna (tu: umowa) jest ważna i skuteczna.
Nie każdy błąd daje możliwość unieważnienia umowy lub innej czynności. Jeżeli oświadczenie woli było złożone innej osobie, np. gdy dochodzi do zawarcia umowy, uchylenie się od jego skutków prawnych dopuszczalne jest tylko wtedy, gdy błąd został wywołany przez tę osobę, chociażby bez jej winy, albo gdy wiedziała ona o błędzie lub mogła z łatwością błąd zauważyć. To ograniczenie nie dotyczy czynności prawnej nieodpłatnej. Stanowi o tym art. 84 § 1 Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2016 r. poz. 380 ze zm.). Strona może powoływać się wyłącznie na błąd uzasadniający przypuszczenie, że gdyby składając oświadczenie woli nie działała pod wpływem błędu i oceniała sprawę rozsądnie, nie złożyłaby oświadczenia tej treści - jest to tzw. błąd istotny. Błąd ma dotyczyć treści czynności prawnej, a więc np. jej przedmiotu, ceny czy praw i obowiązków stron. Można przyjąć, że błąd w rozumieniu omawianego przepisu to błąd co do treści czynności prawnej wyrażający się istnieniem różnicy między stanem wyobrażonym przez składającego oświadczenie woli a stanem rzeczywistym.
Błędy są często wynikiem nieczytania umów przed ich podpisaniem. Można przyjąć, że za błąd uznaje się sytuację, gdy stronie podsuwa się do podpisu dokument obejmujący inną wersję umowy niż ta wcześniej uzgodniona, np. w wyniku rozmów, negocjacji, wymiany e-maili. Jeżeli błąd wywołała druga strona podstępnie, uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu może nastąpić także wtedy, gdy błąd nie był istotny, jak również wtedy, gdy nie dotyczył treści czynności prawnej. Na uchylenie się od skutków prawnych umowy zawartej pod wpływem błędu jest tylko rok od dowiedzenia się o błędzie. Później uprawnienie to wygasa. Oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych błędnej umowy należy złożyć na piśmie i doręczyć drugiej stronie.
|