Facebook

Jak szukać?»

Uwaga: Do 2 kwietnia 2024 r. część płatników składek przekazuje do ZUS zgłoszenia o pracy "szczególnej" ZUS ZSWA za 2023 r. Do 31 marca 2024 r. należy sporządzić i podpisać sprawozdanie finansowe za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US zeznań: CIT-8 i CIT-8AB za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US deklaracji: CIT-8E i CIT-8FR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: IFT-2R, CIT-RB i CIT-CSR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: CIT-8ST, CIT-N1, CIT-N2, PIT-N1 i PIT-N2 według stanu na 31 grudnia 2023 r.
Aktualnie jesteś: Gofin.pl (strona główna)  »  Podatki  »  Procedura podatkowa  »   Jak długo można ścigać za uszczuplenia podatkowe?
POLECAMY
A A A  drukuj artykuł

Jak długo można ścigać za uszczuplenia podatkowe?

Gazeta Podatkowa nr 84 (1646) z dnia 21.10.2019
Małgorzata Żujewska

Sprawcy wykrytych przez organ podatkowy uchybień nie zawsze ponoszą konsekwencje karne skarbowe swoich czynów. Karalność wykroczeń skarbowych ustaje po roku. W przypadku przestępstw skarbowych termin ten wynosi zasadniczo 5 lat albo 10 lat. Nałożenie sankcji za czyny skutkujące uszczupleniami podatkowymi jest jednak niemożliwe, jeżeli dotyczą podatku, który się przedawnił.

Uszczuplenie podatku

Rezultatem wielu przestępstw skarbowych i wykroczeń skarbowych przeciwko obowiązkom podatkowym jest uszczuplenie lub narażenie na uszczuplenie należności podatkowej.

Należność uszczuplona to wyrażona liczbowo kwota pieniężna, od której uiszczenia bądź zadeklarowania podatnik (płatnik) uchylił się w całości lub w części, w konsekwencji czego doszło do uszczerbku finansowego. Narażenie na uszczuplenie polega natomiast na spowodowaniu konkretnego niebezpieczeństwa uszczerbku finansowego. Oznacza to, że wystąpienie uszczerbku jest wysoce prawdopodobne, choć nie musi nastąpić.

To, czy tzw. czyn uszczupleniowy zostanie uznany za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, zależy w większości przypadków od kwoty uszczuplenia. Linię podziału wyznacza pięciokrotność wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w czasie popełnienia czynu zabronionego - obecnie 11.250 zł. Czyn, w wyniku którego kwota uszczuplonego lub narażonego na uszczuplenie podatku nie przekracza tego limitu, jest wykroczeniem skarbowym. Przewinienie skutkujące wyższymi uszczupleniami stanowi przestępstwo skarbowe. Wyjątkiem jest uporczywe niepłacenie przez podatnika podatku w terminie. Takie działanie - bez względu na niedoprowadzane kwoty - stanowi wykroczenie skarbowe.

Termin przedawnienia

Wymierzenie sankcji za czyn godzący w obowiązki podatkowe jest możliwe przez kilka lat.

Karalność przestępstwa skarbowego zagrożonego grzywną, ograniczeniem wolności lub karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 3 lat ustaje, jeśli od czasu jego popełnienia upłynęło 5 lat. Przestępstwo skarbowe, za które można trafić do więzienia na dłużej niż 3 lata, przedawnia się natomiast po 10 latach od jego popełnienia. Terminy te wydłużają się, jeżeli we wspomnianym okresie przestępstwo skarbowe zostanie wykryte, a wobec sprawcy będzie wszczęte postępowanie. W takim przypadku ukaranie staje się niemożliwe dopiero po odpowiednio 5 latach albo 10 latach od zakończenia tego okresu (art. 44 § 1 i 5 Kodeksu karnego skarbowego). Karalność wykroczenia skarbowego ustaje natomiast po upływie roku od jego popełnienia. Termin ten wydłuża się w razie wszczęcia w tym czasie postępowania przeciwko sprawcy. Przedawnienie karalności następuje wówczas po 2 latach od zakończenia tego rocznego okresu. Wynika to z art. 51 § 1 i 2 Kodeksu karnego skarbowego.

Przy ustalaniu terminu przedawnienia karalności uchybienia skutkującego uszczupleniami podatkowymi należy uwzględnić dodatkowo dwie zasady. Po pierwsze, bieg terminu przedawnienia karalności przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego polegającego na uszczupleniu lub narażeniu na uszczuplenie podatku rozpoczyna się nie od czasu jego popełnienia, ale z końcem roku, w którym upłynął termin płatności podatku. Po drugie, karalność tego typu czynów ustaje także wówczas, gdy nastąpiło przedawnienie podatku.

Zobowiązanie podatkowe przedawnia się zasadniczo po 5 latach, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. Termin przedawnienia może się wydłużyć w przypadku, gdy jego bieg nie rozpocznie się (np. w związku z rozłożeniem zapłaty podatku na raty), zostanie zawieszony (np. po wniesieniu sprawy do sądu administracyjnego) lub ulegnie przerwaniu (np. w wyniku wszczęcia postępowania egzekucyjnego i zastosowania środka egzekucyjnego). Przewiduje to art. 70 § 2-8, art. 70a-70e Ordynacji podatkowej.

Czyn bez kary

Tak skonstruowane zasady pozwalają w wielu przypadkach uniknąć kary za uchylanie się od opodatkowania i niepłacenie podatków.

Sprawcy najcięższych przestępstw skarbowych skutkujących uszczupleniami podatkowymi - pomimo 10-letniego okresu przedawnienia karalności - mogą stać się bezkarni zasadniczo już po 5 latach (po upływie terminu przedawnienia podatku), jeżeli w tym czasie nie zostanie wszczęte postępowanie karne skarbowe (co skutkuje zawieszeniem biegu terminu przedawnienia podatku). Przykładowo podatnik w złożonej 20 grudnia 2017 r. deklaracji VAT-7 za listopad 2017 r. podał nieprawdę skutkującą uszczupleniem podatku na kwotę 700.000 zł. Taki czyn - ze względu na wartość uszczuplenia przekraczającą dwustukrotność minimalnego wynagrodzenia w momencie popełnienia czynu - jest przestępstwem skarbowym podlegającym karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności do lat 5, albo obu tym karom łącznie. Standardowy (10-letni) termin przedawniania karalności takiego czynu upłynąłby z dniem 31 grudnia 2027 r. Sprawca może jednak uniknąć odpowiedzialności karnej skarbowej już z upływem 31 grudnia 2022 r. (5-letniego terminu przedawnienia podatku VAT za listopad 2017 r.).

Podobne dysproporcje dotyczą wykroczeń skarbowych. Organy podatkowe często nie mogą wyciągnąć konsekwencji karnych skarbowych wobec podatników dopuszczających się uszczupleń podatkowych, ponieważ wykrywają je dopiero podczas kontroli rozliczeń sięgających dalej niż rok wstecz. Przykładowo podatnik zalega z zapłatą PIT za 2016 r. Termin płatności upłynął 2 maja 2017 r. Zakładając, że mamy do czynienia z wykroczeniem skarbowym polegającym na uporczywym niepłaceniu podatku w terminie, bieg terminu przedawnienia jego karalności rozpoczął się 31 grudnia 2017 r. i upłynął z dniem 31 grudnia 2018 r. W tym czasie nie zostało wobec podatnika wszczęte postępowanie karne skarbowe. Nie może już on być ukarany za niezapłacenie PIT za 2016 r., chociaż termin przedawnienia tego zobowiązania podatkowego upłynie dopiero z dniem 31 grudnia 2022 r.

Planowane zmiany w zakresie karalności przestępstw skarbowych i wykroczeń skarbowych

 

Ministerstwo Sprawiedliwości opracowało projekt ustawy nowelizującej Kodeks karny skarbowy (druk nr UD 188). Zmiany dotyczą m.in. przedawnienia karalności przestępstw skarbowych i wykroczeń skarbowych.

Nowelizacja zakłada zniesienie regulacji stanowiących o niekaraniu za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, które polega na uszczupleniu lub narażeniu na uszczuplenie należności publicznoprawnej, jeżeli ta należność uległa przedawnieniu. Najcięższe przestępstwa skarbowe typu uszczupleniowego będą więc traktowane jak inne czyny zagrożone karą pozbawienia wolności powyżej 3 lat. Okres przedawnienia karalności wykroczeń skarbowych ma być wydłużony z jednego roku do 2 lat. Odrębnie unormowano jednocześnie kwestę przedawnienia karalności wykroczenia skarbowego w razie uchylenia prawomocnego mandatu karnego. Przedawnienie będzie w takim przypadku biegło od daty uchylenia mandatu (chyba że w tej dacie termin przedawnienia upłynął).

Przedłużenie okresu karalności przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego będzie możliwe w wyniku wszczęcia postępowania w sprawie jego popełnienia, a nie - jak jest obecnie - przeciwko sprawcy.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 29.08.1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2019 r. poz. 900 ze zm.)

Ustawa z dnia 10.09.1999 r. - Kodeks karny skarbowy (Dz. U. z 2018 r. poz. 1958 ze zm.)

Procedura podatkowa - czytaj także:

 
Przydatne linki
 
Sklep internetowy - sklep.gofin.pl
 
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o., ul. Owocowa 8, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 95 720 85 40, faks 95 720 85 60
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN
Szanowny Użytkowniku !
Prosimy o zapoznanie się z poniższymi informacjami oraz wyrażenie dobrowolnej zgody poprzez kliknięcie przycisku "Zgadzam się".
Pamiętaj, że zawsze możesz wycofać zgodę.

Serwis internetowy, z którego Pani/Pan korzysta używa plików cookies w celu:

  • niezbędnego zapewnienia prawidłowego działania Serwisów (utrzymania sesji),
  • realizacji funkcjonalności ułatwiających obsługę Serwisu,
  • analizy statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
  • zbierania i przetwarzania danych osobowych w celu wyświetlenia reklam produktów własnych i klientów reklamowych.
Pliki cookies

Są to pliki instalowane w urządzeniach końcowych osób korzystających z Serwisu, w celu administrowania Serwisem, dostosowania treści Serwisu do preferencji użytkownika, utrzymania sesji użytkownika oraz dla celów statystycznych i targetowania reklamy (dostosowania treści reklamy do indywidualnych potrzeb użytkownika). Informujemy, że istnieje możliwość określenia przez użytkownika Serwisu warunków przechowywania lub uzyskiwania dostępu do informacji zawartych w plikach cookies za pomocą ustawień przeglądarki lub konfiguracji usługi. Szczegółowe informacje na ten temat dostępne są u producenta przeglądarki, u dostawcy usługi dostępu do internetu oraz w Polityce prywatności i plików cookies.

Administratorzy

Administratorem Pana/Pani danych osobowych w związku z korzystaniem z Serwisu internetowego i jego usług jest Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o. Administratorem danych osobowych w plikach cookies w związku z wyświetleniem analizy statystyk i wyświetlaniem spersonalizowanych reklam są partnerzy Wydawnictwa Podatkowego GOFIN sp. z o.o., Google Inc, Facebook Inc.

Jakie ma Pani/Pan prawa w stosunku do swoich danych osobowych?

Wobec swoich danych mają Pan/Pani prawo do żądania dostępu do swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych, prawo do cofnięcia zgody.

Podstawy prawne przetwarzania Pani/Pana danych osobowych
  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z wykonaniem umowy.

    Umowa w naszym przypadku oznacza akceptację regulaminu naszych usług. Jeśli zatem akceptuje Pani/Pan umowę na realizację danej usługi, to możemy przetwarzać Pani/Pana dane w zakresie niezbędnym do realizacji tej umowy.

  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z prawnie uzasadnionym interesem administratora.

    Dotyczy sytuacji, gdy przetwarzanie danych jest uzasadnione z uwagi na usprawiedliwione potrzeby administratora, tj. dokonanie pomiarów statystycznych, ulepszania naszych usług, jak również prowadzenie marketingu i promocji własnych usług administratora.

  • Dobrowolna zgoda.

    Aby móc realizować cele:
    - zapamiętania Pani/Pana decyzji w Serwisach w zakresie korzystania z dostępnych opcjonalnie funkcjonalności,
    - analiz statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
    - wyświetlania spersonalizowanych reklam produktów własnych i klientów reklamowych w związku z odwiedzaniem niniejszego Serwisu internetowego partnerzy Wydawnictwa Podatkowego Gofin sp. z o.o. muszą mieć możliwość przetwarzania Pani/Pana danych.

Potrzebna jest Nam Pani/Pana dobrowolna zgoda na zapisy w plikach cookies w celach realizacji powyższych celów.
W związku z powyższymi wyjaśnieniami prosimy o wyrażenie dobrowolnej zgody na zapisywanie informacji w plikach cookies przez kliknięcie przycisku „Zgadzam się” lub „Nie teraz” w przypadku braku zgody. Istnieje możliwość skorzystania z „ustawień zaawansowanych” plików cookies w celu określenia indywidualnych zgód na zapis wybranych plików cookies realizujących wybrane cele.