Wejście w życie tzw. podatku bankowego powoduje nie tylko obciążenie fiskalne, ale także nowe obowiązki dla podmiotów, na których ciąży obowiązek podatkowy. Nowy podatek nie ogranicza się tylko do banków, warto więc wiedzieć, kto może być podatnikiem tego podatku i kiedy istnieje ryzyko jego zapłaty.
Chociaż nowe obciążenie fiskalne zyskało obiegową nazwę podatku bankowego, to w rzeczywistości reguluje go ustawa o podatku od niektórych instytucji finansowych i taka jest też jego oficjalna nazwa. W założeniu ustawa miała doprowadzić do opodatkowania banków i dużych instytucji finansowych, co faktycznie ma miejsce, jednak wskutek złożonej regulacji ustawowej dokładne ustalenie wszystkich podmiotów obowiązanych do zapłaty podatku wywołuje problemy praktyczne.
Podstawową kwestią z punktu widzenia przedsiębiorców jest ustalenie, jakie dokładnie podmioty są podatnikami podatku bankowego. Jak wynika z art. 3 ustawy, przedmiotem opodatkowania podatkiem są aktywa podmiotów będących podatnikami podatku. Podatek ten obejmuje zasoby majątkowe (aktywa) podatników tego podatku, którzy zostali określeni w art. 4 ustawy (patrz ramka).
Co ważne, katalog podatników określony w art. 4 ustawy ma charakter zamknięty. Oznacza to, iż podmioty inne niż określone w tym przepisie nie będą zobowiązane do zapłaty podatku.
Podatnikami podatku bankowego są:
|
Generalnie podatek dotyczy zatem dużych zinstytucjonalizowanych podmiotów, które dysponują znacznym kapitałem. Wyjątek stanowi art. 4 pkt 9 ustawy, który odnosi się do instytucji pożyczkowych w rozumieniu art. 5 pkt 2a ustawy o kredycie konsumenckim. Przepis ten, poprzez zawarte odesłania, budzi wątpliwości przedsiębiorców w zakresie ich opodatkowania w odniesieniu do udzielanych przez nich pożyczek. Z uwagi na fakt, iż podatnicy są zobowiązani, bez wezwania organu podatkowego, składać deklaracje podatkowe oraz uiszczać należny podatek w cyklach miesięcznych, wielu przedsiębiorców, którzy udzielają pożyczek nie prowadząc w tym zakresie działalności gospodarczej, nie jest pewnych czy ich także obejmują nowe regulacje podatkowe.
Podatnik podatku bankowego musi sam złożyć deklarację podatkową i opłacić podatek.
Instytucjami pożyczkowymi są podmioty, o których mowa w art. 5 pkt 2a ustawy o kredycie konsumenckim. Jak z niego wynika, instytucja pożyczkowa to kredytodawca inny niż:
a) bank krajowy, bank zagraniczny, oddział banku zagranicznego, instytucja kredytowa lub oddział instytucji kredytowej,
b) SKOK oraz krajowy SKOK,
c) podmiot, którego działalność polega na udzielaniu kredytów konsumenckich w postaci odroczenia zapłaty ceny lub wynagrodzenia na zakup oferowanych przez niego towarów i usług.
Chociaż przepisy ustawy o kredycie konsumenckim, do których odesłanie znajduje się w ustawie o podatku bankowym, obowiązują już kilka lat, dokładna wykładnia art. 5 pkt 2a lit. c) tej ustawy powoduje wątpliwości. Wielu przedsiębiorców, którzy zbywają swoje produkty czy usługi na raty bądź w warunkach odroczonego terminu płatności, nie ma pewności czy podlega opodatkowaniu nowym podatkiem. Wydaje się, że przy stosowaniu nowych przepisów należy posłużyć się także wykładnią biorącą pod uwagę cel wprowadzenia nowych przepisów, jakim było opodatkowanie banków i dużych instytucji o ściśle finansowym charakterze. Przy takiej interpretacji spornych przepisów opodatkowaniu nie powinni podlegać przedsiębiorcy, którzy nie zajmują się udzielaniem pożyczek i kredytów, a sytuacje takie mają jedynie incydentalny charakter. Dopóki jednak nie zostanie wydana interpretacja ogólna w zakresie nowego podatku lub nie dojdzie do zmiany przedmiotowych przepisów, istnieje lekka niepewność w zakresie właściwego ich stosowania.
Należy mieć świadomość, iż obowiązek podatkowy w nowym podatku zależy od wysokości aktywów. W przypadku przedsiębiorców, do których może mieć zastosowanie art. 4 pkt 9 ustawy, podstawą opodatkowania jest nadwyżka sumy wartości aktywów podatnika, wynikająca z zestawienia obrotów i sald, ustalonego na ostatni dzień miesiąca na podstawie zapisów na kontach księgi głównej ponad kwotę 200 mln zł. Wartość tę oblicza się łącznie dla wszystkich podatników zależnych lub współzależnych pośrednio lub bezpośrednio od jednego podmiotu lub grupy podmiotów powiązanych ze sobą. W przypadku nieprzekroczenia tego limitu obowiązek podatkowy nie występuje.
Duże wątpliwości w związku z wprowadzeniem nowych przepisów wywołało ich stosowanie wobec pożyczek udzielanych przez pracodawców pracownikom z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych lub ze środków pracodawcy. Problem ten okazał się bardzo drażliwy, pożyczki te z uwagi na brak oprocentowania lub jego niski poziom są bardzo popularne. Na łamach GP nr 18 z 2016 r., str. 19, informowaliśmy, że pożyczki takie nie podlegają opodatkowaniu nowym podatkiem, bowiem jak wynika z art. 4 ust. 1 pkt 5 ustawy o kredycie konsumenckim, jej przepisów nie stosuje się do pożyczek pracowniczych. Stanowisko to potwierdził Minister Finansów wydając interpretację ogólną nr PK.1.8201.1.2016.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 15.01.2016 r. o podatku od niektórych instytucji finansowych (Dz. U. poz. 68 ze zm.)
Ustawa z dnia 12.05.2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. z 2014 r. poz. 1497 ze zm.)
|