TARCZA
Wydanie paragonu fiskalnego kupującemu

Podatnicy dokonujący sprzedaży na rzecz osób prywatnych są, co do zasady, obowiązani prowadzić ewidencję sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących. Sprzedaż w takich przypadkach dokumentują paragonem fiskalnym.

Obowiązek wydania paragonu fiskalnego

W sytuacji gdy sprzedawca zobowiązany jest do ewidencjonowania sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących, dokumentem potwierdzającym fakt dokonania sprzedaży na rzecz osób prywatnych jest paragon fiskalny. Jak wskazano bowiem w art. 111 ust. 3a pkt 1 ustawy o VAT, podatnik ma obowiązek dokonywać wydruku paragonu fiskalnego lub faktury z każdej sprzedaży oraz wydawać wydrukowany dokument nabywcy.

Także w § 6 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie kas rejestrujących (Dz. U. z 2019 r. poz. 816 ze zm.) wskazano, że podatnicy, prowadząc ewidencję, wystawiają i wydają, bez żądania nabywcy, paragon fiskalny podczas dokonywania sprzedaży, nie później niż z chwilą przyjęcia należności, bez względu na formę płatności.

Sprzedawca ma więc obowiązek wydania paragonu kupującemu.

Wydawanie paragonu do ręki

Sformułowanie zawarte w art. 111 ust. 3a pkt 1 ustawy o VAT stwierdzające, że sprzedawca ma obowiązek "wydawać wydrukowany dokument nabywcy", budzi wśród podatników wątpliwości. Organy podatkowe uważają, że podatnik, dokonując sprzedaży na rzecz osób prywatnych, ma obowiązek zawsze wydać paragon fiskalny nabywcy. Ich zdaniem, pomimo że przepisy o VAT nie precyzują pojęcia "wydać", to w celu jego wyjaśnienia należy odwołać się do definicji słownikowej, zgodnie z którą "wydać" oznacza tyle co dać, przydzielić komuś. Zatem uważają, że podatnik prowadzący ewidencję sprzedaży przy użyciu kasy rejestrującej obowiązany jest wydać, czyli wydrukować i dostarczyć paragon nabywcy, inaczej mówiąc - paragon musi być udostępniony klientowi.

Kwestia wydania paragonu nabywcy była rozpatrywana przez NSA w wyroku z dnia 29 sierpnia 2019 r., sygn. akt I FSK 734/17. Rozstrzygana przez Sąd sprawa dotyczyła podatnika prowadzącego działalność gospodarczą w zakresie sprzedaży paliw silnikowych m.in. na rzecz osób prywatnych. Podatnik wskazał, że zamierza wdrożyć rozwiązanie, w którym klient po dokonaniu tankowania paliwa do pojazdu będzie mógł dokonać zapłaty za zakupione paliwo już przy dystrybutorze, poprzez wykorzystanie płatności mobilnej z użyciem telefonu komórkowego. Klient otrzyma informację o miejscu wyłożenia wydrukowanego dokumentu i miejsce to będzie miejscem dokonania sprzedaży (w budynku stacji paliw). Podatnik miał wątpliwości, czy w takim przypadku zostanie wypełniony warunek wydania paragonu. Podatnik uznał, że wypełnia wynikające z przepisów zobowiązanie wydania paragonu fiskalnego. Innego zdania natomiast był organ podatkowy. Spór ostatecznie został rozstrzygnięty przez NSA. Sąd podkreślił, że art. 111 ust. 3a pkt 1 ustawy o VAT wprowadza obowiązek wydruku paragonu fiskalnego lub faktury oraz wydania wydrukowanego dokumentu nabywcy. O ile jednak faktura może mieć formę elektroniczną i za zgodą drugiej strony transakcji może być wydana w takiej formie, o tyle paragon, jako dokument fiskalny, może być wydany wyłącznie w formie papierowego wydruku.

W ocenie Sądu, nabywca będący osobą prywatną, dokonujący zakupu niezwiązanego z działalnością, nie musi zwracać się o wydanie mu paragonu. Celem jego wydania jest możliwość sprawdzenia prawidłowości transakcji. Zapoznanie się z treścią paragonu nie jest zatem obowiązkiem, ale wyłącznie uprawnieniem kupującego, z którego może, ale nie musi on skorzystać. Zdaniem Sądu nabywca nie jest obowiązany do odbioru paragonu wydrukowanego przez sprzedawcę, a podatnik nie może skutecznie domagać się, aby kupujący paragon odebrał. Takiego obowiązku ustawa o VAT nie nakłada bowiem na klienta podatnika.

Skoro nabywca nie ma obowiązku odbioru wydrukowanego dokumentu fiskalnego, to, zdaniem Sądu, obowiązkiem sprzedawcy jest jedynie zaoferowanie mu jego odbioru. Podatnik ewidencjonujący sprzedaż ma zatem obowiązek wydrukowania paragonu w czasie i miejscu dokonania transakcji oraz poinformowania (w dowolnej formie) kupującego o tym, że taki dokument został wydrukowany, jest dostępny dla kupującego w miejscu dokonania sprzedaży i może on ten dokument odebrać. Kupujący nie musi zwracać się ani o wydrukowanie paragonu, ani o jego wydanie. Paragon ma być przez sprzedawcę wydrukowany i udostępniony do odbioru w przypadku każdej transakcji, niezależnie od żądania kupującego.

Wydanie e-paragonu w związku z COVID-19

Dotychczas przepisy dotyczące kas rejestrujących nie umożliwiały wydania przez sprzedawcę paragonu w formie elektronicznej. Jednak, z uwagi na sytuację związaną z epidemią koronawirusa, Minister Finansów przedstawił projekt (stan na dzień oddania GP do druku) rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie w sprawie kas rejestrujących. Rozporządzenie to ma dostosować przepisy rozporządzenia do zmian wynikających z ustawy o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19... (Dz. U. z 2020 r. poz. 568), zwanej dalej nowelizacją specustawy.

W ramach nowelizacji specustawy wprowadzono m.in. zmiany w art. 111 ust. 3a ustawy o VAT. Celem tych zmian było wprowadzenie możliwości przesyłania paragonów fiskalnych w postaci elektronicznej do klienta, za jego zgodą i w uzgodniony z nim sposób.

W związku z dopuszczeniem możliwości wydawania paragonów w postaci elektronicznej, tzw. e-paragonów, z kas rejestrujących, zaistniała więc konieczność odpowiedniego dostosowania przepisów rozporządzenia w tym zakresie.

Do zawartego w rozporządzeniu w sprawie kas słownika pojęć zostanie wprowadzone nowe, w stosunku do obecnie stosowanego, znaczenie wyrażenia "dokument w postaci elektronicznej". Po zmianie przepisów nowe brzmienie ma otrzymać pkt 9 w § 6 w ust. 1, doprecyzowujący, jakie dodatkowe czynności zobowiązani będą wykonywać podatnicy prowadzący ewidencję, po wprowadzeniu możliwości wydawania paragonów w postaci elektronicznej. Po pkt 9 dodany zostanie pkt 10 wprowadzający nowy obowiązek polegający na sprawdzaniu poprawności wystawionego dokumentu (paragonu lub faktury). Natomiast zmiana wprowadzona do ust. 3 § 6 będzie miała charakter uzupełniający i będzie polegała na tym, że podatnik zostanie zobowiązany do zapoznania osoby prowadzącej u niego ewidencję, przed rozpoczęciem jej prowadzenia oraz bez względu na sposób i formę powierzenia tej osobie jej prowadzenia, z informacją o zasadach ewidencji obejmującą podstawowe zasady prowadzenia ewidencji, wystawiania i wydawania paragonu oraz skutków ich nieprzestrzegania.

Nowe przepisy doprecyzują, że paragon fiskalny wystawiać się będzie w sposób zapewniający czytelną treść, umożliwiający nabywcy sprawdzenie prawidłowości dokonanej sprzedaży.

Dodany będzie także § 19a rozporządzenia, zawierający regulację, zgodnie z którą podatnicy prowadząc ewidencję przy użyciu kas on-line będą mogli wystawiać i wydawać nabywcy, za jego zgodą i w sposób z nim uzgodniony, paragon fiskalny lub fakturę w postaci elektronicznej. Natomiast w sytuacji, gdy rozpoczęta w powyżej wskazany sposób sprzedaż nie zostanie dokonana, podatnik będzie mógł wystawić paragon fiskalny anulowany lub fakturę anulowaną w postaci elektronicznej.

Zmiany obejmą też załączniki nr 1-5 do rozporządzenia. Zmiany tych załączników będą podlegały m.in. na usunięciu z wymaganych danych adresowych - skrytki pocztowej i poczty, zgodnie z odpowiednimi regulacjami pocztowymi.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 11.03.2004 r. o VAT (Dz. U. z 2020 r. poz. 106 ze zm.)