Facebook

Jak szukać?»

Uwaga: Do 2 kwietnia 2024 r. część płatników składek przekazuje do ZUS zgłoszenia o pracy "szczególnej" ZUS ZSWA za 2023 r. Do 31 marca 2024 r. należy sporządzić i podpisać sprawozdanie finansowe za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US zeznań: CIT-8 i CIT-8AB za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US deklaracji: CIT-8E i CIT-8FR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: IFT-2R, CIT-RB i CIT-CSR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: CIT-8ST, CIT-N1, CIT-N2, PIT-N1 i PIT-N2 według stanu na 31 grudnia 2023 r.
Aktualnie jesteś: Gofin.pl (strona główna)  »  Podatki  »  Podatek dochodowy  »   Podatek VAT jako firmowy koszt podatkowy
POLECAMY
A A A  drukuj artykuł

Podatek VAT jako firmowy koszt podatkowy

Gazeta Podatkowa nr 36 (2015) z dnia 4.05.2023
Agata Cieśla

W ustawach o podatku dochodowym w odniesieniu do podatku VAT została zapisana podstawowa zasada, zgodnie z którą podatek od towarów i usług jest wyłączony z kategorii kosztów podatkowych. Od tej generalnej reguły ustawodawca przewidział jednak kilka wyjątków. Dzięki temu w ustawowo określonych okolicznościach przedsiębiorcy mają prawo ujmowania w firmowych kosztach podatkowych podatku VAT naliczonego oraz należnego.

VAT należny

Sytuacje, w których wyłączenie z kosztów firmowych podatku VAT należnego nie znajduje zastosowania, zostały wymienione w art. 23 ust. 1 pkt 43 lit. b) ustawy o pdof i art. 16 ust. 1 pkt 46 lit. b) ustawy o pdop. Z uregulowań tych wynika, że VAT należny podlega ujęciu w kosztach podatkowych, o ile dotyczy:

  • importu usług oraz wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, jeżeli nie stanowi on podatku naliczonego w rozumieniu przepisów o VAT; kosztem podatkowym nie jest jednak podatek należny w części przekraczającej kwotę podatku od nabycia tych towarów i usług, która mogłaby stanowić podatek naliczony w rozumieniu przepisów o VAT,
  • przekazania lub zużycia przez podatnika towarów lub świadczenia usług na potrzeby reprezentacji i reklamy, obliczony zgodnie z odrębnymi przepisami,
  • nieodpłatnie przekazanych towarów, obliczony zgodnie z odrębnymi przepisami, w przypadku gdy wyłącznym warunkiem ich przekazania jest uprzednie nabycie przez otrzymującego towarów lub usług od przekazującego w określonej ilości lub wartości.

• Import usług lub WNT

Przy imporcie usług lub wewnątrzwspólnotowym nabyciu towarów (WNT) VAT należny rozlicza nabywca, który generalnie odlicza go jako VAT naliczony. Jeżeli jednak z uregulowań podatkowych w zakresie VAT wynika, że nie podlega on odliczeniu, to skoro ustawowo podatnik prawa tego nie posiada, to VAT ten obciąża firmowe koszty podatkowe.

• Próbki i prezenty o małej wartości

Jeżeli przedmiotem nieodpłatnego przekazania jest towar mający dla nabywcy wartość konsumpcyjną i w stosunku do tego towaru podatnikowi przysługiwało odliczenie VAT, to przekazanie to podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Opodatkowanie to nie dotyczy jednak nieodpłatnego przekazywania prezentów o małej wartości i próbek, o ile jest ono związane z działalnością gospodarczą podatnika (art. 7 ust. 3 ustawy o VAT).

Prezentami o małej wartości, zgodnie z art. 7 ust. 4 ustawy o VAT, są przekazywane przez podatnika jednej osobie towary:

1) o łącznej wartości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 100 zł (bez podatku), jeżeli podatnik prowadzi ewidencję pozwalającą na ustalenie tożsamości tych osób,

2) których przekazania nie ujęto w ewidencji, o której mowa w pkt 1, jeżeli jednostkowa cena nabycia towaru (bez podatku), a gdy nie ma ceny nabycia - jednostkowy koszt wytworzenia, określone w momencie przekazywania towaru, nie przekraczają 20 zł.

Próbką jest natomiast egzemplarz towaru lub jego niewielka ilość, które pozwolą na ocenę cech i właściwości towaru w jego końcowej postaci, a których przekazanie (wręczenie) ma na celu promocję tego towaru oraz nie służy zasadniczo zaspokojeniu potrzeb odbiorcy końcowego w zakresie danego towaru, chyba że zaspokojenie potrzeb tego odbiorcy jest nieodłącznym elementem promocji tego towaru i ma skłaniać tego odbiorcę do zakupu promowanego towaru (art. 7 ust. 7 ustawy o VAT).

W sytuacji gdy podatnik przekazujący prezenty ma obowiązek wykazania VAT należnego, to niezależnie od tego, czy przekazanie to będzie miało charakter reprezentacji czy reklamy, kwotę tego podatku ma prawo ująć w kosztach podatkowych, pod warunkiem że przepisy o podatku dochodowym pozwalają sam wydatek uznać za taki koszt.

• Sprzedaż premiowa

Podatnik będący uczestnikiem sprzedaży premiowej, kupując określony rodzaj lub ilość towarów albo usług w ramach premii za dokonany zakup, uzyskuje dodatkowo od sprzedawcy nagrodę, która może być nieodpłatnie wydanym towarem lub nieodpłatnie wykonaną usługą.

W przypadku nagrody rzeczowej to na podatniku, który jest podmiotem wydającym ją klientowi (kontrahentowi), ciąży obowiązek wykazania VAT należnego od jej wartości, jeżeli nie stanowi ona prezentu o małej wartości. Kwota tego podatku należnego podlega ujęciu w kosztach podatkowych.

VAT naliczony

• Zwolnienie z podatku

Podatek VAT naliczony podatkowo podlega ujęciu w rachunku kosztowym - analogicznie jak ma to miejsce w przypadku podatku należnego - jedynie w ustawowo wskazanych przypadkach wynikających z art. 23 ust. 1 pkt 43 lit. a) ustawy o pdof i art. 16 ust. 1 pkt 46 lit. a) ustawy o pdop. Jeden z nich odnosi się do podatników korzystających ze zwolnienia przedmiotowego lub podmiotowego z VAT, lub tych, którzy będąc podatnikami VAT, nabyli towar albo usługę w celu dokonywania czynności zwolnionych z VAT. Wykaz takich czynności zawiera m.in. art. 43 ust. 1 ustawy o VAT.

Przedsiębiorcy, którzy nabywają towary i usługi związane z działalnością zwolnioną z VAT, nie są uprawnieni do obniżenia kwoty podatku należnego o podatek naliczony. W efekcie podatek naliczony przy takich zakupach stanowi koszt podatkowy (przykład 1) - z pewnym jednak zastrzeżeniem. Rozliczanie takiego podatku bezpośrednio w kosztach nie ma zastosowania, gdy dotyczy on nabycia składników majątku trwałego. Wówczas bowiem jego kwota powiększa wartość początkową tych składników i podlega ujęciu w kosztach poprzez naliczane od niej odpisy amortyzacyjne.

• Koszty reprezentacji

Ustawodawca wyłączył z kosztów podatkowych wydatki ponoszone przez podmioty gospodarcze na reprezentację. W szczególności chodzi tu o wydatki poniesione na usługi gastronomiczne, zakup żywności oraz napojów, w tym alkoholowych (art. 23 ust. 1 pkt 23 ustawy o pdof i art. 16 ust. 1 pkt 28 ustawy o pdop). Wyłączenie to dotyczy jednak tylko kwoty netto wydatków z tej kategorii podatkowej. Nie ma natomiast zastosowania w odniesieniu do niepodlegającego odliczeniu VAT z faktur dokumentujących wydatki na reprezentację - jego wartość przedsiębiorca ma prawo ująć w rachunku kosztowym.

• 50% VAT od osobówki

W przepisach dotyczących podatku VAT zostało określonych wiele przedmiotowych ograniczeń odnoszących się do odliczania VAT przy nabyciu określonych towarów i usług. Takim, które obejmuje najszersze grono podatników, jest podatek naliczony od wydatków związanych z zakupem oraz eksploatacją samochodów osobowych. Przedsiębiorcy, którzy dokonują wydatków z tej właśnie kategorii w odniesieniu do samochodów wykorzystywanych do tzw. celów mieszanych (tj. jednocześnie na potrzeby firmowe, jak i prywatne podatnika, wspólników spółki czy innych osób), zasadniczo mogą odliczać 50% podatku naliczonego wykazanego w fakturze je dokumentującej. Przepisy ustawy o VAT stanowią w odniesieniu do tej kategorii wydatków, że jedynie wtedy, gdy samochód osobowy jest wykorzystywany wyłącznie do opodatkowanej działalności gospodarczej i prowadzona jest ewidencja przebiegu pojazdu na potrzeby VAT, od wydatków na taki samochód podatnik może odliczać 100% podatku naliczonego. Jeżeli jednak przedsiębiorca jest uprawniony do odliczania tylko 50% VAT naliczonego, nieodliczoną częścią tego podatku obciąża koszty podatkowe.

Nie jest to jednak pełne 50% nieodliczonego VAT. W oparciu o art. 23 ust. 1 pkt 46a ustawy o pdof i art. 16 ust. 1 pkt 51 ustawy o pdop ograniczeniu w firmowych kosztach podatkowych w ramach limitu 75% podlegają wydatki z tytułu kosztów używania samochodu osobowego niebędącego składnikiem prywatnego majątku przedsiębiorcy, jeżeli samochód ten jest wykorzystywany do celów mieszanych. Ponadto u przedsiębiorców będących osobami fizycznymi wydatki z tytułu używania do celów służbowych prywatnych samochodów obciążają koszty w wysokości 20% poniesionych wydatków w oparciu o art. 23 ust. 1 pkt 46 ustawy o pdof.

W obydwu wskazanych sytuacjach u przedsiębiorców będących podatnikami VAT podstawą ustalenia ograniczenia jest wartość netto wydatku wraz z nieodliczonymi od niego 50% podatku naliczonego. Dopiero od tej kwoty oblicza się 75% lub 20% ujmowane w kosztach podatkowych, co wynika z art. 23 ust. 5a ustawy o pdof i art. 16 ust. 5a ustawy o pdop (przykład 2).

• Rezygnacja to nie brak prawa

Z uregulowań dotyczących omawianych zagadnień zawartych w ustawach o pdof i pdop wynika wprost, że podatnicy mają prawo obciążania firmowych kosztów podatkowych VAT naliczonym wyłącznie w tej części, w której zgodnie z przepisami o VAT nie przysługuje im obniżenie kwoty lub zwrot różnicy tego podatku, o ile nie powiększa on wartości środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej. Zatem mają możliwość ujęcia VAT naliczonego w kosztach podatkowych jedynie wówczas, gdy zgodnie z przepisami o VAT nie przysługuje im prawo do jego odliczenia.

Chcąc uwzględnić w rachunku kosztowym nieodliczony VAT naliczony, trzeba jednak odróżnić brak prawa do odliczenia tego podatku od nieskorzystania z tego uprawnienia i to niezależnie od stojącej za tym przyczyny. Możliwość obciążenia jego wartością kosztów podatkowych przysługuje podatnikowi wyłącznie wtedy, gdy nie jest on uprawniony do jego odliczenia, a nie, jeśli uprawnienia tego nie wykorzystał.

Jeżeli podatnik dobrowolnie rezygnuje z prawa do odliczenia VAT, wówczas jego wartość nie stanowi kosztu podatkowego, jak ma to miejsce m.in. u podatników korzystających z dotacji na doposażenie stanowiska pracy (przykład 3).

• Wyżywienie i zakwaterowanie

Przedsiębiorcom nie przysługuje prawo do odliczenia VAT naliczonego generalnie również w stosunku do faktur dokumentujących zakup usług noclegowych i gastronomicznych (art. 88 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT). To powoduje, że VAT naliczony w fakturach dokumentujących takie wydatki podatnik ma prawo ująć w kosztach, jednak wyłącznie wtedy, gdy same wydatki spełniają definicję kosztu podatkowego (przykład 4).

Przykład 1

Osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, będąca czynnym podatnikiem VAT, wykonuje w jej ramach zawód lekarza dentysty. Na potrzeby prowadzonej działalności kupiła środki ochrony osobistej dla siebie oraz zatrudnianej w gabinecie pomocy dentystycznej. Usługi są, co do zasady, zwolnione z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 19 lit. a) ustawy o VAT. Ponieważ dokonane zakupy dotyczą usług zwolnionych z VAT, podatek naliczony związany z tym zakupem nie podlega odliczeniu i stanowi koszt uzyskania przychodów.


Przykład 2

Spółka jawna w prowadzonej działalności gospodarczej wykorzystuje samochód osobowy. W kwietniu 2022 r. zakupiła do tego samochodu paliwo, komplet opon letnich, nowe dywaniki oraz usługę prania tapicerki. Łączna wartość tych wydatków wyniosła netto 4.280 zł oraz VAT 984,40 zł. Kwota podatku naliczonego podlegającego odliczeniu przez spółkę to 50% kwoty podatku wynikającej z faktur przez nią otrzymanych.

Ponieważ samochód ten stanowi środek trwały i jest wykorzystywany do celów mieszanych, na podstawie art. 23 ust. 1 pkt 46a ustawy o pdof spółka zaliczy do kosztów 75% wydatków poniesionych na jego użytkowanie z uwzględnieniem nieodliczonego VAT w kwocie 3.579,15 zł, według wyliczenia: [4.280 zł + (984,40 zł × 50%)] × 75%.


Przykład 3

Spółka z o.o. prowadząca ośrodek SPA, będąca czynnym podatnikiem VAT, zawarła z urzędem pracy umowę na doposażenie stanowiska pracy dla bezrobotnego. Dotację, którą z tego tytułu otrzymała, przeznaczyła na zakup laserów do zabiegów kosmetycznych, które zaliczyła do środków trwałych. W urzędzie pracy złożyła jednocześnie oświadczenie o rezygnacji z odliczania lub zwrotu naliczonego VAT.

Z racji dobrowolnej rezygnacji z przysługującego jej prawa do odliczenia VAT naliczonego spółka nie ma prawa do obciążenia jego wartością kosztów podatkowych. W efekcie podatek ten nie powiększy wartości początkowej środków trwałych (stanowiącej podstawę naliczania odpisów amortyzacyjnych) sfinansowanych dotacją.


Przykład 4

Pracownik firmy odbył podróż służbową, w której korzystał z noclegów w hotelach. Poniesione w związku z tym wydatki zostały udokumentowane fakturami. Ponieważ VAT naliczony z tytułu zakupu usług noclegowych z mocy ustawy o VAT nie podlega odliczeniu, firma pracodawcy ma prawo obciążyć koszty podatkowe podatkiem naliczonym związanym z tymi usługami.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 26.07.1991 r. o pdof (Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.)

Ustawa z dnia 15.02.1992 r. o pdop (Dz. U. z 2022 r. poz. 2587 ze zm.)

Ustawa z dnia 11.03.2004 r. o VAT (Dz. U. z 2022 r. poz. 931 ze zm.)

Więcej na ten temat w zasobach płatnych:

Podatek dochodowy - czytaj także:

 
Przydatne linki
 
Sklep internetowy - sklep.gofin.pl
 
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o., ul. Owocowa 8, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 95 720 85 40, faks 95 720 85 60
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN
Szanowny Użytkowniku !
Prosimy o zapoznanie się z poniższymi informacjami oraz wyrażenie dobrowolnej zgody poprzez kliknięcie przycisku "Zgadzam się".
Pamiętaj, że zawsze możesz wycofać zgodę.

Serwis internetowy, z którego Pani/Pan korzysta używa plików cookies w celu:

  • niezbędnego zapewnienia prawidłowego działania Serwisów (utrzymania sesji),
  • realizacji funkcjonalności ułatwiających obsługę Serwisu,
  • analizy statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
  • zbierania i przetwarzania danych osobowych w celu wyświetlenia reklam produktów własnych i klientów reklamowych.
Pliki cookies

Są to pliki instalowane w urządzeniach końcowych osób korzystających z Serwisu, w celu administrowania Serwisem, dostosowania treści Serwisu do preferencji użytkownika, utrzymania sesji użytkownika oraz dla celów statystycznych i targetowania reklamy (dostosowania treści reklamy do indywidualnych potrzeb użytkownika). Informujemy, że istnieje możliwość określenia przez użytkownika Serwisu warunków przechowywania lub uzyskiwania dostępu do informacji zawartych w plikach cookies za pomocą ustawień przeglądarki lub konfiguracji usługi. Szczegółowe informacje na ten temat dostępne są u producenta przeglądarki, u dostawcy usługi dostępu do internetu oraz w Polityce prywatności i plików cookies.

Administratorzy

Administratorem Pana/Pani danych osobowych w związku z korzystaniem z Serwisu internetowego i jego usług jest Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o. Administratorem danych osobowych w plikach cookies w związku z wyświetleniem analizy statystyk i wyświetlaniem spersonalizowanych reklam są partnerzy Wydawnictwa Podatkowego GOFIN sp. z o.o., Google Inc, Facebook Inc.

Jakie ma Pani/Pan prawa w stosunku do swoich danych osobowych?

Wobec swoich danych mają Pan/Pani prawo do żądania dostępu do swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych, prawo do cofnięcia zgody.

Podstawy prawne przetwarzania Pani/Pana danych osobowych
  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z wykonaniem umowy.

    Umowa w naszym przypadku oznacza akceptację regulaminu naszych usług. Jeśli zatem akceptuje Pani/Pan umowę na realizację danej usługi, to możemy przetwarzać Pani/Pana dane w zakresie niezbędnym do realizacji tej umowy.

  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z prawnie uzasadnionym interesem administratora.

    Dotyczy sytuacji, gdy przetwarzanie danych jest uzasadnione z uwagi na usprawiedliwione potrzeby administratora, tj. dokonanie pomiarów statystycznych, ulepszania naszych usług, jak również prowadzenie marketingu i promocji własnych usług administratora.

  • Dobrowolna zgoda.

    Aby móc realizować cele:
    - zapamiętania Pani/Pana decyzji w Serwisach w zakresie korzystania z dostępnych opcjonalnie funkcjonalności,
    - analiz statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
    - wyświetlania spersonalizowanych reklam produktów własnych i klientów reklamowych w związku z odwiedzaniem niniejszego Serwisu internetowego partnerzy Wydawnictwa Podatkowego Gofin sp. z o.o. muszą mieć możliwość przetwarzania Pani/Pana danych.

Potrzebna jest Nam Pani/Pana dobrowolna zgoda na zapisy w plikach cookies w celach realizacji powyższych celów.
W związku z powyższymi wyjaśnieniami prosimy o wyrażenie dobrowolnej zgody na zapisywanie informacji w plikach cookies przez kliknięcie przycisku „Zgadzam się” lub „Nie teraz” w przypadku braku zgody. Istnieje możliwość skorzystania z „ustawień zaawansowanych” plików cookies w celu określenia indywidualnych zgód na zapis wybranych plików cookies realizujących wybrane cele.