Facebook

Jak szukać?»

Uwaga: Do 2 kwietnia 2024 r. część płatników składek przekazuje do ZUS zgłoszenia o pracy "szczególnej" ZUS ZSWA za 2023 r. Do 31 marca 2024 r. należy sporządzić i podpisać sprawozdanie finansowe za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US zeznań: CIT-8 i CIT-8AB za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US deklaracji: CIT-8E i CIT-8FR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: IFT-2R, CIT-RB i CIT-CSR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: CIT-8ST, CIT-N1, CIT-N2, PIT-N1 i PIT-N2 według stanu na 31 grudnia 2023 r.
Aktualnie jesteś: Gofin.pl (strona główna)  »  Podatki  »  Podatek dochodowy  »   Wpływ umorzenia zobowiązań na podatek dochodowy
POLECAMY
A A A  drukuj artykuł

Wpływ umorzenia zobowiązań na podatek dochodowy

Gazeta Podatkowa nr 2 (1981) z dnia 5.01.2023
Małgorzata Marek

Wprawdzie ustawy o podatkach dochodowych nie definiują umorzenia wierzytelności, ale odwołanie się do reguł wykładni językowej oraz przepisów prawa cywilnego pozwala na przyjęcie, że pod tym terminem kryje się definitywna rezygnacja wierzyciela ze ściągania przysługujących mu należności. Jeżeli decyzja wierzyciela spotka się z pozytywną odpowiedzią dłużnika, należy rozważyć skutki podatkowe tego zdarzenia, zwłaszcza na gruncie podatku dochodowego.

Umorzenie, czyli zwolnienie z długu

Umorzenie zobowiązania równoważne jest zwolnieniu z długu uregulowanemu w art. 508 Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2022 r. poz. 1360 ze zm.). Zgodnie z treścią tego przepisu, zobowiązanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje. Podkreślenia wymaga fakt, że zwolnienie z długu nie jest skutkiem jednostronnego oświadczenia woli wierzyciela, lecz powstaje w drodze porozumienia (umowy) z dłużnikiem. Zazwyczaj (dla celów dowodowych) przyjmuje ono formę pisemną.

Nie ma przeszkód, aby zwolnienie z długu objęło tylko część zobowiązania albo zostało dokonane z zastrzeżeniem warunku lub terminu. W efekcie umorzenia zobowiązanie wygasa w części lub całości.

Ekonomicznym (a po części również podatkowym) następstwem tej czynności jest powstanie w majątku wierzyciela wymiernej straty, a po stronie dłużnika - przysporzenia majątkowego.

Przedsiębiorca zwolniony z długu

Umorzenie zobowiązania w istotny sposób wpływa na sytuację podatkową dłużnika będącego przedsiębiorcą. Zgodnie z art. 14 ust. 2 pkt 6 ustawy o pdof (Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.) oraz art. 12 ust. 1 pkt 3 lit. a) ustawy o pdop (Dz. U. z 2022 r. poz. 2587 ze zm.), przychodem z działalności gospodarczej jest również wartość umorzonych lub przedawnionych zobowiązań, w tym z tytułu zaciągniętych kredytów (pożyczek), z wyjątkiem umorzonych pożyczek z Funduszu Pracy. Umorzone zobowiązania stają się przychodem z chwilą umorzenia, czyli akceptacji przez dłużnika zwolnienia z długu. Moment ten najczęściej wyznacza data zawarcia przez strony stosownego porozumienia.

Jeżeli umorzona zostaje wierzytelność wraz z odsetkami z tytułu nieterminowego regulowania zobowiązań, to kwota odsetek zwiększa wartość przychodu. Z treści art. 14 ust. 3 pkt 2 ustawy o pdof oraz art. 12 ust. 4 pkt 2 ustawy o pdop wynika, że odsetki opodatkowane są metodą kasową, tzn. w momencie zapłaty stają się dla wierzyciela przychodem, a dla dłużnika kosztem. Samo naliczenie odsetek nie stanowi podstawy do ich rozliczenia w rachunku podatkowym u żadnej ze stron. Mając na uwadze te zasady, fiskus przez długi czas uważał, że umorzenie naliczonych odsetek za zwłokę w zapłacie zobowiązań pozostaje neutralne podatkowo dla dłużnika. Obecnie obserwujemy zmianę w wykładni przepisów (por. interpretację indywidualną Dyrektora KIS z dnia 17 lutego 2021 r., nr 0111-KDIB1-1.4010.531.2020.1.BK). Fiskus twierdzi, że umorzenie odsetek naliczonych, a więc posiadających skonkretyzowaną wartość, stanowi zwolnienie z długu i oznacza uzyskanie przez dłużnika przysporzenia polegającego na zmniejszeniu jego obowiązku świadczenia.

Należy dodać, że za przychód podatkowy nie uważa się kwot stanowiących równowartość umorzonych zobowiązań, w tym także z tytułu pożyczek (kredytów), jeżeli umorzenie zobowiązań jest związane z postępowaniem restrukturyzacyjnym lub postępowaniem upadłościowym (art. 14 ust. 3 pkt 6 ustawy o pdof oraz art. 12 ust. 4 pkt 8 ustawy o pdop).

Umorzona wierzytelność u wierzyciela

Zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 41 ustawy o pdof oraz art. 16 ust. 1 pkt 44 ustawy o pdop, za koszty uzyskania przychodów nie uważa się umorzonych wierzytelności, z wyjątkiem wierzytelności lub jej części, które uprzednio zostały zarachowane jako przychody należne - do wysokości zarachowanej jako przychód należny. Wspomniany przepis zakazuje zatem obciążania kosztów podatkowych wartością umorzonych wierzytelności. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy umarzana wierzytelność została uprzednio zarachowana jako przychód należny.

Ze względu na treść art. 23 ust. 1 pkt 17 ustawy o pdof oraz art. 16 ust. 1 pkt 20 ustawy o pdop, konieczne jest również podkreślenie, że kosztowy charakter może mieć jedynie taka wierzytelność, która w dniu umorzenia nie była przedawniona. Wymienione przepisy stanowią bowiem, że za koszty uzyskania przychodów nie uważa się wierzytelności odpisanych jako przedawnione.

Ponadto trzeba podkreślić, że do kosztów uzyskania przychodów kwalifikuje się tylko wartość netto umorzonych wierzytelności, gdyż podatek od towarów i usług nie podlega uprzedniemu zarachowaniu jako przychód (por. interpretację indywidualną Dyrektora KIS z dnia 3 grudnia 2021 r., nr 0111-KDIB1-3.4010.446.2021.1.IZ).

Zwolnienie z długu poza firmą

Również podatnicy nieprowadzący działalności gospodarczej powinni umorzoną wierzytelność rozpoznać jako przychód do opodatkowania.

Zwolnienie z długu dotyczące tej grupy podatników bodaj najczęściej ma związek z umowami pożyczki. Jeżeli pożyczkodawca zgodzi się zwolnić pożyczkobiorcę z obowiązku zwrotu kapitału w części lub całości, powstaje przychód o wartości umorzonego świadczenia, który należy kwalifikować do tzw. innych źródeł (art. 20 ust. 1 ustawy o pdof). Skutkuje to obowiązkiem jego wykazania w zeznaniu rocznym i samodzielnego opodatkowania.

Jedynie pożyczkobiorcy korzystający z umorzenia pożyczki zaciągniętej u rodziny mogą czuć się komfortowo, gdyż chroni ich art. 21 ust. 1 pkt 125 ustawy o pdof. Stosownie do treści tego przepisu, zwolnieniu od podatku podlega wartość świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń otrzymanych od osób zaliczonych do I i II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od spadków i darowizn. W tak określonym kręgu znajdują się m.in.: małżonek, zstępni, wstępni, rodzeństwo.

Jeśli pożyczkobiorca jest pracownikiem, a umorzona pożyczka pochodziła ze środków obrotowych pracodawcy lub z ZFŚS, to wartość zwolnienia z długu powinna zostać doliczona do przychodów ze stosunku pracy w miesiącu umorzenia i opodatkowana wraz z pozostałymi przychodami z tego źródła.

Podatek dochodowy - czytaj także:

 
Przydatne linki
 
Sklep internetowy - sklep.gofin.pl
 
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o., ul. Owocowa 8, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 95 720 85 40, faks 95 720 85 60
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN
Szanowny Użytkowniku !
Prosimy o zapoznanie się z poniższymi informacjami oraz wyrażenie dobrowolnej zgody poprzez kliknięcie przycisku "Zgadzam się".
Pamiętaj, że zawsze możesz wycofać zgodę.

Serwis internetowy, z którego Pani/Pan korzysta używa plików cookies w celu:

  • niezbędnego zapewnienia prawidłowego działania Serwisów (utrzymania sesji),
  • realizacji funkcjonalności ułatwiających obsługę Serwisu,
  • analizy statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
  • zbierania i przetwarzania danych osobowych w celu wyświetlenia reklam produktów własnych i klientów reklamowych.
Pliki cookies

Są to pliki instalowane w urządzeniach końcowych osób korzystających z Serwisu, w celu administrowania Serwisem, dostosowania treści Serwisu do preferencji użytkownika, utrzymania sesji użytkownika oraz dla celów statystycznych i targetowania reklamy (dostosowania treści reklamy do indywidualnych potrzeb użytkownika). Informujemy, że istnieje możliwość określenia przez użytkownika Serwisu warunków przechowywania lub uzyskiwania dostępu do informacji zawartych w plikach cookies za pomocą ustawień przeglądarki lub konfiguracji usługi. Szczegółowe informacje na ten temat dostępne są u producenta przeglądarki, u dostawcy usługi dostępu do internetu oraz w Polityce prywatności i plików cookies.

Administratorzy

Administratorem Pana/Pani danych osobowych w związku z korzystaniem z Serwisu internetowego i jego usług jest Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o. Administratorem danych osobowych w plikach cookies w związku z wyświetleniem analizy statystyk i wyświetlaniem spersonalizowanych reklam są partnerzy Wydawnictwa Podatkowego GOFIN sp. z o.o., Google Inc, Facebook Inc.

Jakie ma Pani/Pan prawa w stosunku do swoich danych osobowych?

Wobec swoich danych mają Pan/Pani prawo do żądania dostępu do swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych, prawo do cofnięcia zgody.

Podstawy prawne przetwarzania Pani/Pana danych osobowych
  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z wykonaniem umowy.

    Umowa w naszym przypadku oznacza akceptację regulaminu naszych usług. Jeśli zatem akceptuje Pani/Pan umowę na realizację danej usługi, to możemy przetwarzać Pani/Pana dane w zakresie niezbędnym do realizacji tej umowy.

  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z prawnie uzasadnionym interesem administratora.

    Dotyczy sytuacji, gdy przetwarzanie danych jest uzasadnione z uwagi na usprawiedliwione potrzeby administratora, tj. dokonanie pomiarów statystycznych, ulepszania naszych usług, jak również prowadzenie marketingu i promocji własnych usług administratora.

  • Dobrowolna zgoda.

    Aby móc realizować cele:
    - zapamiętania Pani/Pana decyzji w Serwisach w zakresie korzystania z dostępnych opcjonalnie funkcjonalności,
    - analiz statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
    - wyświetlania spersonalizowanych reklam produktów własnych i klientów reklamowych w związku z odwiedzaniem niniejszego Serwisu internetowego partnerzy Wydawnictwa Podatkowego Gofin sp. z o.o. muszą mieć możliwość przetwarzania Pani/Pana danych.

Potrzebna jest Nam Pani/Pana dobrowolna zgoda na zapisy w plikach cookies w celach realizacji powyższych celów.
W związku z powyższymi wyjaśnieniami prosimy o wyrażenie dobrowolnej zgody na zapisywanie informacji w plikach cookies przez kliknięcie przycisku „Zgadzam się” lub „Nie teraz” w przypadku braku zgody. Istnieje możliwość skorzystania z „ustawień zaawansowanych” plików cookies w celu określenia indywidualnych zgód na zapis wybranych plików cookies realizujących wybrane cele.