Ustawa o pdof zawiera katalog obowiązków, jakie płatnicy pdof mają w odniesieniu do opodatkowania pracowniczych należności. Jednocześnie ustawodawca dał pracownikom możliwość składania oświadczeń i wniosków, dzięki którym sposób obliczania przez płatników zaliczek na pdof może zostać zmodyfikowany. Oświadczenia te pracownik może składać w zakresie tzw. kosztów pracowniczych, kwoty zmniejszającej podatek oraz stawki opodatkowania.
Pracownikom z mocy ustawy przysługują tzw. podstawowe zryczałtowane koszty pracownicze w kwocie 111,25 zł miesięcznie. Natomiast koszty podwyższone, wynoszące 139,06 zł miesięcznie (art. 22 ust. 2 pkt 3 ustawy o pdof), nie przysługują pracownikowi automatycznie. Aby pracodawca mógł je uwzględnić przy obliczaniu zaliczki na podatek, pracownik powinien mu złożyć oświadczenie, z którego będzie wynikać, że:
Pracownik, który spełnia łącznie wskazane warunki i chce mieć stosowane podwyższone koszty, może złożyć pracodawcy oświadczenie o ich spełnianiu w dowolnym czasie. Nie musi go jednak sporządzać co roku. Ustawodawca nie wskazał bowiem, że pracownik powinien je składać przed pierwszą wypłatą wynagrodzenia w roku podatkowym. Natomiast płatnik rozpoczyna stosowanie tych kosztów dopiero od momentu złożenia tego oświadczenia przez pracownika (art. 32 ust. 5 ustawy o pdof). Gdy jednak stan faktyczny wskazany w tym oświadczeniu ulegnie zmianie, pracownik zobowiązany jest zawiadomić o tym zakład pracy, aby mógł on zaprzestać stosowania podwyższonych kosztów i powrócić do stosowania kosztów podstawowych.
Niestandardowe koszty przysługują również pracownikom będącym twórcami korzystającymi z praw autorskich w rozumieniu ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1191 ze zm.) lub rozporządzającym tymi prawami. W stosunku do tej części wynagrodzenia takiego pracownika, która przysługuje mu za faktycznie wykonane prace twórcze, płatnik może stosować 50% koszty uzyskania przychodów, o których mowa w art. 22 ust. 9 pkt 3 ustawy o pdof. Jednocześnie jednak pracownikom do nich uprawnionym ustawodawca zezwolił na rezygnację z ich stosowania. Aby była ona skuteczna, powinni złożyć płatnikowi oświadczenie w tym zakresie (art. 32 ust. 7 ustawy o pdof). W przypadku jego złożenia płatnik zaprzestaje w danym roku potrącania 50% kosztów uzyskania przychodów począwszy od miesiąca następującego po miesiącu, w którym podatnik oświadczenie takie złoży.
Na wysokość stawki podatku od dochodów pracowniczych wpływ ma ich wysokość w roku podatkowym w danym zakładzie pracy. Pracownik w pewnych okolicznościach ma jednak prawo złożenia pracodawcy odpowiednio oświadczenia o zastosowaniu niższej lub wniosku o zastosowanie wyższej stawki niż wynikająca ze skali podatkowej.
Stawkę podatku dochodowego w wysokości 18% pracodawca stosuje obliczając zaliczkę na pdof za miesiące od początku roku do miesiąca włącznie, w którym dochód podatnika uzyskany u niego od początku roku przekroczy kwotę stanowiącą górną granicę pierwszego przedziału skali podatkowej (obecnie 85.528 zł). Natomiast 32% stawkę stosuje za miesiące następujące po miesiącu, w którym dochód uzyskany od początku roku przekroczy tę kwotę.
Gdy jednak pracownik złoży oświadczenie, że:
pracodawca oblicza zaliczki za wszystkie miesiące roku podatkowego stosując 18% stawkę podatku. Płatnik pobiera zaliczki według niższej stawki począwszy od miesiąca następującego po miesiącu, w którym zostało złożone oświadczenie.
Jeżeli nastąpi zmiana stanu faktycznego upoważniającego do obniżki stawki podatkowej, pracownik zobowiązany jest poinformować o tym płatnika. Wówczas od miesiąca następującego po miesiącu, w którym pracownik przestał spełniać warunki do obniżki zaliczek, pracodawca oblicza je uwzględniając stawkę podatku wynikającą ze skali podatkowej (art. 32 ust. 1a oraz ust. 1b i 1c ustawy o pdof).
Pracownik uprawniony jest także do złożenia pracodawcy wniosku o stosowanie stawki podatku 32% zamiast 18%. Takie rozwiązanie - bez względu na wysokość osiągniętego przez pracownika dochodu - przewiduje art. 41a ustawy o pdof. Jednak z uwagi na to, że z ustawy o pdof nie wynika, od którego miesiąca płatnik powinien rozpocząć stosowanie wyższej stawki, to sam podatnik w składanym przez siebie wniosku określa miesiąc, od którego płatnik ma pobierać wyższe zaliczki na podatek.
Jeśli pracodawca zostanie do tego upoważniony, uwzględnia przy obliczaniu pracowniczych zaliczek na pdof kwotę zmniejszającą w wysokości 46,33 zł miesięcznie. Dokonuje tego włącznie do tego miesiąca, w którym dochód pracownika uzyskany od niego od początku roku przekroczył kwotę 85.528 zł. Od następnego miesiąca powinien odstąpić od jej stosowania (art. 32 ust. 3 w związku z art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy o pdof).
Pracodawca zaprzestaje stosowania omawianej kwoty również w przypadku, gdy pracownik złoży mu oświadczenie, że za dany rok jego dochody przekroczą pierwszy próg podatkowy, czyli 85.528 zł. Wtedy od miesiąca następującego po miesiącu, w którym otrzymał takie oświadczenie, obowiązany jest pobierać zaliczkę, nie pomniejszając jej o kwotę zmniejszającą (art. 32 ust. 1e ustawy o pdof).
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 26.07.1991 r. o pdof (Dz. U. z 2018 r. poz. 1509 ze zm.)
|