Źródło przychodów z tytułu udziału w spółce niebędącej osobą prawną - wyrok NSA

Tak wynika z wyroku NSA z 7 lipca 2021 r., sygn. akt II FSK 3591/18.

Podatniczka PIT jest wspólniczką spółki jawnej. Spółka posiadała certyfikaty inwestycyjne, które wykupiła, uzyskując dochód. Ponieważ spółka jest transparentna podatkowo, podatnikami są jej wspólnicy, a uzyskany dochód należy zaliczyć do źródła przychodów, jakim są kapitały pieniężne, to od tego dochodu pobrała wspólnikom 19% zryczałtowany podatek dochodowy i odprowadziła go na rachunek urzędu skarbowego.

Podatniczka nie zgodziła się z takim postępowaniem, bowiem jej zdaniem w tym przypadku przychody ze zbycia certyfikatów inwestycyjnych są przychodami z pozarolniczej działalności gospodarczej (art. 10 ust. 1 pkt 3 updof), a nie z kapitałów pieniężnych (art. 10 ust. 1 pkt 7 updof). Organ odwoławczy, do którego zwróciła się o stwierdzenie nadpłaty z tytułu niesłusznie pobranego podatku, nie znalazł podstaw do zwrotu podatku. Stwierdził, że przedmiot działalności spółki nie obejmował obrotu udziałami, papierami wartościowymi i pochodnymi instrumentami finansowymi, nie stanowił więc realizacji przedmiotu działalności spółki. Należało go zatem zaliczyć do innego źródła, tj. do kapitałów pieniężnych i praw majątkowych.

Sprawa trafiła do WSA w Warszawie, a następnie do NSA.

Baza orzeczeń wydawanych m.in. przez sądy administracyjne dostępna jest w serwisie www.orzecznictwo.gofin.pl

WSA zgodził się z organem podatkowym. Z kolei NSA nie zgodził się z rozstrzygnięciem Sądu pierwszej instancji. Porządkując stan faktyczny, zauważył, że spór w niniejszej sprawie dotyczył zasadności wniosku o stwierdzenie nadpłaty, zaś kluczowym w tym sporze zagadnieniem prawnym była kwestia zaliczenia przychodu uzyskanego z tytułu wykupu certyfikatów inwestycyjnych do odpowiedniego źródła przychodu, co ma zasadnicze znaczenie dla sposobu jego opodatkowania podatkiem dochodowym. Sąd pierwszej instancji podzielił stanowisko organów podatkowych, że środki z tego tytułu stanowią odrębne źródło przychodów, jakim są przychody z kapitałów pieniężnych. Skarżąca jest natomiast zdania, że w sytuacji gdy certyfikaty inwestycyjne zakupiła i wykupiła spółka jawna będąca przedsiębiorcą, której skarżąca jest wspólniczką, to przychody z ich wykupu powinny zostać zakwalifikowane jako przychody z działalności gospodarczej. W konsekwencji pobranie zryczałtowanego podatku dochodowego przez płatnika było niezasadne.

W takim stanie faktycznym NSA uznał, że decydujące znaczenie dla rozstrzygnięcia zaistniałego sporu ma treść art. 5b ust. 2 updof. Zgodnie z nim, jeżeli pozarolniczą działalność gospodarczą prowadzi spółka niebędąca osobą prawną, przychody wspólnika z udziału w takiej spółce, określone na podstawie art. 8 ust. 1 updof, uznaje się za przychody ze źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3 updof. Należy zatem przyjąć, że jeżeli taka spółka prowadzi działalność gospodarczą, to przychody jej wspólnika osiągnięte poprzez spółkę uznaje się za przychody z działalności gospodarczej.

Wprawdzie spółka osobowa nie jest podatnikiem podatku dochodowego od osób fizycznych, a obowiązek podatkowy powstaje u jej wspólników niejako z "pominięciem" spółki (jest wspólnikom "przypisany"), to jednak nie można tego samego powiedzieć o kwalifikacji przychodów uzyskiwanych przez spółkę, tj. nie można kwalifikować ich "z pominięciem" spółki, tak jakby spółki nie było. Dochód osiągany przez spółkę osobową jest dochodem tej spółki, a nie jej wspólników. Sam ustawodawca wyraźnie to dostrzega, skoro w art. 8 ust. 1 updof używa sformułowania "przychody z udziału w spółce niebędącej osobą prawną". Ustawodawca nie przypisuje zatem przychodu uzyskiwanego przez spółkę bezpośrednio wspólnikowi. W sensie prawnym nie dokonuje automatycznego transferu przychodu spółki na rzecz wspólnika, lecz buduje taką konstrukcję, że wspólnik uzyskuje "przychody z udziału w spółce".

W niniejszej sprawie spółka jawna, której skarżąca jest wspólnikiem, prowadziła działalność gospodarczą. Zresztą, zgodnie z art. 22 § 1 Kodeksu spółek handlowych, spółka jawna musi prowadzić przedsiębiorstwo, nie może funkcjonować, nie prowadząc przedsiębiorstwa, to jest jej celem. Dlatego też przychody wspólnika powinny zostać przyporządkowane do źródła określonego w art. 10 ust. 1 pkt 3 updof i stosownie do tego opodatkowane.