Dowodem w postępowaniu podatkowym może być wszystko, co przyczyni się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem. Materiał dowodowy musi być kompletny. Jeżeli po zakończeniu postępowania podatkowego zostaną ujawnione nowe dowody, nieznane wcześniej urzędnikom, konieczne jest ponowne rozpatrzenie sprawy. Postępowanie może być wznowione z urzędu lub na wniosek podatnika.
Podstawą decyzji podatkowej musi być stan faktyczny ustalony na podstawie kompletnego i rzetelnego materiału dowodowego.
Fakty powszechnie znane oraz fakty znane organowi podatkowemu z urzędu nie wymagają dowodu.
Katalog dowodów jest otwarty. Dowodem może być wszystko, co przyczyni się do wyjaśnienia sprawy, ale nie jest sprzeczne z prawem. Podstawą weryfikacji rozliczeń podatnika są księgi podatkowe, ewidencje, dowody księgowe itp. Dowodami mogą być również zeznania świadków, opinie biegłych, materiały z oględzin (patrz: ramka). Ciężar gromadzenia materiału dowodowego spoczywa na urzędzie skarbowym. Podatnik - strona postępowania podatkowego - nie jest jednak skazany na przeprowadzone przez niego dowody. Ma prawo składać wnioski dowodowe. Urząd skarbowy nie musi jednak wszystkich akceptować. Wynika tak z art. 188 Ordynacji podatkowej. Żądanie przeprowadzenia dowodu należy uwzględnić, jeżeli przedmiotem dowodu są okoliczności mające znaczenie dla sprawy, chyba że te okoliczności są wystarczająco stwierdzone innym dowodem. Urzędnicy oceniają więc, czy okoliczność przedstawiona we wniosku dowodowym ma znaczenie dla rozstrzygnięcia, przeprowadzenie dowodu jest możliwe, przyczyni się to do wyjaśnienia sprawy itp. Postępowanie dowodowe nie stanowi celu samego w sobie. Oznacza to, że jeżeli urząd skarbowy może na podstawie zebranych dowodów dokonać niebudzącego wątpliwości ustalenia stanu faktycznego, to przeprowadzenie kolejnych dowodów jest nieuzasadnione.
Organ odwoławczy - który zajmuje się sprawą w wyniku wniesienia odwołania od decyzji urzędu skarbowego - nie prowadzi klasycznego postępowania dowodowego. Opiera się zasadniczo na materiałach zgromadzonych przez urząd skarbowy. Może co najwyżej przeprowadzić, na żądanie podatnika lub z urzędu, dodatkowe postępowanie wyjaśniające w celu uzupełnienia materiału dowodowego. Jeżeli natomiast uzna, że rozstrzygnięcie sprawy wymaga uprzedniego przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości lub w znacznej części, uchyla zakwestionowaną decyzję i przekazuje sprawę urzędowi skarbowemu do ponownego rozpatrzenia.
Zdarza się, że po zakończeniu postępowania podatkowego i wydaniu ostatecznej decyzji wychodzą na jaw dowody, które wcześniej nie były znane. W takiej sytuacji postępowanie podatkowe powinno być powtórzone.
Podstawę wznowienia postępowania podatkowego ze względu na nowe dowody stanowi art. 240 § 1 pkt 5 Ordynacji podatkowej. Przepis ten uściśla, że powrót do sprawy zakończonej ostateczną decyzją jest możliwy wtedy, gdy wyjdą na jaw ważne dowody istniejące w dniu wydania decyzji, ale nieznane wówczas organowi podatkowemu. Takie kryteria uważa się za spełnione w przypadków dowodów, których organ podatkowy nie badał i nie oceniał w toku postępowania podatkowego, a gdyby to zrobił - jego wynik były inny od wynikającego z decyzji.
Odrębnie uregulowana jest kwestia wznowienia postępowania podatkowego w sprawach, które zostały zakończone ostateczną decyzją, ale okaże się, że dotyczą stosowania schematów optymalizacyjnych. Reguluje to art. 240 § 1 pkt 5a Ordynacji podatkowej. Postępowanie podatkowe podlega wznowieniu, gdy wyjdą na jaw istotne dla sprawy, nowe i nieznane organowi podatkowemu dowody, które wskazują na unikanie opodatkowania (w rozumieniu art. 119a § 1 Ordynacji podatkowej), wystąpienie nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy o VAT (Dz. U. z 2020 r. poz. 106 ze zm.) lub możliwość zastosowania środków ograniczających umowne korzyści. Przesłanką wznowienia postępowania podatkowego nie jest w takim przypadku istnienie nieznanych dowodów w dniu wydania decyzji - w momencie jej wydania nie ma bowiem jeszcze dowodów pozwalających na stwierdzenie stosowania schematu unikania opodatkowania.
Postępowanie podatkowe jest wznawiane z urzędu lub na wniosek podatnika.
Samo ponowne wszczęcie postępowania nie przesądza o ostatecznej treści nowego rozstrzygnięcia. Sprawa może zakończyć się w następujący sposób. Organ podatkowy uchyla w całości lub w części dotychczasową decyzję i w tym zakresie orzeka co do istoty, jeżeli okaże się, że nowe dowody są istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Wznowione postępowanie może jednak zakończyć się odmową uchylenia decyzji. Takie rozstrzygnięcie zapada, jeżeli nie występują przesłanki pozwalające uznać przedstawionych dowodów za nowe i istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Z takim finałem trzeba również się liczyć wtedy, gdy co prawda istnieją przesłanki uzasadniające wznowienie postępowania podatkowego, lecz w wyniku tego mogłaby być wydana taka sama decyzja jak dotychczasowa. Odmowa uchylenia ostatecznej decyzji następuje także wtedy, gdy wydanie nowej decyzji orzekającej co do istoty sprawy nie może nastąpić ze względu na upływ terminów przedawnienia (przewidzianych w art. 68, art. 70 lub art. 118, z zastrzeżeniem art. 70d Ordynacji podatkowej).
Nadzwyczajna procedura, jaką jest wznowienie postępowania podatkowego, może zbiec się w czasie z postępowaniem sądowoadministracyjnym - gdy podatnik zdecyduje się zaskarżyć ostateczną decyzję. Sprawa nie może być rozstrzygana jednocześnie w postępowaniu podatkowym i sądowoadministracyjnym. Taki zbieg rozstrzygany jest na korzyść procedury zainicjonowanej jako pierwszej. Ustawowo uregulowana została tylko kwestia wniesienia skargi do sądu po wznowieniu postępowania administracyjnego (w tym podatkowego). W takiej sytuacji postępowanie sądowoadministracyjne podlega zawieszeniu. Stanowi tak art. 56 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. W sytuacjach odwrotnych - gdy postępowanie administracyjne (podatkowe) jest wznawiane po wszczęciu postępowania sądowoadministracyjnego - sądy administracyjne respektują uchwałę NSA z dnia 5 czerwca 2017 r., sygn. akt II GPS 1/17. Mówi ona o braku podstaw do zawieszenia w takim przypadku postępowania sądowoadministracyjnego. To organ administracji publicznej (organ podatkowy) ma obowiązek zawiesić postępowanie wznowieniowe do czasu prawomocnego zakończenia sprawy przed sądem administracyjnym (por. postanowienie NSA z dnia 26 maja 2020 r., sygn. akt I FSK 753/19).
Dowody w sprawach podatkowych:
|
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 29.08.1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2020 r. poz. 1325)
Ustawa z dnia 30.08.2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2019 r. poz. 2325 ze zm.)
|