Podatnik nie zawsze sam musi regulować swoje zobowiązania podatkowe. Dozwolona jest zapłata podatku za zastawcę, członka rodziny czy przez spółkę osobową za wspólnika. Wpłata dokonana jednak przez nieuprawniony podmiot nie skutkuje wygaśnięciem zobowiązania podatkowego, a o zwrot uiszczonej kwoty trzeba ubiegać się w trybie postępowania dotyczącego bezpodstawnego wzbogacenia.
Ciężar opłacania podatków, jako zobowiązań o charakterze osobistym, spoczywa na podatniku. Podatnik powinien je uiszczać sam i z własnych środków pieniężnych.
Podatki pobierane przez urzędy skarbowe reguluje się przelewem lub gotówką. Wybór formy płatności nie zawsze jest jednak dozwolony. Podatnicy wykonujący działalność gospodarczą i zobligowani do prowadzenia ksiąg rachunkowych lub podatkowej księgi przychodów i rozchodów mają obowiązek regulować podatki związane z działalnością gospodarczą przelewem (z wyjątkiem opłaty skarbowej) - w tym odprowadzać podatki pobrane w ramach pełnienia funkcji płatnika, np. zaliczki na podatek dochodowy od wynagrodzeń pracowników. Wymóg ten nie dotyczy mikroprzedsiębiorców (w rozumieniu Prawa przedsiębiorców). Oni mogą uiszczać podatki również w gotówce. Zezwala na to art. 61 § 1b Ordynacji podatkowej.
Wpłaty należy dokonać na odpowiedni rachunek bankowy urzędu skarbowego - przeznaczony do obsługi należności z tytułu danego podatku (PIT, CIT, VAT itd.). Podatnik, który reguluje podatek gotówką, pieniądze może wpłacić w kasie urzędu skarbowego lub podmiotu zajmującego się jego obsługą kasową. Wpłaty gotówkowej można dokonać również na rachunek urzędu skarbowego w banku, placówce pocztowej, biurze usług płatniczych, instytucji płatniczej, małej instytucji płatniczej, instytucji pieniądza elektronicznego, SKOK-u. Wpłaty bezgotówkowej dokonuje się za pośrednictwem banku, instytucji płatniczej, małej instytucji płatniczej, instytucji pieniądza elektronicznego lub SKOK-u. Dozwolone jest wykonanie przelewu z rachunku w banku, instytucji kredytowej, unijnej instytucji płatniczej lub unijnej instytucji pieniądza elektronicznego, niemających siedziby lub oddziału w Polsce. Podatek VAT można pokryć środkami zgromadzonymi na rachunku VAT.
Druk polecenia przelewu/wpłaty gotówkowej dostępny jest w serwisie www.druki.gofin.pl, w dziale Ordynacja podatkowa.
Uregulowanie podatku za podatnika jest dozwolone tylko w trzech przypadkach wskazanych w art. 62b Ordynacji podatkowej.
Po pierwsze, podatek zabezpieczony hipoteką przymusową lub zastawem skarbowym może uregulować aktualny właściciel przedmiotu hipoteki przymusowej lub zastawu skarbowego, niebędący podatnikiem odpowiedzialnym za ten podatek. Po drugie, każdy podatek, bez względu na jego wysokość, mają prawo uregulować za podatnika członkowie najbliższej rodziny. Są to jego: małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, rodzeństwo, ojczym lub macocha. Po trzecie, dopuszczalne jest dokonanie zapłaty przez inny podmiot, np. z konta spółki jawnej na pokrycie podatku dochodowego wspólników, o ile kwota podatku nie przekracza 1.000 zł. Regulacje zezwalające na zapłatę daniny za osobę lub podmiot do tego zobowiązany nie dotyczą wpłaty przez płatników pobranych przez nich podatków.
Wspólnicy spółki cywilnej - osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą - mogą opłacać swoje podatki ze wspólnego rachunku bankowego bez limitów kwotowych. Spółka cywilna nie może założyć własnego konta ("na siebie"). Nie ma zdolności prawnej, a posiadanie takiej zdolności jest warunkiem niezbędnym do prowadzenia rachunku bankowego dla jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej. Wspólnicy będący osobami fizycznymi mogą natomiast posiadać wspólne konto. Rachunek bankowy założony dla celów prowadzenia działalności gospodarczej w formie spółki cywilnej jest formalnie ich kontem, a nie spółki cywilnej. Wspólnicy są właścicielami znajdujących się na nim środków pieniężnych. Każdy z nich ma prawo - o ile umowa zawarta z bankiem nie stanowi inaczej - samodzielnie nimi dysponować. Wspólnicy, wykorzystując wspólne konto do uregulowania swoich zobowiązań podatkowych, dokonują więc zapłaty z własnych środków finansowych, a nie spółki cywilnej.
Uiszczenie cudzego podatku nie skutkuje jego wygaśnięciem - poza opisanymi wyjątkami - niezależnie od ewentualnych porozumień zawartych między wpłacającym a podatnikiem. Obie strony ponoszą tego konsekwencje.
Podatnik, za którego bezpodstawnie uiszczono podatek, w dalszym ciągu zobligowany jest do jego uregulowania. Podmiot dokonujący zapłaty może ubiegać się o zwrot kwoty przekazanej urzędowi skarbowemu. Nie odzyska jednak swoich pieniędzy w trybie stwierdzenia nadpłaty. Najnowsze orzecznictwo sądów administracyjnych jest jednoznaczne: sama zapłata określonej kwoty pieniężnej dokonana przez nieuprawniony podmiot tytułem zobowiązania podatkowego podatnika nie powoduje powstania nadpłaty podatku. Taka wpłata nie spełnia definicji nadpłaty - nie jest to podatek uiszczony nienależnie lub w zawyżonej wysokości. Podmiotu regulującego cudzy podatek nie łączy z organem podatkowym stosunek prawnopodatkowy. Podstawą zwrotu wpłaconych przez niego pieniędzy są przepisy cywilnoprawne o bezpodstawnym wzbogaceniu wierzyciela podatkowego (por. wyrok NSA z dnia 12 grudnia 2018 r., sygn. akt II FSK 3461/16). Takie samo stanowisko prezentuje administracja skarbowa (por. interpretację indywidualną Dyrektora KIS z dnia 28 maja 2019 r., nr 0111-KDIB3-1.4017.5.2019.1.ICZ).
Kwestię bezpodstawnego wzbogacenia regulują art. 405-414 Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2019 r. poz. 1145). Nieuprawniona zapłata cudzego podatku traktowana jest jako świadczenie nienależne. Mianem tym określa się m.in. świadczenie dokonane w sytuacji, gdy spełniający je nie był w ogóle zobowiązany względem osoby, której świadczył. To szczególny przypadek bezpodstawnego wzbogacenia. W pierwszej kolejności należy wezwać urząd skarbowy do zwrotu pieniędzy bezpodstawnie wpłaconych na pokrycie cudzego podatku. Jeżeli wezwanie nie zostanie wykonane, pozostaje skierowanie sprawy do sądu.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 29.08.1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2019 r. poz. 900 ze zm.)
|