Zmiany w stosowaniu mechanizmu podzielonej płatności

W 2021 r. będą wprowadzone kolejne zmiany do ustawy o VAT. Zostały one przedstawione w projekcie ustawy o zmianie ustawy o VAT oraz ustawy - Prawo bankowe. Zmiany te, oprócz tzw. pakietu SLIM VAT, mają także doprecyzować przepisy dotyczące m.in. mechanizmu podzielonej płatności (MPP).

Faktury objęte MPP

Przy dokonywaniu płatności za nabyte towary lub usługi wymienione w załączniku nr 15 do ustawy o VAT (Dz. U. z 2020 r. poz. 106 ze zm.), udokumentowane fakturą, w której kwota należności ogółem stanowi kwotę, o której mowa w art. 19 pkt 2 ustawy - Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2019 r. poz. 1292 ze zm.), podatnicy są obowiązani stosować MPP. W tym przypadku faktura dodatkowo powinna zawierać wyrazy "mechanizm podzielonej płatności". Jak wynika z art. 19 Prawa przedsiębiorców, dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością następuje za pośrednictwem rachunku płatniczego przedsiębiorcy, w każdym przypadku, gdy:

1) stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca oraz

2) jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza 15.000 zł lub równowartość tej kwoty.

Wielu podatników uważa jednak, że przepisy dotyczące MPP dotyczą wyłącznie faktur, których wartość brutto wynosi dokładnie 15.000 zł. W celu wyeliminowania takich wątpliwości w projekcie nowelizacji ustawy o VAT, który na dzień oddania GP do druku znajduje się w Sejmie, planuje się doprecyzować, że chodzi o faktury, w których kwota należności ogółem przekracza kwotę 15.000 zł lub jej równowartość wyrażoną w walucie obcej. Dodatkowo wskazano zasady, jakie będą stosowane w celu ustalenia, czy wartość brutto faktury przekracza limit 15.000 zł, jeżeli kwoty na fakturze wyrażone będą w walucie obcej. Planuje się, że do przeliczenia kwot wyrażonych w walucie obcej na złote przyjmować się będzie zasady wykorzystywane dla przeliczania kwot stosowanych do określenia podstawy opodatkowania zgodnie z art. 31a ustawy o VAT.

MPP w przypadku potrąceń wzajemnych

Z obecnego brzmienia art. 108a ust. 1d ustawy o VAT wynika, że przy dokonaniu potrącenia, o którym mowa w art. 498 Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2020 r. poz. 1740), przepisów o obowiązkowym MPP nie stosuje się w zakresie, w jakim kwoty należności są potrącane. Bezpośrednie odesłanie do art. 498 K.c. zawęża zatem krąg potrąceń, wobec których stosowanie obowiązku MPP jest wyłączone. W związku z tym proponuje się odejście od odwołania w tym przepisie do K.c. i wyłączenie obowiązku stosowania MPP również w przypadku dokonania innych potrąceń.

Rachunek VAT

Obecnie podatnik może dokonywać płatności z rachunku VAT m.in.: kwoty odpowiadającej podatkowi VAT z faktur otrzymanych od kontrahentów, zobowiązania wobec urzędu skarbowego z tytułu podatku VAT, CIT, PIT, podatku akcyzowego, należności celnych czy składek ZUS.

Od stycznia 2021 r. proponuje się - poprzez dodanie do art. 62b ust. 2 pkt 3a ustawy - Prawo bankowe (Dz. U. z 2020 r. poz. 1896) - umożliwienie dokonywania płatności z rachunku VAT również kwoty odpowiadającej kwocie podatku z tytułu importu towarów czy też należności celnych na rzecz agencji celnych. W myśl znowelizowanego art. 108a ustawy o VAT, w przypadku wpłaty kwoty odpowiadającej kwocie podatku oraz należności celnych na rzecz przedstawiciela bezpośredniego lub pośredniego w rozumieniu przepisów celnych, w komunikacie przelewu wskazywać się będzie w miejsce:

1) kwoty odpowiadającej całości albo części kwoty podatku wynikającej z faktury, oraz kwoty odpowiadającej całości albo części wartości sprzedaży brutto - kwotę odpowiadającą kwocie podatku oraz należności celnych, która ma zostać zapłacona w MPP,

2) numeru faktury - numer dokumentu związanego z płatnością, wystawionego przez przedstawiciela bezpośredniego lub pośredniego w rozumieniu przepisów celnych,

3) numeru, za pomocą którego dostawca towaru lub usługodawca jest zidentyfikowany na potrzeby podatku - numer, za pomocą którego przedstawiciel bezpośredni lub pośredni w rozumieniu przepisów celnych jest zidentyfikowany na potrzeby podatku.

Ponadto obecnie, na wniosek podatnika, naczelnik urzędu skarbowego wydaje, w drodze postanowienia, zgodę na przekazanie środków zgromadzonych z rachunku VAT, na wskazany przez niego rachunek bankowy albo rachunek w SKOK, dla których jest prowadzony ten rachunek VAT. Wniosek taki mogą również składać osoby, które były wspólnikami spółki cywilnej lub spółki handlowej niemającej osobowości prawnej.

Wskazany krąg osób ma zostać rozszerzony. Proponuje się bowiem wprowadzenie przepisu umożliwiającego złożenie tego wniosku także przez inne podmioty niebędące podatnikami VAT, które posiadają na rachunku VAT środki finansowe. Dotyczyć to będzie również podmiotów nieposiadających siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca jej prowadzenia w Polsce, które nie są podatnikami VAT. Uzasadniając wprowadzenie tej zmiany wskazano, że z uwagi na to, iż podmioty te posiadają rachunki rozliczeniowe prowadzone przez polskie banki, mają również automatycznie otwierany rachunek VAT. Rachunek ten generalnie powinien być "martwy". Jednakże w razie celowego lub omyłkowego podzielenia należności z faktury i zastosowania MPP dochodzi do sytuacji, w której na rachunek VAT wpływają środki, a podmioty te nie mają możliwości ich uwolnienia. Proponuje się zatem, aby mogły one występować z wnioskiem o uwolnienie środków z rachunku VAT. W tym przypadku nie byłaby stosowana procedura określona w art. 108b ust. 5 ustawy o VAT. Nie ma bowiem uzasadnienia do badania, czy podmioty te posiadają zaległości w podatkach, gdyż nie są one podatnikami z tytułu podatków.

Brak sankcji przy płatnościach w MPP

Zgodnie z proponowanym nowym brzmieniem art. 108c ust. 1 ustawy o VAT przepisów art. 112b ust. 1 pkt 1, ust. 2 pkt 1 i ust. 2a oraz art. 112c tej ustawy nie będzie się stosować. W uzasadnieniu do projektu wskazano, że zmiana ta ma na celu rozwinięcie systemu korzyści dla podatników w związku z wykorzystywaniem MPP. W przypadku zapłaty danej faktury przy zastosowaniu MPP (do wysokości kwoty zapłaconej w MPP) nie będzie stosowana sankcja określona w art. 112b ust. 2a ustawy o VAT. Zatem sankcji w wysokości 15% nie będzie się stosować, jeżeli podatnik dokonał zapłaty zobowiązania wynikającego z otrzymanej faktury z zastosowaniem MPP.