Kiedy należy wypłacić odprawę emerytalną?

Odprawa emerytalna przysługuje pracownikowi spełniającemu warunki do przyznania emerytury. Nabycie prawa do niej uzależnione jest od spełnienia dwóch warunków, tj. rozwiązania stosunku pracy i wystąpienia związku między ustaniem zatrudnienia a przejściem na emeryturę. Brak tego związku, rozumianego szeroko, blokuje możliwość wypłaty odprawy.

Odprawa dla przyszłego emeryta

Prawo do odprawy emerytalno-rentowej uregulowane jest w art. 92¹ K.p. Przewiduje on tylko dwie przesłanki nabycia prawa do tej odprawy - rozwiązanie stosunku pracy i związek między tym faktem a przejściem na emeryturę lub rentę. Wysokość odprawy odpowiada jednomiesięcznemu wynagrodzeniu pracownika.

Przesłanki nabycia prawa do odprawy emerytalno-rentowej, o których mowa w art. 92¹ K.p., muszą wystąpić łącznie. Związek między rozwiązaniem stosunku pracy a nabyciem prawa do emerytury lub renty, który jest jedną z tych przesłanek, może mieć różny charakter, m.in.:

• przyczynowy - kiedy rozwiązanie stosunku pracy następuje z uwagi na to, że pracownikowi przysługuje prawo do emerytury/renty,
   
• czasowy - w przypadku gdy rozwiązanie stosunku pracy zbiega się w czasie z nabyciem prawa do ww. świadczeń.

Przepis art. 92¹ K.p. nie wskazuje wprost terminu wypłaty odprawy emerytalnej. Jednak przyjmuje się, iż tym dniem jest dzień nabycia prawa do odprawy, czyli ostatni dzień pracy. Wówczas bowiem zostają spełnione wszystkie warunki uprawniające do nabycia prawa do odprawy, łącznie z ustaniem stosunku pracy. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 9 kwietnia 1998 r., sygn. akt I PKN 508/97 "Roszczenie o zapłatę odprawy emerytalnej jest wymagalne od dnia rozwiązania stosunku pracy (...)".

Przyznanie emerytury i nowa umowa

Czasami pracownik, który chce skorzystać z emerytury, rozwiązuje stosunek pracy (lub czyni to pracodawca), a następnie po jednym lub kilku dniach ponownie się zatrudnia w tym samym zakładzie. Powstaje wówczas pytanie, czy pracownikowi przysługuje odprawa emerytalna, skoro między rozwiązaniem stosunku pracy w związku z przejściem na emeryturę a ponownym podjęciem zatrudnienia minął bardzo krótki okres.

Przy rozstrzyganiu tego problemu trzeba mieć na uwadze, że nabycie prawa do odprawy emerytalno-rentowej ustalane jest na dzień zaistnienia tego prawa, tj. na ostatni dzień zatrudnienia przed przejściem na emeryturę (lub rentę). Jeżeli umowa została rozwiązana z uwagi na przejście pracownika na emeryturę, występuje związek, o którym mowa w art. 92¹ K.p. Tym samym oba warunki nabycia prawa do odprawy określone w tym przepisie są spełnione, tak więc świadczenie to powinno być wypłacone. Późniejsze podjęcie zatrudnienia przez emeryta - nawet bezpośrednio po zakończeniu poprzedniej umowy i u tego samego pracodawcy - nie ma w tym przypadku znaczenia (patrz orzecznictwo w ramce).

Wyjątkowo bez odprawy

Zasadą jest, że pracownikowi przechodzącemu na emeryturę lub rentę przysługuje odprawa emerytalno-rentowa. Jest ona wypłacana w zdecydowanej większości przypadków, ponieważ na ogół występuje związek między rozwiązaniem stosunku pracy a przejściem na jedno z tych świadczeń. Są jednak nieliczne wyjątki od tej reguły. Mimo że generalnie tryb i przyczyna rozwiązania stosunku pracy nie ma wpływu na nabycie prawa do odprawy, przyjmuje się, że zwolnienie dyscyplinarne pozbawia pracownika tego świadczenia (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 2 grudnia 2011 r., sygn. akt III PK 48/11 i wyrok SN z dnia 26 listopada 2013 r., sygn. akt II PK 60/13).

Prawa do omawianej odprawy nie otrzyma też pracownik, który po rozwiązaniu stosunku pracy przechodzi na świadczenie przedemerytalne (por. wyrok SN z dnia 9 kwietnia 2009 r., sygn. akt II PK 259/08). Podobnie przejście na rentę rodzinną nie jest ustaniem stosunku pracy w związku z przejściem na emeryturę lub rentę w rozumieniu art. 92¹ § 1 K.p. i nie pociąga za sobą prawa do odprawy emerytalno-rentowej. Ponadto jednorazowy charakter odprawy emerytalno-rentowej powoduje, że nie może ona zostać powtórnie wypłacona, gdy już raz pracownik otrzymał taką odprawę.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2016 r. poz. 1666 ze zm.)