Kto korzysta z preferencji rozliczeniowych w rocznym PIT?

Podstawową regułą, stosowaną w przypadku rocznych rozliczeń podatku dochodowego dokonywanych przez osoby fizyczne w zakresie dochodów opodatkowanych według skali podatkowej, jest złożenie indywidualnego zeznania. Dla takiego rozliczenia ustawodawca przeznaczył formularze PIT-37 i PIT-36. Jednocześnie jednak osobom, które spełniają warunki wynikające z art. 6 ustawy o pdof, dał możliwość skorzystania w zeznaniu rocznym z tzw. preferencyjnego sposobu opodatkowania. Z przepisu tego wynika, że prawo do jego zastosowania przysługuje małżonkom oraz osobom samotnie wychowującym dzieci.

Przywileje małżonków

• Zeznanie standardowe

O możliwości wspólnego rozliczenia przez małżonków w jednym zeznaniu podatkowym decyduje kilka ustawowo określonych kryteriów. Zasadniczo małżonkowie powinni w Polsce podlegać nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu. Ponadto pozostawać w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy. Musi również w tym okresie między nimi istnieć wspólność majątkowa. Oprócz tego żadne z nich nie może prowadzić działalności gospodarczej opodatkowanej podatkiem liniowym, nie mogą do nich mieć również zastosowania przepisy ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym - z wyjątkiem określonym w art. 6 ust. 9 ustawy o pdof (Dz. U. z 2020 r. poz. 1426 ze zm.), dotyczącym przychodów z prywatnego najmu - ustawy o podatku tonażowym albo ustawy o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych.

Spełniając wszystkie wymienione warunki, małżonkowie uprawnieni są do opodatkowania łącznie sumy swoich dochodów. Po złożeniu przez takich małżonków we wspólnym zeznaniu wniosku w omawianej kwestii, podatek określa się na imię ich obojga w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy ich łącznych dochodów. Ten sposób opodatkowania dotyczy również przypadków, gdy jeden z małżonków w roku podatkowym nie uzyskał dochodów opodatkowanych według skali podatkowej lub osiągnął je w wysokości niepowodującej obowiązku uiszczenia podatku.

Wniosek o wspólne opodatkowanie małżonkowie składają w zeznaniu podatkowym poprzez zaznaczenie kwadratu w odpowiednim polu formularza PIT-36 lub PIT-37.

• Małżonek-obcokrajowiec

Według omówionych wcześniej zasad ze wspólnego rozliczenia mogą skorzystać także małżonkowie, którzy mają miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w innym niż Polska państwie członkowskim UE lub w innym państwie należącym do EOG albo w Konfederacji Szwajcarskiej (art. 6 ust. 3a ustawy o pdof). Prawo do niego mają także małżonkowie, z których jeden podlega nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce, a drugi ma miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w innym niż Polska państwie członkowskim UE lub w innym państwie należącym do EOG albo w Konfederacji Szwajcarskiej.

Jednak w obu wskazanych przypadkach wspólne rozliczenie jest możliwe jedynie wówczas, gdy małżonkowie osiągnęli podlegające opodatkowaniu na terytorium Polski przychody w wysokości stanowiącej łącznie co najmniej 75% całkowitego przychodu osiągniętego przez oboje małżonków w danym roku podatkowym i udokumentowali certyfikatem rezydencji miejsce zamieszkania dla celów podatkowych.

Omawiany przepis stosuje się jednak wyłącznie pod warunkiem istnienia podstawy prawnej wynikającej z umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania lub innych ratyfikowanych umów międzynarodowych, których stroną jest Polska, do uzyskania przez organ podatkowy informacji podatkowych od organu podatkowego państwa, w którym osoba fizyczna ma miejsce zamieszkania dla celów podatkowych. Na żądanie organów podatkowych podatnicy osiągający omawiane dochody mają również obowiązek udokumentowania wysokości całkowitych przychodów osiągniętych w danym roku podatkowym, przedstawiając zaświadczenie wydane przez właściwy organ podatkowy innego niż Polska państwa członkowskiego UE lub innego państwa należącego do EOG albo Konfederacji Szwajcarskiej, w którym osoby te mają miejsce zamieszkania dla celów podatkowych. Dopuszcza się także udokumentowanie ich innym dokumentem potwierdzającym wysokość całkowitych przychodów osiągniętych w tym okresie.

• Wdowie rozliczenie

Wspólnego rozliczenia rocznego mogą dokonywać również niektóre wdowy i niektórzy wdowcy, na co wskazuje art. 6a ust. 1 ustawy o pdof. Stanowi on, że z rozliczenia ze zmarłym małżonkiem mogą skorzystać - również po spełnieniu ustawowych warunków - wdowa lub wdowiec, którzy zawarli związek małżeński przed rozpoczęciem roku podatkowego, a ich małżonek zmarł w trakcie roku podatkowego oraz podatnik, który pozostawał w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy, a jego małżonek zmarł po upływie roku podatkowego, ale przed złożeniem zeznania podatkowego. Wówczas łączne opodatkowanie dochodów małżonków, między którymi istniała w roku podatkowym wspólność majątkowa, a jedno z nich zmarło, następuje na wniosek o łączne opodatkowanie małżonków złożony przez wdowę lub wdowca. Wniosek ten powinien zostać zawarty, podobnie jak w przypadku typowego małżeńskiego rozliczenia, w rocznym zeznaniu podatkowym.

Darmowy program PIT Gofin 2020 do sporządzania rocznych zeznań podatkowych dostępny jest w serwisie www.pit.gofin.pl.

Zeznanie samotnego rodzica

Jako osoba samotnie wychowująca dziecko lub dzieci, w rocznym PIT może się rozliczyć rodzic lub opiekun prawny, który jest panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem albo osobą, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów, lub osobą pozostającą w związku małżeńskim, jeżeli jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności. Posiadanie jednego ze wskazanych statusów nie jest jednak wystarczające dla skorzystania z omawianej preferencji. Jest to możliwe wyłącznie wówczas, gdy taka osoba faktycznie samotnie wychowuje dzieci.

Aby rodzic mógł się rozliczyć w PIT na preferencyjnych zasadach, wymagane jest również spełnienie określonych wymogów ustawowych przez samo dziecko. Stąd jako tzw. samotny rodzic może się rozliczyć podatnik objęty nieograniczonym obowiązkiem podatkowym, samotnie wychowujący w roku podatkowym dzieci:

1) małoletnie,

2) bez względu na ich wiek, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymywały zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną,

3) do ukończenia 25. roku życia uczące się w szkołach, o których mowa w przepisach: o systemie oświaty, o szkolnictwie wyższym i nauce bądź w przepisach regulujących system oświatowy lub szkolnictwo wyższe obowiązujących w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie, jeżeli w roku podatkowym nie uzyskały dochodów podlegających opodatkowaniu, na zasadach określonych w art. 27 lub art. 30b ustawy o pdof, lub przychodów, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 148 ustawy o pdof, w łącznej wysokości przekraczającej kwotę stanowiącą iloraz kwoty zmniejszającej podatek oraz stawki podatku, określonych w pierwszym przedziale skali podatkowej, o której mowa w art. 27 ust. 1 ustawy o pdof (tj. 3.089 zł), z wyjątkiem renty rodzinnej. Tym samym do limitu dochodów pełnoletniego dziecka warunkującego prawo do rozliczenia jako samotny rodzic nie wlicza się m.in. dochodów z tzw. drobnych zleceń opodatkowanych ryczałtem.

Oprócz tego zarówno do rodzica (opiekuna prawnego) rozliczającego się z podatku dochodowego jako tzw. samotny rodzic, jak i do dzieci, z którymi dokonuje wspólnego rozliczenia, nie mogą mieć w roku podatkowym zastosowania przepisy: o podatku liniowym, ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, z wyjątkiem dotyczącym tzw. prywatnego najmu, oraz ustaw o podatku tonażowym i o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych.