Składki na ubezpieczenia opłacane do ZUS od dochodu uzyskanego za granicą w Polsce zwolnionego od PIT

Podatnicy mający miejsce zamieszkania w Polsce mogą osiągać dochody za granicą i tam opłacać podatek dochodowy. Nie zwalnia ich to jednak z obowiązku opodatkowania dochodów zagranicznych również w Polsce. Osoby fizyczne, które mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegają bowiem obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów. Stanowi o tym art. 3 ust. 1 updof.

Oznacza to, że dochody uzyskane za granicą, nawet jeżeli tam podlegały opodatkowaniu, rozlicza się w naszym kraju. Aby jednak nie doszło do podwójnego opodatkowania dochodów zagranicznych (raz - za granicą w kraju osiągania dochodów, a drugi raz - w Polsce), konieczne jest zastosowanie jednej z dwóch metod unikania podwójnego opodatkowania, tj. metody wyłączenia z progresją lub odliczenia proporcjonalnego.

O tym, która z metod unikania podwójnego opodatkowania ma zastosowanie w konkretniej sytuacji, decydują postanowienia zawarte w umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania.

Przepis art. 23 umowy między Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Rządem Republiki Francuskiej w sprawie zapobieżenia podwójnemu opodatkowaniu w zakresie podatków od dochodu i majątku (Dz. U. z 1977 r. nr 1, poz. 5) przewiduje metodę wyłączenia z progresją dla przychodów z pracy najemnej.

W przypadku tej metody sposób obliczania podatku określa art. 27 ust. 8 updof. W świetle tego przepisu, jeżeli podatnik ma miejsce zamieszkania w Polsce i oprócz dochodów podlegających opodatkowaniu według skali podatkowej osiąga również dochody z tytułu działalności wykonywanej poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub ze źródeł przychodów znajdujących się poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zwolnione od podatku na podstawie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania lub innych umów międzynarodowych - podatek określa się w następujący sposób:

1) do dochodów podlegających opodatkowaniu dodaje się dochody zwolnione od podatku i od sumy tych dochodów oblicza się podatek według skali podatkowej określonej w art. 27 ust. 1 updof,

2) ustala się stopę procentową tego podatku do tak obliczonej sumy dochodów,

3) ustaloną zgodnie z pkt 2 stopę procentową stosuje się do dochodu podlegającego opodatkowaniu.

W analizowanym przypadku podatnik uzyskał w Polsce w 2018 r. dochody z tytułu zasiłku chorobowego. Tym samym musi złożyć zeznanie podatkowe i wykazać w nim oprócz zasiłku również dochody z pracy we Francji - w celu ustalenia stopy procentowej, według której będzie obliczony podatek należny od zasiłku. Nie ma przy tym przeszkód, by zeznanie to złożył wspólnie z małżonką. Wiąże się z tym ustalenie podatku należnego za 2018 r. na imię obojga małżonków na preferencyjnych zasadach, tj. w podwójnej wysokości podatku obliczonego według skali podatkowej od połowy ich łącznych dochodów. Z tego uprawnienia małżonkowie mogą skorzystać, o ile spełniają przesłanki do skorzystania z preferencyjnego sposobu opodatkowania określone w art. 6 updof.

Rozliczając łącznie dochody we wspólnym zeznaniu podatkowym, małżonkowie mogą korzystać z przysługujących im indywidualnie ulg podatkowych, w tym z odliczenia od:

• dochodu - składek na ubezpieczenia społeczne, o których mowa w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1778 ze zm.) oraz
   
• podatku - składek na ubezpieczenie zdrowotne, o których mowa w ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1510 ze zm.).

Kwoty odliczeń od dochodu i podatku dostępne są w serwisie  www.wskazniki.gofin.pl

Należy wiedzieć, że ustalając podstawę opodatkowania, podatnicy mogą obniżyć swój dochód o składki na ubezpieczenia społeczne opłacane do ZUS, które m.in. zostały potrącone w roku podatkowym przez płatnika ze środków podatnika, od przychodu podlegającego opodatkowaniu (art. 26 ust. 1 pkt 2 updof). Z kolei składki na ubezpieczenie zdrowotne odlicza się na zasadach określonych w art. 27b updof. Z jego uregulowań wynika, że podatek (obliczony na zasadach określonych w art. 27 lub art. 30c updof) w pierwszej kolejności obniża się m.in. o pobrane w roku podatkowym przez płatnika składki na ubezpieczenie zdrowotne. Przy czym kwota składki, o którą zmniejsza się podatek, nie może przekroczyć 7,75% podstawy jej wymiaru.

W odniesieniu do składek na ubezpieczenia społeczne oraz na ubezpieczenie zdrowotne obowiązują pewne ograniczenia dotyczące ich odliczenia odpowiednio od dochodu oraz podatku. W kontekście problemu podniesionego w pytaniu na uwagę zasługuje w szczególności, że odliczenie nie dotyczy takich składek, których podstawę wymiaru stanowi:

• dochód (przychód) zwolniony od podatku na podstawie ustawy o PIT,
   
• dochód, od którego na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Z literalnego brzmienia przepisów art. 26 ust. 1 pkt 2 oraz art. 27b ust. 1 pkt 1 updof wynika, że ustawodawca wyłączył z możliwości odliczenia od dochodu składek, których podstawę wymiaru stanowi dochód (przychód) zwolniony od podatku na podstawie przepisów ustawy o PIT, a nie na podstawie umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania. W sytuacji podatnika oznacza to, że składki na ubezpieczenia społeczne oraz na ubezpieczenie zdrowotne potrącone przez płatnika ze środków podatnika od dochodów z pracy we Francji, które są w Polsce zwolnione od opodatkowania na podstawie umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, może on odliczyć (odpowiednio od dochodu/podatku) w zeznaniu podatkowym.

Na koniec, uwzględniając okoliczność, że podatnik za 2018 r. zamierza opodatkować swoje dochody łącznie z dochodami małżonki, warto przypomnieć, że ulgi odliczane:

• od dochodu (np. składki na własne ubezpieczenia społeczne) każdy z małżonków może odliczyć wyłącznie od dochodu uzyskanego przez siebie (w zakresie w jakim nabył prawo do danej ulgi); kwoty nieodliczone z uwagi na brak dochodu podatnika nie podlegają odliczeniu od dochodu współmałżonka,
   
• od podatku (np. składki na własne ubezpieczenie zdrowotne) podlegają odliczeniu od podatku ustalonego na imię obojga małżonków - niezależnie od tego, który z nich nabył do nich prawo.